Ulu Camisi
Ulu Camisi
Kilis Hacý Gümüþ Mahallesi’nde bulunan Ulu Cami, þehrin en eski camisidir. Osmanlý döneminde tamir ve deðiþiklik yapýlmasýna raðmen orijinal planýný kýsmen korumuþtur. Camiyi yaptýranýn kim olduðu ve mimarý bilinmemektedir. Abdullah oðlu Hacý Halil tarafýndan 1388’de yeni baþtan yapýlmýþ, daha sonra 1912, 1924 yýllarýnda Hacý Mustafa tarafýndan onarýlmýþtýr. Bu onarýmlarý Halep’in ünlü mimarlarýndan Hacý Ahmet Aziz yaptýrmýþtýr.
Ulu Cami’nin doðu ve batý tarafýnda hücreler, kuzeyinde de bazý mekanlar bulunan hafif çarpýk bir avlunun güneyinde yer almaktadýr. Avlunun doðu ve batýsýndaki odalarý ve kuzeydeki revaðýn bir bölümünün medrese olarak kullanýldýðý sanýlmaktadýr. Beþik ve çapraz tonozlarla örtülü avlu çevresindeki hücreler ve önlerindeki revak düz bir damla örtülmüþtür.
Ulu Cami, mihraba paralel iki sahýnlý, dikdörtgen planlý bir yapýdýr. Mihrap önünde iki sahýn boyunca bir kubbe ile örtülmüþtür. Bu kubbenin aðýrlýðý sivri kemerlerle duvarlardaki gömme ayaklara dayanmaktadýr. Kilis Ulu Camisi’nin enine gösteren planý, mihrap önünün daha yüksek tutulmasýyla Leþkeri Bazar, Þam Emeviye, Halep Ulu Camisi ve Diyarbakýr Ulu Camisi’ne benzemektedir. Mihrap önündeki kubbeli bölümün her iki yanýnda ikiþer çapraz tonozlu bölümler bulunmaktadýr. Mihrap önü kubbesi tuðladan olup, 7.30 m. çapýndadýr. Bu kubbenin kasnaðýnda basýk kemerli 12 pencere bulunmaktadýr. Ýbadet mekaný 42x9.40 m. ölçüsündedir. Caminin önünde son cemaat yeri bulunmamaktadýr. Çapraz tonozlu mekanlarýn üzeri düz damlý bir çatý ile örtülmüþtür.
Ýbadet mekanýnýn ortasýnda bulunan mihrap, sivri kemerli olup, kitabesinden öðrenildiðine göre 1924 yýlýnda tamir edilmiþtir. XVI.yüzyýl mukarnaslarýna benzeyen bezemesi 1924 yýlýnda orijinaline uygun olarak yenilenmiþtir. Ahþap minber mihrabýn sað tarafýnda olup 1924 yýlýnda yapýlmýþtýr.
Minare caminin doðusunda yer almaktadýr. Kare planlý kaidesi kirli sarý ve siyah taþlardan örülmüþtür. Bunun üzerinde pahlý gövdeye geçiþ ve sekizgen pabuç kýsmý bulunmaktadýr. Tek þerefeli çokgen gövdeli minare oldukça sade bir görünümdedir. Yalnýzca peteðin üst kýsmýna ajur tekniðinde yýldýz motifleri yerleþtirilmiþtir. Minareye çýkýþ kapýsý üzerine kitabe yerleþtirilmiþtir. Buradan da caminin 1912 yýlýnda yenilendiði öðrenilmektedir.