Helal Haram Bilinci By: neslinur Date: 11 Mayýs 2010, 06:00:13
Helal-Haram Bilinci
Ýslam dininin temel amacý yaratýlmýþ olan þerefli mahlûkata hayatý boyunca kýlavuz olmaktýr. Bu kýlavuzluk neticesinde insanoðlunun dünya ve ahiret mutluluðu hedeflenmiþtir. Bu hedef doðrultusunda ise bazý helaller ve bazý yasaklar getirilmiþtir. Getirilmiþ olan bu ilkelerin hepsi insan için onun kendi menfaati içindir. Dünyalýk huzur insan için olduðu gibi uhrevi mükâfat (cennet) insan içindir. Bunun zýddýný ifade edersek dünyevi sýkýntý insan içinse uhrevi ceza (cehennem) insan içindir.
Yüce Allah’a karþý kulluk vazifemiz olan ibadet hayatýmýzý yerine getirmemekteyiz. Din sadece ibadet hayatýyla sýnýrlý hükümler ihtiva etmemektedir. Ýbadet hayatýyla beraber günlük yaþantýmýzda dikkat etmemiz gereken ilkelerde Ýslam Dininde mevcuttur. Yeme-içme, giyinme, eðlence, aile hayatý, cinsel yaþam, sosyal hayatla ilgili beþeri iliþkilerde takýnýlmasý gereken prensipler Dinin genel çerçevesi içinde yer almýþtýr. Ýnsan için çizilen bu çerçeve, yaratýlmýþ insanýn fýtratýna ters olmayan, hakeza fýtratý destekleyen, onuru güçlendiren bir çerçevedir.
Sözlükte "yasak, memnu" anlamýna gelen haram, dini bir terim olarak, kesin bir delille, açýk bir þekilde yapýlmamasý istenen fiildir. Haram, dinî bir kavram olup, bunu tespit ve tayin yetkisi sadece Allâh'a aittir. Bu konuda insanlarýn yetkisi yoktur. Hz. Peygamber'in bu konudaki hadisleri, Allâh'ýn koymuþ olduðu hükmü açýklamaktan ibarettir. Bu nedenle Ýslâm âlimleri, hakkýnda nass bulunmayan konularda ihtiyatlý davranarak haram tabirini kullanmaktan kaçýnmýþlardýr.
Dinen yapýlmasý veya yenip içilmesi yasaklanmayan, serbest býrakýlan þey demektir. Allâh ve Rasûlü'nün bir þeyin helâl olduðunu belirtmesi veya iþlenmesinde günah olmadýðýný bildirmesi, o fiilin helâl olduðunu gösterdiði gibi, o fiil veya þeyin yasaklandýðýna dair bir delil bulunmamasý da helâl olduðunu gösterir. Zira eþyada aslolan helal oluþudur. Buna göre bir þey, dinin açýk bir hükmüne, yasaðýna ve ilkesine aykýrý olmadýkça helâldir, meþrudur. Helâl kavramýnýn, meþru, caiz, mubah tabirleri ile yakýn iliþkisi vardýr. Çoðu zaman da eþ anlamlý olarak kullanýlmaktadýr.
Kur’an-ý Kerimde Yüce Allah iyi ve güzel olan þeyleri Peygamber vesilesi ile helal kýldýðýný çirkin ve kötü þeyleri haram kýldýðýný bizlere þöyle bildirmektedir. “Onlara iyi ve temiz þeyleri helal, kötü ve pis þeyleri haram kýlar.”[1] Ayet-i kerime haram kýlýnan þeylerde kötülük ve pislik olduðunu, helal kýlýnan þeylerde ise iyilik ve temizlik olduðu vurgulanmaktadýr. Bu yönüyle “helal ve haramý insanýn kendi yaþantýsýný güzele ulaþtýran, kötülüklerden alýkoyan emirlerdir” diye ifade edebiliriz. Bir baþka ayet-i kerimeyi sizlerle paylaþmak isterim. Yüce Rabbimiz þöyle buyurmaktadýr. “(Ey Muhammed!) Sana, kendilerine nelerin helâl kýlýndýðýný soruyorlar. De ki: “Size temiz ve hoþ olan þeyler… helal kýlýndý.”[2]
Kur’an-ý Kerim bizlere helal ve haram kýlma yetkisinin Allah’a ait olduðunu bizlere bilmediðimiz þeyler hakkýnda þu helaldir veya þu haramdýr dememizi yasaklamaktadýr. Bu husus ile ilgili iki ayet-i kerimeyi sizlerle paylaþmak isterim. Ayetlerde þöyle buyrulmaktadýr.
