Camiler
Pages: 1
Siirt Ulu Camisi By: ezelinur Date: 18 Haziran 2010, 19:14:24
Ulu Camisi



Ulu Camisi

Siirt il merkezinde bulunan Ulu Cami, minare kaidesindeki kitabesine göre Selçuklu Sultaný Mugiziddün Mahmut tarafýndan 1129 yýlýnda yaptýrýlmýþtýr. Siirt Tarihi isimli eserde Irak Selçuklularýndan olan Mugiziddin Mahmut’un ismi belirtilmektedir. Buna dayanýlarak caminin Büyük Selçuklular devrinde yapýldýðý da anlaþýlmaktadýr. Cizre Valisi Atabey El Mücahit Ýshak tarafýndan da camiye bazý ilaveler yapýlmýþtýr. Bu ilaveler ve daha sonraki yýllarda yapýlan deðiþikliklerle cami geniþletilmiþ ve orijinalliðinden uzaklaþmýþtýr. Vakýflar Genel Müdürlüðü 1965 yýlýnda bu camiyi restore etmiþtir.

Caminin ilk yapýmýnda ön tarafýnda topraða gömülmüþ halde birer mihrap izi ile karþýlaþýlmýþtýr. Ýlk yapýmýnda iki tuðla paye üzerine oturan tromplu bir kubbeden meydana gelen camiye daha sonra bir eyvan eklenmiþtir. Böylece Büyük Selçuklu Ulu Cami tiplerinden farklý olarak bu eyvanýn iki yanýna dikey olarak tonozlu iki sahýn eklenmiþtir. Bunun yaný sýra ilk kubbenin doðusuna daha küçük ve alçak, batýsýna da daha küçük ve alçak olarak birer kubbe eklenmiþtir. Böylece kemerlerle üç kubbeli bir mekân birbirine baðlanmýþtýr.

Cami dýþtan kesme taþ, içten moloz taþla yapýlmýþtýr. Birbirine bitiþik kemerlerle birbirine baðlanmýþ üç kubbeli bir mekân ve tonozlu neflerle enine geliþmiþ dikdörtgen bir plan þekli göstermektedir. Ýç mekân sývalý olduðundan erken dönemlere ait bezemelerin yalnýzca kalýntýlarý günümüze gelebilmiþtir.

Caminin son onarýmýný ve rölövesini yapan Y.Mimar Ali Saim Ülgen ilk yapýnýn tek tromplu kubbeli bir yapý olduðunu belirtmiþtir. Bu durum eski tuðla payelerdeki yuvarlak dilimli kemerlerle mihrap niþlerindeki ayet frizi ile firuze çinilerde de kendisini belli etmektedir.

Mihrap yuvarlak bir niþ þeklinde olup, mozaik çinilerle kaplanmýþtýr. Ali Saim Ülgen’in onarýmý sýrasýnda Anadolu’daki ender mozaik kakmalý mihraplarýndan olan mihrabý iyi bir durumda günümüze gelebilmiþtir.

Caminin minberi Selçuklu sanatýnýn meydana getirdiði, XII.yüzyýl ahþap minberlerin en güzel örneklerinden biri olup, kakma tekniðinde geometrik þeritler, yazý frizleri süslenmiþtir. Siirtli Þeyhan Naccar tarafýndan kufi yazýlarý yazýlan ceviz aðacýndan olan bu minber üzerindeki kitabesinden h.616 (1219) yýlýnda yapýldýðý anlaþýlmaktadýr. Minber 1933 yýlýnda Ankara Etnoðrafya Müzesi’ne götürülmüþtür.

Caminin en dikkat çeken tarafý Siirt’in sembolü konumundaki dikdörtgen prizma kaide üzerine yuvarlak gövdeli olarak oturtulmuþ, kalýn ve firuze çinilerle süslü olan minaresidir. Yukarýya doðru incelen bu minarenin kaidesinde küfi yazýlar, geometrik geçmeler, örgü ve yýldýz motifleri bulunmaktadýr. Minarenin üzerine oturduðu temelin hafifçe çökmesinden ötürü de minare eðilmiþ ve gövdesinde de çatlaklar meydana gelmiþtir. Bu arada da gövdesindeki çinilerin ve mozaiklerin bir kýsmý dökülmüþtür. Günümüze gelebilen örneklerden altýgen þekildeki çinilerin etrafýnýn lacivert renkte þeritlerle çevrildiði görülmektedir. Oldukça basit olmakla beraber bu çiniler XII.yüzyýlýn ilk yarýsýna tarihlenen ender örnekler arasýndadýr. Büyük olasýlýkla da Anadolu’daki çini mozaiklerle süslenmiþ bir minare ile ilk defa burada karþýlaþýlmaktadýr.

Tek þerefeli minarenin dört köþeli geniþ tabaný üzerinde “Heza ecdidü tarihil camii vel minara” ismi altýnda “cisrun limen saa” kufi yazýlarý bulunmaktadýr. Minare aleminde ise “Amelehu El Hacý Ýsmail El Saffar El Fiskini”, orta kemerinde “Hemçu Pervane-i Þemi pür karesi mara ki eðer piþrevam balû perem misuzet” yazýlarý bulunmaktadýr. Farsça talik yazý ile yazýlmýþ bu kitabelerde h.523 (1129) tarihi yazýlýdýr.




radyobeyan