Keler-Kertenkele By: neslinur Date: 27 Temmuz 2010, 05:23:33
Keler-Kertenkele
Arapça "dabb" diye anýlan keler ve kertenkele sürüngenler takýmýndan dýr. Bunlarýn birçok çeþitleri bulunuyor: Yeraltýnda yaþayanlarý, aðaç üzerinde yaþayanlarý, suda yüzenleri yani su yüzeyinde koþanlarý vardýr. Renk deðiþtirme kabiliyetinde olan bukalemun gibi türleri vardýr. Keleri er-keltenkeleler genellikle küçük böcekleri yiyerek geçinirler. [68]
Konuyla Ýlgili Hadisler
îbn Abbas (r.a.) dan yapýlan rivayette, Halîd b. Velid'in ona þöyle haber verdiði belirtilmektedir: Hali d b. Velîd (r.a.) Resûlüllah (a.S;) Efendimizle beraber Meymune'nin (r.a.) evine girmiþler -ki bu haným hem Ýbn Abbas'm, hem de Hâlid'in teyzesi oluyordu-Meymune'nin yanýnda güneþte piþirilmiþ bir kertenkele bulunuyordu. Bunu, onun kýzkardeþi Hufeyde binti Haris, Necd'den göndermiþti. Meymune de o keltenkeleyi Resulü Ýlah'a (a.s.) takdim etti. Peygamberimiz (a.s.) elini ona doðru uzatýrken orada hazýr bulunan kadýnlardan biri þöyle dedi: "Neyi takdim ettiðinizi Resûlüllah'a (a.s.) haber versen ya?" Onlar da: "Bu, keler etidir" dediler. Bunun üzerine Resûlüllah (a.s.) Efendimiz elini (sofradan) kaldýrýp çekti. Halid b. Velid (r.a.): "Ya Resûlallah! Keler haram mýdýr?" diye sordu. Resûlüllah (a.s.) ona þu cevabý verdi: "Hayýr, haram deðildir. Ancak benim kavmimin topraðýnda (bu tür) keler mevcut deðildir. O bakýmdan onu yemeyi kendim için hoþ görmüyorum!"
Halid devamla diyor ki: "Onu kendime doðru çektim ve yedim. Resûlüllah (a.s.) da bana bakýyordu, ama beni ondan men'etmedi." [69]
îbn Ömer (r.a.) dan yapýlan rivayette, adý geçen diyor ki: "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'den keler-kertenkele hakkýnda soruldu. Efendimiz sorana þu cevabý verdi: "Ondan yemiyorum ve haram da kýlmýyorum." [70]
Di^er 6ir rivayette ise îbn Abbas þu bilgiyi vermiþtir:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimizle beraber bir grup insan bulunuyordu ki Sa'd da onlarýn arasýnda idi. Derken kertenkele eti getirdiler. Getirenin kadýnlarýndan biri "o kertenkele etidir" diye seslendi. Bunun üzerine Resûlüllah (a.s.) Efendimiz: "Sizler yeyiniz, çünkü gerçekten o helâldir. Ancak o benim yiyeceðim deðildir" buyurdu. [71]
Câ6ir (r.aj den yapýlan rivayette, Ömer b. Hattab (r.a.) kertenkele hakkýnda þunu söylemiþtir: "Þüphesiz Resûlüllah (a.s.) Efendimiz onu haram kýrmamýþtýr. Sonra Ömer (r.a.) devamla þöyle demiþtir: "Þüphesiz ki Allah bununla nice kimselere fayda saðlamýþtýr. Hem genellikle çobanlarýn yiyeceði de kertenkeledir. Eðer þu anda yanýmda olsaydý ondan yerdim." [72]
Yine Cabir (r.a.) den yapýlan rivayette, adý geçen þöyle demiþtir:
"Resûlüllah (a*s.) Efendimiz'e keler getirildi. Onu yemekten kaçýndý ve þöyle buyurdu: "Bilemiyorum belki mesha uðrayan yani insan iken hayvan þekline dönüþtürülen geçmiþ asýrda ki yaþayanlar olabilir." [73]
Ebû Said (r.a.)'den yapýlan rivayette: Bedevilerden bîri Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'e geldi ve þöyle sordu: “Doðrusu ben geniþçe keler-kertenkele vadisinde bulunuyorum ve kertenkele çoîuk-çocuðumun genellikle yiyeceði olarak bulunuyor?" Peyganýber (a.s.) Efendimiz ona cevap vermedi. Biz o bedeviye sorunu tekrar et dedik. O da tekrar sordu ve üç defa tekrarladý ve her üç, defasýnda da Resûlüllah (a.s.) ona cevap vermedi. Sonra üçüncü defasýnda (biraz sustuktan sonra) Resûlüllah (a.s.) Efendimiz o bedeviye seslenerek þöyle buyurdu: 'Ya bedevi, þüphesiz ki Cenâb-ý Hak Ýsrail oðullarýndan bir kabile, bir kola gazabda bulunup onlarý yeryüzünde yüzü koyun hareket eden canlýlara çevirdi. Bilemiyorum, belki de bu kertenkeleler onlardan olabilir. O bakýmdan ben bundan yemiyorum ve yenilmesini de men'etmiyorum." [74]