قُلْ أَرَأَيْتُم مَّا أَنزَلَ اللّهُ لَكُم مِّن رِّزْقٍ فَجَعَلْتُم مِّنْهُ حَرَاماً وَحَلاَلاً قُلْ آللّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللّهِ تَفْتَرُونَ
De ki: “Allah’ýn size indirdiði; sizin de, bir kýsmýný helâl, bir kýsmýný haram kýldýðýnýz rýzýklar hakkýnda ne dersiniz?” De ki: “Bunun için Allah mý size izin verdi, yoksa Allah’a iftira mý ediyorsunuz?”[3] Diðer bir ayette ise mealen þöyle buyrulmaktadýr. De ki: “Allah’ýn, kullarý için yarattýðý zîneti ve temiz rýzký kim haram kýlmýþ?” De ki: “Bunlar, dünya hayatýnda mü’minler içindir. Kýyamet gününde ise yalnýz onlara özgüdür. Ýþte bilen bir topluluk için âyetleri, ayrý ayrý açýklýyoruz.”[4]
Bu ayetler açýkça, haram ve helâli belirleme hakkýnýn sadece Allah'a ait olduðunu göstermektedir. Bu nedenle helâl ve haramý kendisinin belirlemesi olacaðý kanaatinde olan herkes Allah’ýn haklarýna tecavüz etmiþ olur. Buda çok büyük bir günahý gerektirmektedir.
Allah’ýn helal kýldýklarýný helal olarak kabul edip onlara yönelmeli, haram kýldýklarýný da haram kabul ederek onlardan kaçýnmalýyýz. Bize düþen en doðru davranýþ þekli bu olacaktýr. Yoksa haramý helali belirlemeye kalkýþýrsak o zaman haddimizi aþmýþ oluruz. Yüce Rabbimizin bu husustaki ayet-i kerimeler þöyledir.
وَلاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَـذَا حَلاَلٌ وَهَـذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ لاَ يُفْلِحُونَ
“Lisanlarýnýzýn yalan yere vasýflandýrdýðý þeyler hakkýnda "Þu helâldir ve þu haramdýr" demeyiniz ki, Allah'a karþý yalan iftirada bulunmuþ olursunuz. Þüphe yok ki, Allah'a karþý yalan da bulunanlar felâha eremezler.”[5]
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحَرِّمُواْ طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللّهُ لَكُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
“Ey iman edenler! Allah’ýn size helal kýldýðý iyi ve temiz nimetleri (kendinize) haram etmeyin ve (Allah’ýn koyduðu) sýnýrlarý aþmayýn. Çünkü Allah haddi aþanlarý sevmez.”[6]
Yukarýda sizlerle paylaþmýþ olduðum ayetler bizlere þu hususu hatýrlatmaktadýr. Bu hatýrlatmada Allah’ýn helal kýldýðýný haram kýlmak, haram kýldýðýný ise helal kýlmanýn çok büyük günah olduðudur. Bu sebeple hakkýnda kesin bilgi olmadýðýmýz veya herhangi bir hüküm çýkarma kabiliyetimiz olmadan az bir bilgi ile bir þeye helal veya haram dememeliyiz. Çünkü böyle bir davranýþýn vebali çok aðýrdýr. Hakkýnda bilgi sahibi olmadýðýmýz bir konu hakkýnda helal ve haram dersek o zaman dinle ilgili prensipleri bozabiliriz. Bu durum ise bizlere çok büyük sýkýntýlar doðuracaktýr.
Sevgili Peygamberimiz bir hadislerinde ise helal ve haram hakkýnda þu hususu bizlere bildirmektedir.
اَلْحَلاَلُ مَا أحَلَّ اللّهُ في كِتَابِهِ، وَالْحَرَامُ مَا حَرَّمَ اللّهُ في كِتَابِهِ، ومَا سَكَتَ عَنْهُ فَهُوَ عَفْوٌ، فَلاَ تَتَكَلَّفُوا السُّؤَالَ عَنْهُ.
“Allah Resulullah (a.s) buyurdular ki: "Helal, Allah Teala’nýn kitabýnda helal kýldýðý þeydir. Haram da Allah Tealanýn kitabýnda haram kýldýðý þeydir. Hakkýnda sükût ettiði þey ise affedilmiþtir. Onun hakkýnda sual külfetine girmeyiniz.”[7]
Herhangi bir konu veya herhangi bir hareketin haram mý veya helal mi olduðunu naslardan çýkarabilecek insanlar yok mudur? Sorusu aklýmýza gelebilir. Bu soruyu þu maddeler ýþýðýnda cevap verebiliriz.
