Evcil Hayvanlardan Eti Mubah Olanlar By: neslinur Date: 27 Temmuz 2010, 18:55:23
Evcil Hayvanlardan Eti Mubah Olanlar
Bu konuya az yukarýda kýsmen yer vermiþ-bulunuyoruz. Ancak önemine binaen onu müstakil bir baþlýk altýnda izah etmeyi uygun gördük.
Evcil hayvanlar denilince ilk anda þunlar hatýrýmýza veya gözümün önüne gelmektedir: deve, at, eþek, sýðýr, koyun, keçi, tavuk, ördek, kaz, güvercin, kedi ve bunun dýþýnda evcilleþtirilen köpek, maymun ve çeþitli kuþlar..
Deve, sýðýr koyun, keçi, kaz ördek, hindi ve tavuk hakkýnda yukarýda gereken bilgiyi vermiþ ve bunlarýn etinin helâl olduðunu belirtmiþtik. Bu hususta hiçbir ilim adamý farklý bir görüþ ortaya koymamýþtýr. Hindi de evcil hayvanlar arasýnda bulunuyor ve eti helâl kabul edilmiþtir.
At hakkýndaki farklý ictihâd ve görüþleri yukarýya nakletmiþ bulunuyoruz. Evcil eþek etinin Hayber'in fethinde haram kýlýndýðý da ayrý bir tesbit olarak bulunuyor. [30]
Konuyla Ýlgili Hadisler
Cabir (r.a.) den yapýlan rivayette, adý geçen þu bilgiyi vermiþtir: "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz Hayber gününde evcil eþek etini men'etti. At etine ise izin verdi." [31]
Diðer bir rivayette ise ayný hadis þu lafýzlarla rivayet edilmiþtir: lfResûlüllah (a.s.) Efendimiz bize at eti yedirdi ve bizi eþek eti yemekten men'etti." [32]
Baþka bir rivayette ise þöyle denilmektedir: "Resûlüllah (a.s.) Efendimizle beraber sefere çýktýk. Bizler bu seferde at eti yiyor ve atlarýn sütünden içiyorduk." [33]
Esma binti Ebi Bekir (r.a.) dan yapýlan rivayette, adý geçen þöyle demiþtir: lfResûlüllah (a.s.) Efendimiz zamanýnda bir at kestik -ki biz o sýrada Medine'de bulunuyorduk- ve onun etinden yedik." [34]
Ahmed b. Hanbel'in rivayetinde ise ayný hadis þu lafýzla nakledilmiþtir: "Resûlüllah (a.s.) zamanýnda bir at kestik, onun etinden biz ve Resûlüllah'ýn (a.s.) ehl-i beyti yedik."
Ebu Musa (r.a.) den yapýlan rivayette, adý geçen þöyle demiþtir: "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'i tavuk etinden yerken gördüm." [35]
Bundan önceki kýsýmda müctehid imamlarýn konuyla ilgili görüþ ve istidlallerini belirttiðimizden burada tekrar etmek istemiyoruz. At eti kimine göre mubah, kimine göre mekruh, Hâlid b. Velid'den yapýlan bir rivayette haram olduðu söz konusudur. Ancak Hâlid'den yapýlan rivayetin isnadý pek saðlýklý deðildir.
Evcil eþek hakkýnda ise Ýbn Abbas ve Aiþe (r.a.) dýþýnda kalan ilim adamlarýnýn hepsi görüþ birliðiyle haram olduðunu belirtmiþlerdir. [36]
Tahliller ve Rivayetler
436 no'lu Câbir hadisi sahih olup istidlale salihtir. Hayber savaþý hicrî altýncý yýlda meydana gelmiþtir. Buna göre, Hayber'in fethinden önce evcil eþeðin eti yeniliyordu. îslâmî ahkâm tedricen indiðine göre, bu husustaki tahrîm hükmü de ancak hicri altýncý yýlda açýklanmýþtýr.
Böylece evcil eþek eti haram kýlýnmýþtýr ve bu hüküm kýyamete kadar bakidir. Ýbni Abbâs (r.a.) ile Aiþe (r.a.)nýn görüþleri ashab tarafýndan itibar görmemiþ ve dayandýklarý ayette sarih bir beyân bulunmamaktadýr. Kaldý ki, tahrîm hakkýnda sahîh rivayetler bulunuyor.
