Ehad By: rabia Date: 30 Mayýs 2010, 15:33:14
EHAD: Ýhlâs Yolculuðunun Ýlk Duraðý
Kur’ân’ýn sureleri içinde Ýhlas Suresi’nin yeri bir baþkadýr. Ýhlas Suresi’nin ayetleri, tek sýra dizilmiþ inci taneleri gibi durur Kur’ân’ýn göðsünde. En azýndan adýyla bir ayrýcalýðý vardýr Ýhlas Suresi’nin. Ýhlas Suresi’nin içinde “ihlas” kelimesi yoktur; surenin bütünü “Ýhlas” diye anýlýr. Adýný içindeki bir kelimeden almamýþtýr. Adeta, “ihlas”ý Ýhlas Suresi’nin diziminde okumamýz beklenir bizden.
Gerçekten de, Ýhlas Suresi’nin içinde yapacaðýmýz bir esmâ yolculuðu bizi “ihlas”ýn o tanýmsýz iklimine yanaþtýrýr, ihlasýn benzersiz yüzüne aþina eder. Ýhlas, “sýrf Allah için yaþamak” diye tanýmlanabilir. Zümer Suresi’nde “dikkat!” çekilen de ihlastýr: “Dikkat! Hâlis din Allah’ýndýr.” Kur’ân’ýn çeþitli ayetlerinde zikredilen “dini Allah’a has kýlma” bilinci de ihlasýn dindar olmaktan öte bir sýr olduðunu hatýrlatýr. Ýhlas dini yaþamakla elde edilebilir , ancak dini yaþamaktan fazlasýdýr. Kolayca ulaþýlamaz, hemen eriþilemez bir “sýr”dýr. Cüneyd-i Baðdadî’ye göre: “Ýhlas, Allah ile kul arasýnda bulunan bir sýrdýr; melek bilmez ki yazsýn, þeytan bilmez ki eðsin, hevâ bilmez ki saptýrsýn.”
Dualarýmýza hemen karþýlýk vermeye söz veren Rabbimizin dilimize yerleþterdiði en güzel dua olan Fatiha’da “yalnýz Sana” vurgusunun iki defa tekrarý ihlas adýna olmalý: “Yalnýz Sana ibadet eder, yalnýz Senden yardým dileriz.” “Yalnýz Sana ibadet ederiz” duasýnýn hemen ardýndan yardým dileðinin de gelmesi yalnýz Allah’a “ibadet” edebilmek” için yine yalnýz Allah’ýn “yardým”ýna muhtaç olduðumuzu hatýrlatýr. Buna göre Fatiha’nýn bu eþsiz dua cümlesini, “Yalnýz Sana ibadet etmek için yalnýz Senden yardým dileriz” diye de okuyabiliriz.
Ýþte, Ýhlas Suresi de yalnýz Allah’a ibadet edebilmemiz için yalnýz Allah’dan gelen bir “yardým”dýr. Þimdi bu “yardým paketi”ni yavaþ yavaþ açalým.
“De ki O Allah Ehaddir”
“Ehad” “bir” demektir. Yine “bir” anlamýna gelen “Vahid”le ayný kökten gelir. Ancak Ehad ile Vahid’in “Bir”liði farklýdýr. Bu farký Yunus Kýssasý’ndan okumaya çalýþalým. Yunus Aleyhisselam’ý balýðýn karnýndan, denizin derinliðinden ve gecenin koynundan, yani “üç karanlýðýn içinden” çýkarýlýþýnda Vahidiyet ve Ehadiyet birlikte ancak farklý biçimlerde tecelli etmiþlerdir. Kýssada, yaratýlmýþlarý temsil eden balýk, deniz ve gece baþlangýçta Yunus Aleyhisselamýn aleyhinde ittifak etmiþtir. Bu durumda Yunus Aleyhisselam’ýn bütün yaratýlmýþlara birden sözü geçen Bir’ine baþvurmasý gerekir. Bu “Bir” herþeye birden hükmü geçen Vahid’dir. Ancak bu kadarý Yunus Aleyhisselamýn kurtuluþuna yetmeyebilirdi. Çünkü, herþeye birden hükmü geçen Vahid’in herþeyi sýrf Yunus Aleyhisselama özel olarak, sýrf Yunus Aleyhisselam lehinde yönlendirmesi de gerekir. Yani, Yunus Aleyhisselam’a “Yunus’a özel bir “Bir” gerekir. Bu “Bir” de Ehad’dir. Vahid herþeye/herkese birden tecelli eder. Ehad ise her bir þeye/her bir kimseye özel tecelli eder. Yunus kýssasýnda da, herþeye birden hükmü geçen “Bir”i (Vahid), herþeyi “Yunus’a özel” eyleyen bir “Bir”lik (Ehadiyet) içinde tecelli etmiþtir. Yani, Ehadiyet sýrrý Tevhid nuru içinde tecelli etmiþtir.