Oysa Resûlüllah (a.s.) E fendimiz'den rivayet edilen sahih hadîslerde meshedilenlerin hiçbir nesli olmadýðý belirtilmiþtir. Tabii vahiy inmeden önce Resûlüllah (a.s.) bu konuda fazla bir þey bilemez. Onun kertenkele hakkýndaki bu tereddüdü vahiy inmeden önce olmuþtur. [75]
Hadislerin Iþýðýnda Müctehidlerin Görüþ ve Ýstidlalleri
a) Hanefîlere göre, akýcý kaný olmayan yýlan, akrep, çiyan ve karada yaþayan diðer bütün haþerat, fare, maymun, kirpi, keler-kertenkele ve benzeri canlýlar haramdýr yenilmez. Ancak Þâftflere göre, keler-kertenkele helâldir yenilir.
Hanefîler keler-kertenkele konusunda ilgili hadîslerle deðil, A'raf sûresi 157. âyette geçen þu cümleyi delil olarak seçmiþlerdir: "Onlara temiz, iyi faydalý þeyleri helâl kýlar. Habâisi (her türlü murdar, kötü, zararlý þeyleri) haram kýlar."
Þüphesiz imam Ebû Hanîfe'nin bu meselede belirtilen âyeti delil seçmesinin bazý sebepleri söz konusudur: Ya bu konudaki sahih hadîsler kendisine ulaþmamýþtýr. Veyahut haber-i ahad kapsamýnda olduðundan bunlarla istidlal etmemiþtir. Ancak ikinci þýk biraz zayýftýr. Zira keler-kertenkele hakkýndaki rivayetlerin çokluðu onu þöhret derecesine ulaþtýracak sayýdadýr.
Hicrî beþinci, altýncý, yedinci yýllarýnda ve bu yýllardan sonra kendi mezhep imamlarýnýn görüþ ve içtihadýnýn isabetini ortaya koymak isteyen fukaha, imam Ebû Hanîfe'nin kertenkele hakkýndaki görüþ ve içtihadýna þu rivayeti de delil olarak göstermiþlerdir: "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'e kertenkele eti hediye edildi. O bunu yemekten kaçýndý. Derken bir dilenci çýkageldi. Hz. Aiþe (r.a.) bu eti o dilenciye yedirmek istedi. Bunun üzerine Resûlüllah (a.s.) Efendimiz ona: 'Temediðin bir þeyi ona mý yediriyorsun?" buyurdu. [76]
Bu rivayetin sýhhati üzerinde duranlar olmuþtur. Ayný zamanda Resûlüllah'm (a.s.) o etten yemesi ve Hz. Aiþe'nin (r.a.) onu bir dilenciye vermek istemesi ve buna karþý Resûlüllah'm "yemediðin bir þeyi ona mý yedirmek istiyorsun" ifadesi, kertenkele etinin haram olduðuna delâlet etmemektedir. "Gerçek iyilik ve hayra eriþemezsiniz, tâ ki sevdiðinizi infak etmedikçe" mealindeki Al-i Imrân 92. âyetine iþarettir.
b) Þâfîîlere göre, karada yaþayan hayvanlardan davarlar, at, yabanî sýðýr, yabanî eþek, geyik, ceylan, sýrtlan, keler-kertenkele, tavþan, tilki, arap tavþaný, vizon, sansar, samur eti helâldir. Katýr, evcil eþek ve yýrtýcý parçalayýcý yan diþi olan her canavar, yýrtýcý parçalayýcý týrnaklarý ve gagasý olan her kuþ haramdýr. [77]
c) Hanbelîlere göre de sýrtlan ve keler-kertenkele helâldir, eti yenilir. Sýrtlan'ýn mubah olduðu Sa'd, Ömer, Ebu Hüreyre, Urve b. Zübeyr, Ýkrime ve Ýshak'dan (r.a.) rivayet edilmiþtir. Ancak bu hayvan hakkýnda çok farklý rivayetler mevcuttur. Nitekim Ýmam Ebu Hanîfe, Ýmam Mâlik ve imam Sevrî bunun haram olduðunu belirtmiþlerdir. [78]
Keler-kertenkele ise ilim adamlarýnýn çoðuna göre mubahtýr. Ömer b. Hattab, Ýbn Abbas, Ebû Saîd (r.a.)'den yapýlan rivayete göre, bu zatlar da kelere-kertenkeleye cevaz vermiþlerdir. Yani bunlara göre bu hayvanýn eti mubahtýr, yenilir. Ýmam Mâlik, Leys, Ýmam Þâfn ve ibn xMünzir de ayný görüþtedirler. Ýmam Sevrî ile Ýmam Ebû Hanîfe'ye göre haramdýr yenilmez.
