Suudi Arabistan By: ehlidunya Date: 28 Haziran 2010, 22:39:41
Suudi Arabistan
Suudi Arabistan Tarihi
- Birinci Suudi Devleti 1744
- Ýkinci Suudi Devleti 1824
- Üçüncü Suudi Devleti 8 Ocak 1926
- Ýlan Ediliþ 20 Mayýs 1927
- Kabul Ediliþi 23 Eylül 1932
Yüzölçümü - Toplam 2149690 km² (14th.)
1,071,000 sq mi
Nüfus - 2009 yýlýnda 28,686,633 (41..)
- Yoðunluk 12/km² (205..)
31/sq mi
GSMH (Satýn alma gücü paritesi)
2008 tahmini
- Toplam $592.886 milyon (.)
- kiþi baþýna $23,814 (.)
Geliþmiþlik Endeksi (2007) ▲ 0.843 (59th.) – high
Para birimi Riyal (SAR)
Saat dilimi AST (UTC+3)
- Yaz (not observed) (UTC+3)
Ýnternet alan adý .sa
Telefon kodu +966
Suudi Arabistan Krallýðý Arap Yarýmadasý'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatý'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoðu'da Irak, doðuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleþik Arap Emirlikleri, güneydoðuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoðusunda Basra Körfezi ve batýsýnda Kýzýldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir çünkü Ýslam'a göre iki kutsal þehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir
Tarih
Ana madde: Suudi Arabistan tarihi
Arap Yarýmadasý'nýn büyük bölümünde binlerce yýl boyunca göçebe kabile yaþamý sürdürüldü. Hazreti Muhammed'in 571'de Mekke'de doðmasý, dünya tarihinde yeni bir çað baþlatarak, Arabistan'ýn önemini artýrdýysa da, Emevi sülalesinin, Þam'ý baþkent yapmasýyla, Ýslâm dünyasýnýn aðýrlýk merkezi Suriye'ye kaydý(692). Arap Yarýmadasý XVI. yüzyýldan I. Dünya Savaþý'na kadar, Osmanlý yönetiminde kaldý. 1730 larda ortaya çýkan Vehhabi hareketi 1745'te Suud ailesi tarfýndan benimsenir. Suudi ailesinin gün geçtikçe güçlendiði yarýmadada Osmanlý Devleti bir takým tedbirler alarak geliþmesinin önü kesilmeye çalýþýlýr. Suudilerin oluþturduðu siyasi birlik iki kere kesintiye uðrar. 1902'de Kuveyt'te sürgünde bulunan Abdülaziz b. Suud Riyad'a dönerek yeniden siyasal birlik arayýþlarýna baþlar. Ayný yýllarda Osmanlý devleti bu fiili durum karþisýnda bir çözüm olarak Abdülaziz'in babasý Abdurrahman'ý Riyad kaymakamý olarak tayin eder. Balkan savaþýnýn sürdüðü sýralarda Osmanlý askerlerinin bölgede azaltýlmasýný fýrsat bilen Necit emîri ve vahhabi imamý olan [Abdülaziz b Suud], idari merkez olan Hasa/Ahsa'yý ele geçirir.(1913) Sonra, 1921-1926 arasýnda Ha'il, Mekke, Cidde ve Asir'i ele geçirerek topraklarýný geniþletti ve 1926'da Hicaz kralý, 1932'de Suudi Arabistan kralý ilan edildi. Ayný yýl Suudi Arabistan’ý resmen tanýyan ilk devlet Türkiye Cumhuriyeti, ilk kutlama mesajýný çeken kiþi de Gazi Mustafa Kemal oldu.[kaynak belirtilmeli] 1936'da ilk petrol yataðýnýn bulunduðu, ama II. Dünya Savaþý'na kadar ciddi bir kuyu açma çalýþmasý yapýlmayan ülkede, Abdülaziz El Suud'un ölümünden(1953) sonra, yerine geçen oðlu Suud bin Abdül Aziz, 1964'te Suudi aile meclisinin kararýyla tahttan indirildi ve yerine kardeþi Faysal bin Abdül Aziz geçirildi(2 Kasým 1964). Ülkeyi modernleþtirme giriþimlerine baþlayan Faysal bin Abdül Aziz'in 1975'te yeðenlerinden biri tarafýndan öldürülmesinden sonra, yerine geçen kardeþi Halid bin Abdül Aziz, 1979 Mýsýr-Ýsrail Barýþ Antlaþmasý'na þiddetle karþý çýkmakla birlikte, Arap-Ýsrail anlaþmazlýðýnda ýlýmlý bir siyaset izledi, Halid bin Abdül Aziz'in 1982'de ölmesiyle yerine Fahd bin Abdül Aziz geçti.