Aslýnda Ehadiyet ve Vahidiyet farkýný her sabah aynadan rahatça okuyabiliriz. Yaratýcýmýz, “bütün insanlarý birden yaratan” Vahid olarak, tüm insan yüzlerini ayný model üzere yaratmýþtýr. Aðýz ve burnun yerleþimi, kulaklarýn baþýn iki yanýnda yer almasý, kaþlarýn ve gözlerin konumlarý gibi detaylarda bütün insan yüzleri “ayný”dýr. Yani insan yüzlerinin hepsi birden Biri tarafýndan yaratýlmýþtýr. Bütün yüzleri yaratan Vahid olan Yaratýcýmýzdýr. Oysa, aynada gördüðümüz yüz bu aynýlýða raðmen yine de kendi yüzümüzdür; yani bize özeldir; kimsenin yüzüne benzemez, kimsenin yüzü de ona benzemez. Vahidiyetiyle bütün yüzleri birden yaratan Yaratýcýmýz Ehadiyetiyle de her birimize özel bir yüz yaratmýþtýr. Aynada gördüðümüz yüzümüz, anahatlarýyla diðer insanlarýn yüzüne benzemesiyle Vahidiyet tecellisine mazhardýr, ancak yüzümüzün diðer bütün insanlardan farklý oluþuyla da Ehadiyet tecellisine mazhadýr. Bu tecellinin ikisine birden ihtiyacýmýz vardýr. Yüzümüz sýrf Ehadiyet tecellisiyle diðer insanlarýnkinden tamamen farklý olsaydý, yani diðer yüzlerle hiçbir ortak özelliði olmasaydý herbirimizin yüzü bir diðerine epey korkunç ve yabancý görünürdü, kimsenin yüzüne ýsýnamazdýk, herbirimiz kendi köþemizde yapayalnýz kalýverirdik. Diðer taraftan, yüzümüz sýrf Vahidiyet tecellisiyle týpatýp diðer insanlara benzemiþ olsaydý, yani bir insanýn yüzüne bakýnca onu diðer bütün insanlara karýþtýrsaydýk, yeryüzünde hiçkimsenin hukuku olmaz, kimse kendi kimliðinden söz edemezdi!
Ýhlas Suresi’nin ilk esmâsý olan Ehad de, herbirimize “herbirimize özel” bir “Bir”i hatýrlatýr. Ehad ismi bize, “Sen Allah’ýn özel bir kulusun. Onun için biriciksin, yeganesin, bi’tanesin der. Ehad ismi bize “kalabalýkta kaynayan” “sýradan” biri olmadýðýmýzý hatýrlatýr. Herbirimizi Yaratýcýmýz karþýsýnda yalnýzlaþtýrýr, biricikleþtirir, baþka herþeyi ve herkesi bir tarafa býrakýp yalnýz “ben ve Allah” eksenine çeker. “Sýrf Allah için” yaþamaya ilk çaðrýdýr bu. Her sabah aynaya düþen yüzümüzde okuduðumuz gibi, “yüzümü bana özel olarak biçimlendirmiþ” diyebileceðimiz, “beni kendi nazarýnda baþka herkesten ayrý tutan” Bir (Ehad) Allah vardýr. “De ki O Allah Ehad’dir” sözü herbirimize þöyle dedirtir: “Ben O’nun için ‘özel’im, Ben O’nun nazarýnda ‘ayrýcalýklý’yým, Ben O’nun katýnda ‘el üstünde’yim. Öyleyse O’ndan baþkasýna itibar etmemeliyim, O’ndan baþkasýndan itibar beklememeliyim, O’ndan baþkasýna kul olmamalýyým.” Ehad isminin anlamýnýn çaðýrdýðý “Ben ve O” yalnýzlýðýnda, O’ndan baþkalarý itibar kaybeder, O’ndan baþkasýndan yüz çevrilir. “Dini Allah’a has kýlma”nýn yani, ihlas’ýn sýrrýnýn inþasý böylece açýlmaya baþlar.
