Ulu Camisi (Cami-i Kebir)
Kayseri Ulu Camisi (Cami-i Kebir)
Kayseri il merkezinde Camii kebir Mahallesi’nde, Kapalý Çarþý’nýn hemen yanýnda yer alan Ulu Cami, eski kayýtlarda Sultan Camisi olarak geçmektedir. Camiyi Kayseri’yi baþkent yapan Daniþmendlilerin üçüncü hükümdarý Melik Mehmet Gazi 1134-1143 yýllarýnda yaptýrmýþtýr. Selçuklu hükümdarý I.Gýyaseddin Keyhüsrev’in emirlerinden Muzafferüddin Mahmud bin Yaðýbasan 1205-1206 tarihinde onarmýþtýr. Bu onarýmý belirten bir kitabe caminin kuzey yönündeki duvar üzerine yerleþtirilmiþtir.
Bu kitabe mermer üzerine sülüs yazý ile dört satýrlýk olup, mealen anlamý þöyledir:
“Bu camiyi, Kýlýçaslan oðlu büyük sultan Keyhüsrev devrinde, ALLAH onun yardýmýný yüceltsin, h.602 (1205-1206) Yaðýbasanoðlu Muzafferüddin Mahmud tarafýndan onarýlmýþtýr.”
Caminin kuzey kapýsý üzerindeki bir kitabeden öðrenildiðine göre; h.1126 ( 1714 ) yýlýndaki depremden kýsmen yýkýlmýþ ve Matbah ve Sur Emini Halil Efendi tarafýndan 1722-1723 yýlýnda tamir edilmiþtir.
Bu kitabe sülüs yazýlý olup mealen anlamý þöyledir:
“Yalnýz matbah emini deðil, Sultan suru eminidir de. Malýnýn çoðunu hayra yöneltmek herkesçe malum itiyadý, o temiz müstesna kiþi cümle alemin Halili’dir, dostudur. Ser ve azadýr. Hayrýn gül bahçesi denilse lâyýktýr. Arþý asa olan bu ibadet yeri zelzeleden yýkýk halde iken en iyi onarýmla bu harabe binayý yepyeni yaptý. Güzel kubbesinin üst örtüsü yýkýlmýþtý. Yine eski þekil üzere binasý ortaya çýktý. Yüce Kâbe’nin nuru Mecidi Mevlâ Ona göstermesin imar edilmiþ bu eve þöyle bir yeni tarih yazýlsýn; Halil’in Ulu Camisi’nin binasý Kâbe gibi oldu”.
Ulu Cami bunun dýþýnda birkaç onarým daha geçirmiþtir. Caminin içerisinde mihrap içindeki kitabeden Salih Paþa tarafýndan h.1230’da (1814) onarýldýðý öðrenilmektedir. Ayrýca caminin mihrap tarafýndaki kubbenin doðu kýsmýnda 1856 yýlýnda bir kez daha onarýldýðýný belirten bir baþka kitabe daha bulunmaktadýr.
Ulu Cami dikdörtgen planlý olup, 1750 m2’lik bir yer kaplamaktadýr. Cami Selçuklu ve Daniþmendli Ulu Cami plan tipinin erken örneklerinden birisidir. Ýbadet mekaný 47.45x27.00 m. ölçüsündedir. Caminin üzeri 12 kemer ayaðýnýn taþýdýðý düz bir çatý ile örtülüdür. Biri mihrap önünde, diðeri de ortada olmak üzere taþ kaplamalý iki kubbesi bulunmaktadýr. Yarým yuvarlak olan mihrabý çeþitli motiflerle bezenmiþtir. Ayrýca aðaç minberi Anadolu Selçuklularý döneminde yaygýn olan taklit kündekâri tekniðinde yapýlmýþtýr. Ýki katlý olan minberin kapýsýnda ortada altý köþeli bir yýldýz, geometrik desenler ve Rumiler, kývrýk dallarla bezelidir. Ayrýca Kuran’dan alýnma ayetler minber üzerine yazýlmýþtýr. Ýbadet mekaný mihrap duvarýna dik olarak sýralanmýþ 30 sütunla sekiz sahna ayrýlmýþtýr. Bu sütun ve sütun baþlýklarýnýn çoðu Roma ve Bizans yapýlarýndan toplanmýþtýr.
Caminin batýsýnda sekizgen bir taban üzerinde kalýn silindirik gövdeli tek þerefeli minaresi bulunmaktadýr. Bu minare mozaik tuðlalarla yapýlmýþtýr.