Devlet Yapýsý
Suudi Arabistan, þeriat yasalarýnýn anayasa olarak kabul edildiði bir krallýktýr. Hem yürütme gücünü, hem yasama gücünü elinde tutan kral, Bakanlar Kurulu'nu kendi atar ve kararlarýný veto etme hakkýna sahiptir. Yönetimle ilgili önemli kararlarýn aþaðý yukarý tümü, Suudi ailesi tarafýndan alýnýr. Siyasal parti de, yasama organý da bulunmamakla birlikte, her yurttaþ "meclis" diye adlandýrýlan düzenli dinleme oturumlarýna doðrudan baþvurarak krala þikâyetlerini iletebilir, yardýmýný isteyebilir.
Suudi Arabistan'da kral seçimi ile ilgili reforma gidiliyor. Kral artýk halefini kendi seçemeyecek. Bunun yerine Kraliyet ailesi üyelerinden oluþan Biat adlý özel bir konsey gizli oylama yöntemiyle yeni kralý belirleyecek. 3 aday ise Kral tarafýndan tespit edilecek. Ancak Konsey yönetim için yetersiz gördüðü kralýn haklarýný elinden alma gücüne sahip olacak.
Toplum Yapýsý
Suudi Arabistanlýlarýn büyük bölümünü, yerli kabilelerin soyundan gelen Araplar oluþturmaktadýr. Basra Körfezi kýyýsýnda bir Ýranlý azýnlýk topluluðu yaþar. Yabancý iþçilerin sayýsýnda son yýllarda büyük bir azalma olmakla birlikte, ekonomi yabancý iþgücüne baðýmlý durumdadýr.
Resmî dil olan Arapça ve çeþitli lehçeleri, bütün nüfus tarafýndan konuþulur. Nüfusun yaklaþýk %85'i sünni müslüman'dýr;
Nüfusun büyük bölümü Riyad, Cidde, Mekke, Taif, Medine, Dhahran, Dammam, El Huber ve Hufuf gibi büyük kentlerde toplanmýþtýr. Kýrsal kesimde, göçebe Bedevilerin sayýsý, yerleþik tarýmcýlarýnkinden yüksektir. Rubülhali ve Nüfud çölleri bütünüyle ýssýzdýr; öteki yörelerde de çoðunlukla nüfus yoðunluklarý düþüktür. Batý kýyýsýnda, Riyad çevresinde ve doðudaki petrol alanlarýndaysa, biraz daha yüksektir.
Ekonomi
Mescid-i Nebevi , Medine (Dini turizm Suudi Arabistan'ýn petrolden sonraki baþlýca gelir kaynaklarýndan biridir)1936'da petrol bulunmasýna kadar ekonomisi Mekke ve Medine'yi ziyarete gelen hacýlara ve hurma dýþsatýmýna baðýmlý olan Suudi Arabistan'ýn, bu gelirleri günümüzde de sürmekle birlikte, ekonomisinin temeli petrole dayanýr. Hükümet, petrolden elde edilen gelirleri Suudi Arabistan'ý çok çeþitli bir sanayi ülkesine dönüþtürmek için gerekli altyapýyý yaratmak için kullanmýþtýr. Ham petrol ve petrol ürünlerinin, devlet gelirlerinin %90'dan çoðunu oluþturduðu ülkede, petrolün büyük bölümünü çýkaran ARAMCO þirketinde Suudi ailesinin payý 1973'te %25 iken, 1974'te %60'a, 1980'de de %100'e yükselmiþtir.
Basra Körfezi kýyýsýndaki Cuhail ve Kýzýldeniz kýyýsýndaki Yanbu'da kurulan yeni ve büyük sanayi merkezlerinde, enerji kaynaðý olarak petrol yataklarýndan boruyla getirilen doðalgaz kullanýlmaktadýr. Petrol yataklarý, petro-kimya sanayisi ve yapay gübre üretimi gibi sanayi kolarýnýn yaný sýra demir-çelik sanayisi, çimento sanayisi, besin sanayisi, vb. dallar hýzla geliþmektedir.
Tarým alanýnda, hükümet, besin ürünleri alanýnda dýþsatýma baðýmlýlýðý azaltmak için, tarým üretimini desteklemektedir. Yakýn dönemde balýkçýlýk da geliþmeye baþlamýþtýr.
Ayrýca, El Huber'de çýkarýlan petrolde ülke ekonomisine yüksek katkýlar saðlamaktadýr. El Huber dýþýndaki bölgelerde de çýkartýlan petrol en çok Ash Sharqiyah ve çevresinde çýkartýlmaktadýr. Dhahran'da, Dammam'da, Al Qatif'te ve bunlar dýþýnda birçok þehirde çýkartýlmaktadýr.
Bölgeler
Ana madde: Suudi Arabistan'ýn Bölgeleri
Suudi Arabistan 13 yönetsel bölgeye bölünmüþtür. Çoðu en büyük þehirlerine göre adlandýrýlmýþlardýr:
1.Al Bahah
2.Al Hudud ash Shamaliyah
3.Cevf
4.Al Madinah
5.Al-Qasim
6.Ar Riyad
7.Ash Sharqiyah
8.'Asir
9.Ha'il
10.Jizan
11.Makkah
12.Najran
13.Tabuk
radyobeyan