Ancak þunu da söyleyebiliriz: Bu mesele hakkýnda Ýbn Abbas ve Aiþe (r.a.) dan nakledilen rivayetin sýhhat derecesi kesinlik kazanmamýþtýr. O bakýmdan hiçbir zaman istidlale salih görülmemiþtir. Rivayette iki zayýf râvi bulunuyor. [37]
Hadîs ayrýca at etinin mubah olduðuna, Resûlüllah'ýn (a.s.) buna izin verdiðine açýk þekilde delâlet etmektedir. Ýmam Ebû Hanîfe, bu hayvanýn savaþlarda çok iþe yaradýðýný ve neslinin artmasýnýn gerekli olduðunu dikkate alarak etini mekruh saymýþtýr, imam Ebû Yusuf ile Ýmam Muhammed bu hususta Ebû Hanîfe'ye muhalefet ederek sahîh hadîsle istidlalde bulunmuþlar ve helâl olduðunu belirtmiþlerdir.
Böylece at eti hakkýnda yapýlan rivayetler tevatür derecesine ulaþmakta ve her türlü þüpheyi gidermektedir.
Eðer dinî hükümler sýrf kýyas veya akim ölçüsüne dayandýrýlmýþ olsaydý, o zaman evcil eþekle at arasýnda bir fark gözetmemek gerekirdi. Ama gerçek hiç de öyle deðildir. Sâri1 birini haram, diðerini helal kýlmýþtýr. Bu konuda ciddi ilmî araþtýrmalar aradaki farkýn hikmetini bir gün ortaya çýkarabilir ümidindeyiz.
Tahinilerden bir kýsmý ashabdan yaptýklarý rivayette, ashabýn hemen hepsinin ayný görüþte olduklarýný belirtmiþlerdir.
Ayrýca Dârekutnî'nin Ýbn Abbas (r.a.) dan yaptýðý rivayette ise, yukarýdaki rivayetin aksine þöyle denilmiþtir: "Resûlüllah (a.s.) evcil eþek etini men'etti ve at eti (nin yenilmesini) emretti."
Tahavî ve îbn Hazm'ýn îkrime b. Ammar tarikiyle yaptýklarý rivayette, Resûlüllah'ýn (a.s.) evcil eþek, at ve katýr etini men'ettiði belirtilmiþtir. Ancak hadîsin isnadýnda yer alâ*n Ýkrime ile Yahya b; Ebî Kesîr zayýftýrlar. O bakýmdan onlarýn rivâyetiyle istidlal uygun görülmemiþtir. Yahya b. Kattan da Yahya b. Ebî Kesîr'in hadîsinin zayýf olduðuna dikkat çekmiþtir. [38]
Böylece at etine ruhsat verildiði, evcil eþet etinin haram kýlýndýðý kesinlik kazanmýþtýr.
Bu konuda sekiz kadar daha sahih hadîs bulunuyor. Onlarý da meâlen kitabýmýza nakletmeyi uygun gördük:
"Ebû Sa'lebe el-Huþenî (r.a.) den yapýlan rivayette, adý geçen þu bilgiyi vermiþtir: "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz evcil eþek etini men'etti." [39]
Bera' b. Azib (r.a.) den yapýlan rivayette adý geçen þöyle demiþtir: "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz Hayber gününde (Hayber'in fethinde) bizi piþmiþ olsun çið olsun evcil eþek etinden men'etti.” [40]
Ýbn Ömer (r.aj rfan yapýlan rivayette, adý geçen þöyle demiþtir: "Þüphesiz Resûlüllah (a.s.) Efendimiz evcil eþek etini men'etti." [41]
Ýbn Ebl Evfâ (r.a.) den yapýlan rivayette, adý geçen þöyle demiþtir: 'Peygamber (a.s.) Efendimiz eþek etini men'etti." [42]
Zahir el-Eslemî (r.a.) den -ki bu zat bey'âtü'r-ridvanda aðaç altýnda bulunanlardan biridir- þöyle bilgi vermiþtir: "Doðrusu ben eþek etini piþirmek üzere güvecimin altýnda ateþ yakmaya çalýþýrken bir çaðrýcý þöyle seslendi: Resul]üHah (a.s.) þüphesiz ki sizleri eþek etinden men'etti." [43]
