Mide Neden Kendini Sindirmiyor By: neslinur Date: 21 Temmuz 2010, 10:45:42
Kimya ve Mühendislik Hesaplarýnýn En Ýncesiyle Kurulmuþ Bir Sanat Eseri: Midemiz
MÝDE NEDEN KENDÝNÝ SÝNDÝRMÝYOR?
Dr. Öenap ÞÝRÝN
Mide sindirim sistemimizin en önemli organýdýr. Yemek borusundan gelir ve onikiparmak barsaðý ile barsaklara açýlýr. Kabaca "J harfi þeklindedir" diye tarif edebiliriz. Her organýmýzda olduðu gibi midede de san'at-ý Ýlâhî'nin akýllara durgunluk verecek inceliklerini gözleriz.
Boþken mide muhteviyatý 50 ml. kadardýr. Gýda alýmýndan sonra, mide hacmi 1000-1500 ml.'yi bulur ve mide karýn boþluðunda oldukça geniþ bir yer iþgal etmeye baþlar. Gýdalarýn hazmedilmesinden sonra, hacim yine küçülür. Bu kadar aþýrý elastikiyet, hareket kolaylýðý saðlayarak insanýn günlük çalýþmalarýnda midenin engel teþkil etmesini önler. Yine karýn boþluðu içine birçok organýn rahatça yerleþmesini saðlar.
Midenin "hava cebi" denilen yukarý kýsýmlarýna yerleþtirilmiþ bir elektirikî uyarý merkezi (pacemaker) vardýr. Buradan her 3-4 dakikada bir uyaran, kalkarak mide duvarýndan aþaðý kýsýmlarýna kadar yayýlan bir dalgalanmayý (peristaltizm) meydana getirir. Bu hareketler midenin boþalmasýna yardým ettiði gibi içindekinin iyi sindirilmesini de te'min eder.
Mideye gýdalarýn giriþi bir düzen dahilindedir. Mide, yemek borusu ile o þekilde birleþtirilmiþtir ki gýdalar mideye; kuyuya taþ düþer gibi deðil, mide duvarýndan kayarak inerler. Mide ile yemek borusunun birleþmesinde bu incelik hesaplanmamýþ olsaydý, yuttuðumuz her lokmanýn sesini karnýmýzda duyacaktýk. Gýdalar yine mideyi bir nizam dahilinde terkederler. Bu düzeni de mide kapýsý (pilor) te'min eder. Mide kapýsý (pilor) ameliyatla çýkarýlarak yerine sun'î pilor yapýlan þahýslarda "dumping sendromu" denilen bir hastalýk görülür. Bu hastalýðý izah etmek üzere pek çok fikir ileri sürülmüþ, fakat hiçbiri tatmin edici bir açýklamayý getirememiþtir. Ancak þurasý kesindir ki, hastalýk pilorun yokluðundan kaynaklanmaktadýr. Pilor ne kadar hassas bir þekilde ayarlanmýþtýr ki piloru olan kimselerde "dumping sendromu" görülmemektedir. Biz bu ayarý yapmaktan aciziz.
Midenin iç yüzünü mukoza adý verilen bir tabaka kaplar. Mukoza içinde asit, pepsin ve mukus ifraz eden bezler yer alýr. Mukoza, sanki yeryüzündeki daðlar ve vadiler gibi kývrýmlar gösterir. Bu kývrýmlarla az bir sahaya geniþ bir mukozanýn yerleþtirilmiþ olduðu görülür. Böylece sindirimi saðlayan yukarýdaki saydýðýmýz maddelerin, yeterli miktarda salgýlanmasý mümkün olur. Eðer bu kývrýmlar olmasaydý mide iç yüzü, alan olarak küçülecek, dolayýsiyle sindirim bezlerinin sayýsý azalacaktý. Böylece sindirimi saðlayacak kadar salgý saðlanamayacaktý.
Mide asidi hidroklorik asit (HCL)'dir. Yukarýda bahsettiðimiz mukoza içinde yer alan bezler tarafýndan salgýlanýr. Birçok araþtýrmalara raðmen bunun nasýl husule geldiði henüz kesin olarak bilinmemektedir. Saf mide suyunda HCI yoðunluðu PH 1 kadardýr, Kandaki hidrojen iyonu, yoðunluðuna göre mide suyunda bir milyon kez fazladýr. Bu, biyolojinin en hayret verici olaylarýndan biridir.
Mukos, kabaca "sümüksü madde" diye ifade edilebilir. Mukoza üzerine devamlý yapýþarak her türlü gýdayý eriten mide salgýsýnýn, midenin kendisini eritmesine mani olur. Bu korunmada mukozanýn özel yapýsýnýn da etkili olduðu düþünülmektedir. Ancak bu özellik henüz aydýnlatýlamamýþtýr.
Görülüyor ki mide kaba bir torba deðil, kimya ve mühendislik hesaplarýnýn en incesiyle kurulmuþ bir san'at eseridir. Bu hesaplarda en ufak bir hata bulamýyoruz. Bulamadýðýmýz gibi bu eserde birçok ilmî sýrlar olduðunu seziyoruz. Demek ki ilmi bizden çok üstün olan biri var ve mideyi yapan O'dur.[191]
radyobeyan