“Peki, Allah baþka herkesi býrakýp sýrf benimle niye ilgilensin?” “Baþka þeylerden vakit bulup benimle sahiden özel olarak ilgilenmesi mümkün müdür?” “Herkes Allah’ý ‘bana özel’ diye tanýrsa, Allah’ýn ‘bana özel’ oluþunun anlamý kalýr mý?” Ehad isminin anlamýna doðru yakýnlaþtýkça, aklýmýza bu sorular ve þüpheler hücum eder. Bu sorular haklý ve yerinde sorular olmalý ki, Ýhlas Suresi’nin ikinci esmâsý ile Rabbimiz tarafýndan cevaplandýrýlýr:
De ki… O Allah Samed’dir.
Rabbimiz, Ehad isminin hemen ardýndan Samed ismiyle kendini tanýtýrken, Ehadiyyeti anlamaya çalýþýrken baþýmýza gelecekleri bildiðini de bize hissettirir. Rabbimiz bizi “anlar”, bizimle empati kurar. Rabbimizin tam da bize birebir yakýnlýðýný ifade ettiði Ehad isminin icabýdýr bu: “Seni anlýyorum.” “Senin yanýndayým.” “Seninleyim.” “Elimi býrakma, beraber yürüyelim.” Çünkü, herþeyi kendisiyle kýyaslamaya alýþýk olan insan, kendi yaptýklarý arasýnda tam da Ehadiyet sýrrýnýn tersini görür. Bir insan herþeyle birden ilgilendiðinde bir þeye özel ilgi gösteremez. Bir þeye özel ilgi gösterdiðinde de herþeyle birden ilgilenmekten geri kalýr. Bizim bildiðimiz budur. “De ki O Allah Samed’dir” diyen Rabbimiz ise, bize “Ben Sizin bildiðiniz gibi deðilim.” uyarýsýnda bulunur. “Sizin için geçerli olan benim için geçerli deðildir.” dedirtir: “Sen herþeye muhtaçsýn. Ama Ben Samed olaným; hiçbirþeye muhtaç deðilim. Ayrýca, varolan hiçbir þey varlýðý için sana muhtaç da deðildir. Ama Ben Samed olaným; varolan herþey Bana muhtaçtýr; hiçbir þey, hiçbir iþinde, hiçbir anda Bana muhtaç olmaksýzýn ayakta duramaz.”
Ýhlas yolculuðu böylece ikinci duraðýna varýr. Ýhlas’a giden yolda, Samediyet gerçeði Ehadiyyet sýrrýný besler, destekler. Ýhlas Suresi, bize “Allah Ehaddir, çünkü Samed’dir.” dedirtir. Yani Samed olarak hiçbirþeye muhtaç olmadýðý için, her bir þeyle özel olarak ilgilenmesi, herþeyle birden ilgilenmesine engel deðildir. Ve hiçbir þey Onsuz olamadýðý için herþeyle birden ilgilenmesi her bir þeyle özel olarak ilgilenmesine engel deðildir.
Rabbimiz, “Ehad” ismiyle “bize özel” olduðunu anlatýrken, “Samed” ismiyle de kendisinin “özel” olduðunu anlatýr. Ehadiyetiyle, “bana özel” olarak yönelen Rabbim, Samediyetiyle de kendisinden baþkalarýna yöneliþin yersiz olduðunu hatýrlatýr. Sýrf O’na yönelmeye, yani ihlasa bizi ikna eder.
Kýsmetse, Ýhlas yolculuðumuz devam edecek.
Alýntý
Ynt: Ehad By: [Muhammed] Date: 04 Mart 2015, 23:14:36
Ve Alleykümselam Ve Rahmetullah.Çok güzel bir þekilde açýklanmýþ.Bilgilermizi tazeledik ÝnþaAllah...Rabbim (celle celaluhu) razý olsun paylaþýmdan dolayý ÝnþaAllah...
radyobeyan