1.Bir konu hakkýndaki bütün her þeyi tam olarak bilinmesi,
2. Konuyla ilgili Dini naslarýn tamamýna vakýf olunmasý,
3. Güncelleme ve yorumlama yapýlabilmesi,
4. Dinin ana maksatlarýný iyi bilinmesi ve verilecek hükümlerde bunlarýn gözetilmesi,
Bu maddelere tam baðlý kalýnmak ve ilahi emri helal ve haram koymada otorite olarak kabul ettikten sonra müçtehit elbette belirli bir þeyin veya belirli bir hareketin helal mi haram mý olduðunu naslardan çýkarabilir. Böyle bir uðraþ yapýlmadýktan sonra helal ve haram hükmünü bir þeye koymamýz bizler için çok yanlýþ bir tutum olacaktýr.
Yüce Rabbimiz Ýslam dini ile bizlere zorluðu deðil kolaylýðý getirmiþtir. Bu kolaylýklardan biride zaruret halinde olunduðu durumlarda haddi aþmamak helalleri haram saymamak üzere haram olan bir þeyi yiyebilir veya bir iþi yapabilir. Ýlgili ayette Yüce Allah (c.c.) þöyle buyurmaktadýr. “Allah, size ancak leþ, kan, domuz eti ve Allah’tan baþkasý adýna kesileni haram kýldý. Ama kim mecbur olur da, istismar etmeksizin ve zaruret ölçüsünü aþmaksýzýn yemek zorunda kalýrsa, ona günah yoktur. Þüphesiz, Allah çok baðýþlayandýr, çok merhamet edendir.”[8]
Haram günün þartlarýna göre helal olarak görülmemeli, helal günün deðiþen ve geliþen þartlarýna görü haram sayýlmamalýdýr. Bize düþen görev helalleri haram, haramlarý helal saymak yerine tespit edilen helallere uymak ve haramlardan kaçýnmaktýr.
Vaazýmýzý Hz. Peygamber (s.as.) Efendimizin haram ve helal hususunda takýnmamýz gereken tavrý bildiren bir hadisiyle sonlandýrýyoruz. "Þurasý muhakkak ki, haramlar apaçýk bellidir, helaller de apaçýk bellidir. Bu ikisi arasýnda (haram veya helal olduðu) þüpheli olanlar vardýr. Ýnsanlardan çoðu bunlarý bilmez. Bu durumda, kim þüpheli þeylerden kaçýnýrsa, dinini de, ýrzýný da muhafaza etmiþ olur. Kim de þüpheli þeylere düþerse harama düþmüþ olur, týpký koruluðun etrafýnda sürüsünü otlatan çoban gibi ki, her an koruluða düþebilecek durumdadýr. Haberiniz olsun, her melikin bir koruluðu vardýr, Allah'ýn koruluðu da haramlarýdýr. Haberiniz olsun, cesette bir et parçasý var ki, eðer o saðlýklý olursa cesedin tamamý saðlýklý olur, eðer o bozulursa, cesedin tamamý bozulur. Haberiniz olsun bu et parçasý kalptir.[9]
Yüce Rabbim helallerine uymayý haramlarýndan kaçýnmayý, dünya ve ahiret mutluluðunu yakalamayý, bu mutluluk için uðraþ içerisinde olmayý bizlere nasip etsin. Geceniz mübarek olsun. Allah’a emanet olun.
[1] Araf, 7/157
[2] Maide, 5/4
[3] Yunus, 10,59
[4] Araf, 7/32
[5] Nahl,16/116.
[6] Maide, 5/87
[7] Ýbnu Mace, Et'ime 60; Tirmizî, Libas 6.
[8] Bakara, 2/173
[9] Buharî, Ýman 39
Ynt: Helal Haram Bilinci By: ceren Date: 08 Mart 2019, 16:30:24
Esselamu aleykum. Rabbim bizleri helal dairede yasayan haram dan kaçýnan rahmete eriþen kullardan olalim inþallah. ..
Ynt: Helal Haram Bilinci By: Bilal2009 Date: 09 Mart 2019, 15:47:00
Ve Aleykümüsselam Rabbim bizleri Ýslam a uygun iþler yapanlardan eylesin Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: Helal Haram Bilinci By: Sevgi. Date: 12 Mart 2019, 14:13:50
Aleyküm selâm. Rabbim bizleri herdaim rýzasýna uygun þekilde helâl daire içinde yaþýyanlardan eylesin inþaAllah
Bilgiler için Allah razý olsun
radyobeyan