Orhan Gazi Camisi By: ezelinur Date: 12 Haziran 2010, 15:50:20
Orhan Gazi Camisi
Orhan Gazi Camisi
Kocaeli Gebze ilçesi Menzilhane Mahallesi’nde bulunan Orhan Gazi Camisi’nin kitabesi günümüze ulaþamamýþtýr. Baþbakanlýk Arþivindeki kayýtlarda 1328 yýlýnda caminin yapýmýna baþlanýldýðý öðrenilmiþtir. Ayrýca Ekrem Hakký Ayverdi’nin deðindiði Kocaeli il tahrir defterlerinde bununla ilgili kayýtlar bulunmaktadýr:
“Karye-i Daniþmend Virani Tabi-i Orhan Bey taberesah ü Gebuze Camisine vakfetmiþ Padiþahýmýz sizce lehu enseranhu_Hazretleri Muhyiddin nam kimesneye saduka idüp eline Hükm-i Hümayun virmiþ deyu cem’i gün bir cüz Kur’aný- Azim ve sure-i En’amdan bir aþar okuya...”
Bu kayýtlardan öðrenildiðine göre, bir köyün gelirine bir cüz okunmasý karþýlýk tutulmaktadýr. Ayrýca diðer görevliler için ayrýlmýþ birkaç köy de haþiyede belirtilmiþtir. Caminin vakfiyesinde de “Gekbuse kasabasýnda merhum ve maðfurun Sultan Orhan Cami-i Þerif-i Vakfý” baþlýðý altýnda görevlerini gösteren kayýtlar vardýr.
Sultan Orhan Camisi’nin yapýmýnda çevredeki Bizans yapýlarýnýn mimari kalýntýlarýndan yararlanýlmýþtýr. Kaynaklar bu konuda bilgi vermemesine raðmen caminin bir Bizans kilisesi üzerinde, onun mimari parçalarýndan yararlanýlarak yapýldýðý da yazýlýdýr. Nitekim cami avlusunda Bizans dönemine tarihlenen sütun baþlýklarý, su haznesi olarak kullanýlan Grekçe yazýlý lahit ve antik parçalar dikkati çekerse de bunlar çevreden toplanmýþ mimari elemanlardan baþka bir þey deðildir. Cami erken Osmanlý mimari özelliklerini yansýtmakta olup, bir Bizans yapýsýnýn temelleri üzerinde ve onun plan düzeninden yola çýkýldýðýný göstermekten de çok uzaktýr.
Cami 12.30x12.30m ölçüsünde kare planlý bir yapýdýr. Yapýmýnda moloz taþ ve yer yer tuðla hatýllar kullanýlmýþtýr. Ýbadet mekanýnýn üzeri tromplu, sekiz köþeli kasnaðýn taþýdýðý basýk bir kubbe ile örtülmüþtür. Kasnaðýn çevresinde pencereler sýralanmýþtýr. Ýçerisinin aydýnlatmasýný duvarlarýn her birinde altlý üstlü ikiþer pencere saðlamýþtýr. Kýble duvarýnýn ortasýnda yarým yuvarlak niþ görünümündeki mihrabýn özelliði bulunmamaktadýr. Günümüzde mihrap badana edilmiþ ve orijinalliðinden uzaklaþmýþtýr. Minber ise XIX. yüzyýla tarihlendirilmektedir. Ýç mekanda bezeme olarak yalnýzca kubbe kasnaðýnda yazý frizi vardýr. Ancak bu friz 1775 yýlýnda yapýlan onarým sýrasýnda buraya yazýlmýþtýr.
Caminin içerisinde ilgi çekici aðaç iþçiliði örnekleri bulunmaktadýr. Özellikle batý duvarý ve minare yanýndaki meþe aðacýndan tek parça halindeki pencere kapaklarý Erken Osmanlý aðaç iþçiliðinin tipik örneklerindendir. Bu kapaklarýn oymalý demir çivileri, dövme çivileri, dövme çengelleri ahþabýn yaný sýra maden sanatýnýn da güzelliðini ortaya koymaktadýr. Kapaklarýnýn her kanadýnýn üzerinde dikdörtgen çerçeveler içerisine alýnmýþ kabartma sülüs yazýlý ayetler dikkati çekmektedir. Bunlarýn orta kýsýmlarýnda madalyonlar içerisinde bitki motifli, altýþar kenarlý yýldýzlar yerleþtirilmiþtir.
Caminin kuzey-doðu köþesine yerleþtirilen minarenin kaidesi moloz taþtan, gövdesi, þerefesi tuðladan yapýlmýþtýr. Orijinal kaide üzerindeki gövde daha geç yýllara tarihlendirilmektedir. Minarenin Orijinal kaidesi caminin alt sýra pencerelerine kadar yükselmektedir.