Amr b. Dinar (r.a.) den yapýlan rivayette, adý geçen, Câbir b. Zeyd'e þöyle dediðini bildirmiþtir: "Bazýlarý Resulüllah'm (a.s.) evcil eþek etini men'ettiðini iddia ediyorlar?" O da þu cevabý vermiþtir: "Bu haberi bize Basra'da Hakem b. Amr el-Gýffarî verdi. Ama bunu deniz misali (geniþ bilgisi olan) Ibn Abbas (r.a.) kabul etmedi ve þu âyeti okudu: "De ki, bana vahyolunanda ölü (ölmüþ hayvan), akýtýlmýþ kan, domuz eti -ki o murdardýr- ilâhî sýnýrý aþýp günah iþleyerek Allah'tan baþkasý adýna kesilen hayvandan gayrisini, yemek isteyen haram þayýldýðýyla ilgili (bir emir, bir hüküm) bulamýyorum..." [44]
Bu rivayette Ýbn Abbas'm (r.a.) sahîh hadîslerden olmadýðý ve delil olarak yukarýda mealini verdiðimiz En'âm Sûresi 145. âyeti seçtiði anlaþýlýyor.
Ebû Hüreyre (r.a.) den yapýlan rivayette: "Peygamber (a.s.) Efendimiz, Hayber gününde canavarlardan yýrtýp parçalayýcý yan diþleri olanlarýn hepsini, pençesiyle yakalayýp üzerinde durarak parçalayýp öldürülen kuþlarý ve bir de evcil eþeði haram kýldý." [45]
îbn Ebî Evfâ (r.d.) den yapýlan bir diðer rivayete göre, adý geçen þöyle demiþtir; "Hayber savaþýnda birkaç gece aç kaldýk. Hayber'i fethettiðimiz gün evcil eþekler arasýna düþüverdik ve onlarý kestik. Güveçler bu eþek etiyle kaynamaya baþlayýnca bir çaðrýcý þöyle seslendi: Güveçlerin altýndaki ateþi söndürün, evcil eþeklerin etinden bir þey yemeyin." [46]
Bunun üzerine orada hazýr bulunanlardan bir kýsmý "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz humus dýþý kalýr diye bizi bundan men'etti" diyerek yorumda bulunurken, bir kýsmý da "hayýr, Resûlüllah (a.s.) bunu kesinkes men'etti" dediler. [47]
Tahliller
444 no'lu Ebû Salebe hadîsi sahihtir. Evcil eþek etinin haram kýlýndýðý belirtilmektedir. Bu anlatýmdan yabanî eþek ve zebra etinin helal olduðu hükmü de ortaya çýkmýþ bulunuyor.
445 dipnotlu Berâ1 hadîsi de sahih olup istidlale salihtir. Hadîs, Hayber fethinden önce evcil eþek etinin mubah olduðu, bu fetihten hemen sonra haram kýlýndýðýna ve ne piþmiþine, ne de çiðine cevaz verilmediðine kesin biçimde delâlet etmektedir.
Hadîste piþmiþ ve çiði söz konusu edilmesinin sebeplerinden birinin, o sýrada ashabýn evcil eþekleri kesip tencerelerde kaynatmakta olduklarýdýr. Tahrîm emri verilince artýk tenceredeki piþmiþ olanýndan da yenilmemesi belirtilmiþtir.
446 dipnotlu îbn Ömer hadîsi de sahih olup hem istidlale salihtir, hem de diðer hadîslerle birbirlerini kuvvetlendirmektedir.
447 dipnotlu îbn Ebî Evfâ hadîsi de sahîhtir. Ayný hükmü ifade etmekte olup konuya aðýrlýk kazandýrmaktadýr.
448 dipnotlu Zahir hadîsi de sahihtir. Hayber fethinde kesilip piþirilmekte olan evcil eþek etinin haram kýlýndýðýna açýk biçimde delâlet etmekte ve ne piþmiþine, ne de çiðine cevaz verilmediðine iþaret edilmektedir.
