Taklit By: neslinur Date: 15 Temmuz 2010, 17:09:41
1. Taklit
Ýnsanlarýn küçük yaþtan itibaren öðrenmelerini saðlayan ekanizma, ondaki taklit kabiliyetidir. Bundan dolayý eðitimciler taklit kabiliyetine hitap eden örnekle eðitim yönte-ini çocuk eðitiminde hep öne çýkarmýþlardýr. Her insanýn mut-l ka bir örneði vardýr. Çünkü, örnek alma eðilimi insanýn doðumundan hemen sonra oluþur ve insanla birlikte geliþir. Çocukta bu eðilimin nereden geldiðini bilinmemektedir.
Mücerret sözler insana fazla tesir etmez. Ama insan "güzel bir örnek" karþýsýnda kaldýðýnda, hayranlýk duygularý derhal harekete geçer ve onu yapmaya gayret eder. Özellikle çocuk düþünmez; dinler, gözler, sonra da taklit eder. "Örnek", ilk defa ailede oluþur. Çocuðun dinledikleri ve gördükleri, ister istemez hayatýna girer. Daha kuvvetli bir örnek etkisinde kalmadýkça da asla silinmezler.
örneðe yöneliþ, her yaþ için geçerlidir. Örnek alma ya da model gösterme, tutum geliþtirmede de önemli bir metottur. Bu metotta kiþi, modelin davranýþlarýný ve sonuçlarýný gözler. Güçlü, mükemmel, yüksek mevkî ve yetki sahibi modeller, bu niteliklere sahip olmayanlara göre, daha sýklýkla taklit edilirler . [38] Ýþte bütün bu gerçeklerden dolayý, Hz. Muhammed eðitimde örnekle eðitim yöntemine sýk sýk baþvurmuþtur.
Hz. Peygamber, zaman zaman da illet ve hikmetini sormadan, sebeplerini araþtýrmadan, O'nun yaptýðýný yapmaya Çalýþanlarý yani bilinçsizce taklit edenleri de ikaz ederdi. Bir keresinde namaz kýldýrýrken ayakkabýlarýný çýkarýp sol tara-a býrakmýþtý. Bunu gören topluluk da ayný þeyi yaparak
ayakkabýlarýný çýkardý. Namaz bitince, Hz. Peygamber "Niçin ayakkabýlarýnýzý çýkardýnýz?" diye sorar. Onlar da: "Sizin çýkardýðýnýzý gördük, onun için çýkardýk." derler. O zaman Hz. Muhammed:
"Cebrail bana onlarda pislik olduðunu haber verdi." diye bir açýklama yaparak, taklidin bilinçli yapýlmasý gerektiðine dikkat çekmiþ, bilinçsizce yapýlan taklitten sakýn-dýrmýþtýr.
Kur'ân büyük-küçük bütün insanlara bazý þeyleri öðretirken onlara davranýþ örnekleri sunar, konuyu tablolar halinde gözler önüne serer. Böylece onlara bu yöntemi fiilen kullanarak da tavsiye eder.
Çocuk eðitiminde davranýþ örnekleri göstermenin önemli yeri ve çocukta öðrenmenin ilk yolunun, çevresinde gördüðü davranýþlarý taklit etmesi ve öðrenmeye ilk adýmýný bu mekanizma ile atmasý sebebiyle, çocuðun çevresinde bol miktarda iyi davranýþ örnekleri meydana getirmeye dikkat edilmelidir. Çocuk her yerde soylu davranýþlar görmelidir. Bu davranýþlar da çocuða hitap edici tarzda senaryolaþtýrýlmah, tabiîlik kaidesine uyulduðu kadar geliþi güzellikten de kaçýnýlmalýdýr. Onda oluþturulmak istenen davranýþlara onun ihtiyacý olduðu konusunda ikna edilmelidir.
Çocuða taklit edeceði davranýþlarý sunarken, bunlarýn onun yapabileceði davranýþlar olmasýna dikkat edilmelidir. Çünkü "Çocuðun taklit edebileceði hareketler fizyolojik yapýsý ile sýnýrlýdýr. Yapabileceði taklitlerin içinden bile seçme ve tercihler yapar. Bu tercihe etki eden þey de onun geliþme yolundaki ihtiyaçlarýdýr." [39]
Çocuk için taklit ettiði hareket kadar, o hareketin sahibi olan þahýs da önemlidir [40]Yani çocuðun taklit edeceði davranýþlarý seçmesinde, bu davranýþý yapan þahsýn kimliðinin de önemli olduðu bilinen bir husustur. Bu tercihin fizyolojik dayanaðý irsiyet deðil, daha yaþlý ve daha üstün kiþilerin kendisinde meydana getirdiði etkidir. Öyle ise çocuk, taklit edeceði hareketleri ilk defa kendi üzerinde etkisi olan kiþilerden genellikle de yakýn çevresinden, seçecektir. Þüphesiz bu kiþiler de ilk planda ana ve babadýr, tþte, çok bilinen bu özelliði kullanmak suretiyle çocuk eðitiminde büyük mesafeler katedilebilir.
Din eðitiminde de taklit mekanizmasý çok cani! olarak iþler. Çocuðu eðiten, ona din eðitimi veren kiþilerin iyi kalpliliði ve derviþlikleri, çocuðun bu konudaki fikirlerinin oluþumunu etkiler. [41]
Kur'ân davranýþlarý taklit edilecek kiþileri belirleyerek taklit mekanizmasýný tavsiye eder.
"Bana yönelenlerin yoluna uy." [42]
Bu âyette Yüce Allah, taklit edilecek kiþilerin Allah'a yönelen kiþiler olmasý gerektiðini belirterek, taklitte öncelikle bu þartýn aranmasý gerektiðini bildirmektedir. Öyle ise, çocuða taklit edeceði örnekler sunulurken bu hususa çok özen gösterilmelidir. [43]
radyobeyan