Þüphesiz iki tarafýn da görüþlerinin isabetini ortaya koyan delilleri bulunuyor. Nitekim Resûlüllah'tan (a.s.) ve bir de Hz. Ali (r.a.) den kelerin-kertenkelenin yenilenieyeceðine dair rivayet vardýr. [79]
Tahliller ve Rivayetler
463 no'lu îbn Abbas hadîsi sahîh olup istidlale salihtir. Hadîs, kelerin-kertenkelenin mubah olduðuna delâlet etmektedir. Ancak Resûlüllah (a.s.) Efendimiz bu hayvaný yemeyi kendine hoþ görmemiþtir. Ümmetini ise bu hususta serbest býrakmýþtýr. Bundan çýkaracaðýmýz netice þöyledir: Aç kalýndýðýnda, aile hayvaný ete fazla ihtiyaç hissettiði zamanlarda keler-kertenkele yenilebilir. Bolluk günlerinde ise yenilmemesi daha uygun olur. Özellikle çölde yaþayanlar, daðlýk kesimlerde oturanlar zaman zaman buna ihtiyaç duyarlar.
Takdim edilen kertenkele etini Resûlüllah'ýn (a.s.) yemeyip elini geri çekmesi ve yanýnda duran Halid b. Velid'in onu yemesine Resûlüllah'ýn (a.s.) engel olmamasý bu hayvanýn helâl olduðuna yeterli delil sayýlýr.
464 no'lu Ýbn Ömer Hadisi de sahihtir. Kelerin-kertenkelenin mubah olduðuna delalet etmektedir. Ancak Resûlüllah (a.s.) Efendimiz bundan biraz tiksinip yememiþtir.
466 no'lu Câbir rivayeti de sahihtir. Hz. Ömer'in (r.a.) kertenkele etinin mubah olduðuna dair görüþünü yansýtmaktadýr. Çobanlardan çoðunun da bu hayvanýn etini yiyerek geçindikleri bildiriliyor.
467 no'lu Câbir hadisi üzerinde duranlar olmuþtur. Zira mesha uðrayanlarýn yani insan iken hayvan þekline dönüþtürülenlerin neslinin olmadýðýna delâlet eden sahîh hadîsler mevcuttur. Diðer bir ihtimal ise, Resûlüllah'm (a.s.) kertenkelenin mesha uðrayan önceki karnilerden bir karýn olduðunu kesin biçimde ifade etmeyip "leâlle" kelimesiyle ifade etmiþtir. Bu da, belirtilen hususta kendisine bir vahiy inmediðine ve sadece öyle sandýðýna delâlet etmektedir. Nitekim Ýmam Kurtubî de bu hadîsi belirttiðimiz þekilde yorumlamýþtýr. "Þüphesiz ki Cenâb-ý Hak mesha uðrayan için bir nesil var kýlmamýþtýr" [80] mealindeki hadîs açýk biçimde mesha uðrayanlarýn neslinin devam ettirilmediðine delâlet etmektedir.
363 no'lu Ebû Sâid hadisiyle Câbir hadisi ayný mana ve hüküm üzerinde birleþmektedir. Resûlüllah (a.s.) bu konuda kendisine vahiy indirilmeden önce bu hayvan hakkýnda kendi zannma göre bir yorumda bulunmuþ ve sonra vahiy gelince bu yorumundan vazgeçmiþtir. Ýbn Abbas,(r.a.) ile Ömer'in (r.a.) hadisleri buna açýk þekilde delalet etmekte ve meshle ilgili hadislerin hükmünün kaldýrýldýðýný göstermektedir.
Müslim ve Ahmed b. Hanbel'in rivayet ettikleri bir diðer hadiste bizim bu yorumumuzu kuvvetlendirir anlamda þöyle buyurulmuþtur: "Þüphesiz ki Allah bir kavmi helak etmeye veya azap etmeye görsün, artýk onlarýn neslini býrakmaz."