Peygamberimizin (a.s.) bu yasak emrini duyurmakla görevli olan zat kimine göre Bilal, kimine göre Ebû Talha (r.a.) dir.
449 dipnotlu Amr b. Dînar hadîsi de sahîhtir. Ashabýn evcil eþek eti hakkýndaki görüþ ve rivayetleri, onun tahrîmine delâlet ederken, îbn Abbas'm (r.a.) En'âm Sûresi 145. âyetten istinbatla bunun haram olmadýðýný belirtmiþtir. Þüphesiz Ýbn Abbas bu tesbit ve içtihadýnda yalnýz kalmýþtýr. Ancak bir rivayete göre, Hz. Aiþe de onun görüþüne katýlmýþtýr. Cumhur ise, evcil eþek etinin kesin olarak haran kýlýndýðýna kaildir ve sýhhatli olan da budur.
450 dipnotlu Ebû Hüreyre hadîsini Tirmizî tahrîc edi] sahîhlemiþtir. imam Ahmed de bunun sahih olduðunu belirtmiþtir Hayber fethinde üç þeyin haram kýlýnýp yasaklandýðý açýklanmaktadýr:
1- Canavarlardan yýrtýcý parçalayýcý yan diþleri olanlar,
2- Yakaladýðý avýnýn üzerinde durup pençe ve keskin gagasýyla onu parçalayan kuþlar,
3- Evcil eþekler...
Birinci ve ikinci tahrîm hükmü ayný zamanda birer ana kaideyi yansýtmaktadýr. Canavarlardan yýrtýcý, parçalayýcý yan diþleri olanlarýn hepsinin eti haramdýr yenilmez, imam Þafiî tilki ve sýrtlan eti yenilir diye bir ictihadda bulunmuþsa da hadîste yer alan külli kaideye ters düþmektedir. O bakýmdan müctehidlerin önemli bir kýsmý bu iki yýrtýcýnýn da haram olduðunu ifâde etmiþlerdir.
Ayný zamanda kuþlardan da keskin pençeli, parçalayýcý ve öldürücü gagasý olanlarýn eti haramdýr. Bu da külli bir kaideyi yansýtmaktadýr.
451 no'lu Ibn Ebî Evfâ hadisi de sahîh olup evcil eþek etinin piþmiþ ve çiðinin haram kýlýnýp yasaklandýðýný bildirmektedir. [48]
Çýkarýlan Hükümler
1- Evcil eþek eti haramdýr.
2- Hayber fethinden önce ise, müslümanlar bu hayvanýn etinden yararlanýrlardý.
3- At eti mubah kýlýnmýþtýr. îmam Ebû Hanîfe'ye göre, savaþta kullanýldýðý ve bu iþ için ihtiyaç fazlasýyla hissedildiði için eti mekruhtur.
4- At eti mubah kýlýndýðý gibi sütü de mubah kýlýnmýþtýr.
5- Tavuk i ve horoz eti helâldir ve bu hüküm kýyamete kadar bakidir.
6- Evcil eþek etinin piþmiþi de, çiði de haramdýr.
7- Canavarlardan parçalayýp öldürücü yan diþleri olanlarýn eti haramdýr.
8- imam Þâfîî bunlardan tilki ile sýrtlaný istisna etmiþtir. Müctehidlerin çoðuna göre, bu ikisinin de eti haramdýr, yenilmez.
9- Keskin kuvvetli pençesi ve yýrtýcý öldürücü gagasý olan her kuþ da haram kýlýnmýþtýr. [49]
Ynt: Evcil Hayvanlardan Eti Mubah Olanlar By: ceren Date: 14 Haziran 2018, 04:16:09
Esselamu aleykum. RABBÝM razi olsun bilgilerden kardeþim.
Ynt: Evcil Hayvanlardan Eti Mubah Olanlar By: Bilal2009 Date: 14 Haziran 2018, 12:52:33
Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri ilim öðrenen kullarýndan eylesin Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: Evcil Hayvanlardan Eti Mubah Olanlar By: Sevgi. Date: 15 Haziran 2018, 02:58:14
Aleykümüsselam evcil hayvanlardan etleri yenen ve yenmeyenler vardýr biz yenenleri tercih edelim inþaAllah
radyobeyan