Böylece kelerin meshedilen bir kavmin devam eden nesli olduðu sözkonusu olmaktan çýkýyor.
Diðer bir hadîste ise bu husus çok açýk ve net biçimde þöyle açýklanmýþtýr: "Þüphesiz Allah (c.c.) mesih için bir nesil, onu takip eden bir soy meydana getirmemiþtir. Maymunlar ve domuzlar mesh .olayýndan önce de vardý..." [81]
Çýkarýlan Hükümler
1- Hanefîlere göre, keler-kertenkele haramdýr eti yenilmez.
2- Kiþinin tiksinip yemediði bir yemeði bir dilenci veya fakire vermesi ciddi bir sadaka sayýlmaz.
3- Sevdiðimiz þeylerden tasaddukta bulunmamýz tavsiye edilmiþtir.
4- Resûlüllah (a.s.) Efendimiz bazý þeyleri mubah kýldýðý halde kendisi o þeylerden yememiþtir. Bu da O'nun peygamberlik derecesiyle ilgili bir husustur. Nitekim Tebuk seferine çýktýðýnda Semûd Kavminin helak edildiði topraktan geçerken oradaki sudan içmemiþ ve içilmesini de pek uygun görmemiþtir. Bu, putperest zalim bir kavmin ne kadar tiksindirici ve üzücü olduðuna bir iþaret sayýlýr.
5- Ýmam Þafiî, Ýmam Mâlik, Ýmam Ahmed, Ýmam Leys, îbn Münzir ve bu kanatta olan ilim adamlarýna göre keler, kertenkele helâldir eti yenilir.
6- Kertenkele mesha uðratýlmýþ frir kavmin nesli ve devamý deðildir. ..
7- Domuz, maymun, keler mesh olayýndan önce de mevcut idiler.
8- Keler-Kertenkele, çok fakir olup çölde, daðda yaþayan ve normal þekilde et bulamayan kimseler için bir dayanaktýr. Tiksinmedikleri taktirde yiyebilirler.
9- Sýrtlan, sansar, tilki, arap'tav$am (yabani fare) benzeri hayvanlar Hanefîlere göre haramdýr yenilmez. Safilere göre mubahtýr yenilir.
10- Hanefîlere göre de sýrtlan, ve kertenkele mubahtýr yenilir. [82]
Ynt: Keler-Kertenkele By: saniyenur Date: 23 Haziran 2014, 23:35:00
Ýslamda helal olmasýna raðmen kertenkele eti ve bazý su hayvanlarýnýn yenip yenmemesini kültür belirliyor. Bize yemesi garip gelen bazý yiyecekler diðer bir millete gayet doðal geliyor.
Ynt: Keler-Kertenkele By: cerendemir Date: 23 Haziran 2014, 23:38:43
Esselamu Aleykum.Evet lalegül abla kültür de etken,mezhepler de etken.Her yere göre deðiþiyor.
Ynt: Keler-Kertenkele By: admin Date: 19 Aðustos 2015, 18:29:18
ve aleykümüsselam Kertenkelenin de keler olarak adýnýn olduðunuda öðrenmiþ olduk elhamdulillah
Ynt: Keler-Kertenkele By: mevlüde06 Date: 19 Aðustos 2015, 19:03:13
Ve aleykumusselam ve rahmetullah;
elhamdülillah her türlü faideli bilgiyi bulmamýz mümkün ilimdünyamýzda..
Rabbim ziyadesiyle istifade edenlerden eylesin inþallah bizleri.Allah razý olsun Reyyan abla.
Ynt: Keler-Kertenkele By: ikranur 7d Date: 20 Aðustos 2015, 18:36:32
ve aleykümüsselam ve rahmetullah.
kelerinde kertenkele türünden olduðunu yeni öðrendim.
Allah (c.c.) razý olsun.
Ynt: Keler-Kertenkele By: halim Date: 23 Aðustos 2015, 19:31:48
Esselamu aleykum; Ýmami safiye göre hukumlenmek durumundayým ancak yinede yemeyi çok zorda kalmadikca yemeyi düþünmüyorum.
Allah razi olsun
Ynt: Keler-Kertenkele By: [Muhammed] Date: 27 Aðustos 2015, 18:00:26
Ve Alleykümselam Ve Rahmetullah Ve Berekatuh...Kertenkeleye keler denildiðini yeni öðredim.Rabbimiz hayvanlarý öyle bir yaratmýþ ki insan hayret edebiliyor Rabbim daima þükretmeyi nasip eylesin ÝnþaAllah.Allah c.c razý olsun ÝnþaAllah...
radyobeyan