Eline Diline Beline Sahip Ol By: neslinur Date: 10 Mayýs 2010, 12:55:36
Eline-Beline-Diline Sahip Ol (Vaaz)
Ýnsanýn kendinin yaný sýra Yüce Yaratanýna ve yaþamýþ olduðu insanlara karþý sorumluluklarý vardýr. Bu sorumluluklar içerisinde dünya ve ahiret hayatýnýn güzelliklerinden istifade etmenin yolu ise güzel ahlaktan geçmektedir. Ýslam Dini insanlar için en güzel ahlak ilkelerini getirmiþtir. Nitekim Sevgili Peygamberimizin gönderilmesinin en temel sebebi güzel ahlakýn tamamlanmasý içindir. Hz. Peygamber (s.a.s) ahlakýn önemine bir hadisinde þöyle iþaret etmektedir.
أكْمَلُ المُؤمِنِينَ إيمَاناً أحْسَنُهُمْ خُلُقاً، وَخِيَارُكُمْ خِيَارُكُمْ
"Mü'minler arasýnda imanca en kâmil olaný, ahlâkça en güzel olanýdýr. (Kütüb-ü Sitte Hadis No:1674)
Ahlaki ilkeler ise Hacý Bektaþ-ý Velinin ifadesiyle eline-beline-diline sahip ol þeklinde çok güzel bir vecize ile özetlenmiþtir. Eline-diline-beline sahip ol cümlesi çok küçük bir cümle olup anlam açýsýndan insanlara çok büyük güzellikler kazandýracak bir ifadedir. Çünkü bizlerin yaþantýlarýný kemale eriþtirecek ahlaki düsturlarýn baþýnda, elimizden yani bizden çýkacak her türlü davranýþýmýzda kötü yolu tercih etmeden hayýrlar içerisinde bir hayat tarzý geçirmek, dilimizden yani sözü doðru, gönül kýrmadan güzel söylemek ve belimizden yani, gayri meþru iliþkilerden kaçýnarak ailevi hayata önem vermek gelmektedir. Sevgili Peygamberimiz bir hadislerinde ise mümini þöyle tarif etmektedir.
اَلْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ النَّاسُ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ
“Müslüman, insanlarýn elinden ve dilinden emin olduðu kimsedir” (Tirmizî, Îmân, 12)
Güzel bir vecize haline gelen eline-beline-diline sahip ol sözünü Kur’an ve Sünnet ýþýðýnda her birini ayrý bir baþlýk altýnda deðerlendirmeye çalýþacaðýz.
1-Eline Sahip Olmak: Eline sahip olmaktan maksat, elimizden çýkacak bütün iþlerde ölçülü olmak, Yaratanýmýzýn ve birlikte yaþadýðýmýz insanlarýn razý olacaðý her türlü hareketi gerçekleþtirmektir. Nitekim Ýslam Dini kiþinin kendisine ait olmayan bir malý çalmayý, ister kendi þahsý olsun isterse baþka bir can olsun cana kast etmeyi haram kýlmýþ ve insanlarla haksýz yere sözlü veya fiili saldýrýlarda bulunmayý yasaklamýþtýr.
Kendimize ait olmayan mallarý haksýz sebeplerle kendi malýmýza dâhil etmemizi Yüce Rabbimiz Kuran-ý Kerimde yasaklamýþtýr. Konumuzla ilgili ayetler þöyledir.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً
“Ey iman edenler! Karþýlýklý rýzaya dayanan ticaret olmasý hali müstesna, mallarýnýzý, bâtýl (haksýz ve haram yollar) ile aranýzda (alýp vererek) yemeyin. Ve kendinizi öldürmeyin. Þüphesiz Allah, sizi esirgeyecektir. (Nisa, 4/29) buyurarak bizlerin haksýz kazanç elde etmemiz yasaklanmýþtýr.
“Mallarýnýzý aranýzda haksýz sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlarýn mallarýndan bir kýsmýný haram yollardan yemeniz için o mallarý hâkimlere (idarecilere veya mahkeme hâkimlerine) vermeyin. (Bakara, 2/188)
Ýnsanoðlu yaratýlmýþlar içinde en kýymetli varlýktýr. Ýnsanoðlunun caný þereflidir. Haksýz þekilde sonlandýrýlmasý dinimizce yasaklanmýþ, bir insaný öldürmek bütün âlemi öldürmeyle, bir caný yaþatmayý ise bütün âlemi ihya etmeyle eþdeðer tutulmuþtur. Yüce Rabbimiz bu hususa þöyle iþaret etmektedir. “…Kim, bir insaný, bir can karþýlýðý veya yeryüzünde bir bozgunculuk çýkarmak karþýlýðý olmaksýzýn öldürürse, o sanki bütün insanlarý öldürmüþtür. Her kim de birini (hayatýný kurtararak) yaþatýrsa sanki bütün insanlarý yaþatmýþtýr…”
(Maide, 5/32)
Ýnsaný yaratan Allah’týr ve onun canýný yine Allah alacaktýr. Yüce Rabbimiz bir insaný öldürmeyi haram kýlmýþtýr. Ayette bu husus þu þekilde zikredilmektedir.
وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالحَقِّ
“Haksýz yere Allah’ýn haram kýldýðý caný öldürmeyiniz. (Ýsra, 17/33) Sevgili Peygamberimizde bir cana kýymayý büyük günahlar arasýnda zikretmiþtir. “(Ýnsaný) helâk eden þu yedi þeyden kaçýnýn. Onlar nelerdir ya Resulullah dediler. Bunun üzerine: Allah’a þirk koþmak, sihir, Allah’ýn haram kýldýðý cana kýymak, faiz yemek, yetim malý yemek, savaþtan kaçmak, suçsuz ve namuslu mümin kadýnlara iftirada bulunmak buyurdu.” (Buhârî, Vasâyâ, 23)
Ýslam Dini insanlarýn birbirleriyle olan münakaþalarýný da hoþ karþýlamamýþtýr. Hz. Peygamber (s.a.s.) bu hususa þöyle dikkat çekmektedir.
لاَ تُمَارِ أخَاكَ وَلاَ تُمَازِحْهُ وَلاَ تَعِدْهُ مَوْعِدَةً فَتُخْلِفَهُ
(Mümin) kardeþinle münakaþa etme, onun hoþuna gitmeyecek þakalar yapma ve ona getiremeyeceðin bir söz verme. (Tirmizi, Birr, 58)
2-Diline Sahip Olmak: Dil görünüþte bir et parçasý olsa bile yapmýþ olduðu icraat bakýmýndan çok önemli organlarýmýzdan biridir. Nitekim iyi bir þeyin ve ya kötü bir þeyin ifade edilmesi dil iledir. Sevgi ve nefret sözcükleri hep dilden dökülür. Ýnsanlarýn gönlünü almak veya onlarýn gönlünü yýkmanýn en kolay yolu dildir.
Yüce Rabbimiz Kuran-ý Kerimde dilimizi korumamýzý istemiþ, dilimizden çýkacak her türlü kötü þeylerden uzak durmamýzý ve her daim iyi þeylerle uðraþmamýzý istemiþtir. Konumuzla ilgili Kuran-ý Kerimde iyi söz ile kötü sözün önemine þöyle iþaret edilmektedir.
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ وَمَثلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ
“Görmedin mi Allah nasýl bir misal getirdi: Güzel bir sözü, kökü (yerde) sabit, dallarý gökte olan güzel bir aðaca (benzetti). (O aðaç), Rabbinin izniyle her zaman yemiþini verir. Öðüt alsýnlar diye Allah insanlara misaller getirir. Kötü bir sözün misali, gövdesi yerden koparýlmýþ, o yüzden ayakta durma imkâný olmayan (kötü) bir aðaca benzer.” (Ýbrahim: 14/ 24-26)
Kuran-ý Kerimin deðiþik bir çok ayetinde sözün önemine iþaret edilmektedir. Konumuzla ilgili birkaç Ayet-i Kerime ise þöyledir.
“Kullarýma söyle, sözün en güzelini söylesinler. Sonra þeytan aralarýný bozar. Çünkü þeytan insanýn apaçýk düþmanýdýr.” (Ýsra: 17/53)
“Kim izzet ve þeref istiyor idiyse, bilsin ki, izzet ve þerefin hepsi Allah'ýndýr. O'na ancak güzel sözler yükselir (ulaþýr). Onlarý da Allah'a amel-i salih ulaþtýrýr. Kötülüklerle tuzak kuranlara gelince, onlar için çetin bir azap vardýr ve onlarýn tuzaðý bozulur.” (Fatýr: 35/10)
“Onlar, boþ söz iþittikleri zaman ondan yüz çevirirler” (Kasas: 28/55)
“Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve doðru söz söyleyin.” (Ahzab: 33/70)
“Allah kötü sözün açýkça söylenmesini sevmez; ancak haksýzlýða uðrayan baþka. Allah her þeyi iþitici ve bilicidir.” (Nisa: 4/148)
“Onlar ki, boþ ve yararsýz þeylerden yüz çevirirler” (Mü’minun: 23/3)
“Yürüyüþünde tabiî ol, sesini alçalt. Unutma ki, seslerin en çirkini merkeplerin sesidir. (Lokman: 31/19)”
Hz. Peygamber Efendimiz doðruluðun önemini yalanýn felaketini bir hadislerinde þöyle ifade etmektedir.
إنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إلَى الْبِرِّ وَ إنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إلَى الْجَنَّةِ وَإنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقًا وَ إنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إلَى الْفُجُورِ وَ إنَّ الْفُجُورَ يَهْدِي إلَى النَّارِ وَ إنَّ الرَّجُلَ لَيَـكْذِبُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّابًا
“Hiç þüphe yok ki, doðruluk iyiliðe götürür. Ýyilik de cennete götürür. Kiþi doðru söyleye söyleye Allah katýnda sýdýk (doðru sözlü) diye yazýlýr. Yalancýlýk kötüye götürür. Kötülükte cehenneme götürür. Kiþi yalan söyleye söyleye Allah katýnda kezzab (çok yalancý) diye yazýlýr.” (Buhari, Edeb, 69)
Âlemlere rahmet olarak gönderilen ve ahlak noktasýnda en güzel davranýþlarý yaþantýsýyla bizlere örnek olan Sevgili Peygamberimiz konumuzla ilgili ayrýca þu hadisleri bizlere bildirmiþtir.
مَا مِنْ شئ أثْقَلُ في مِيزَانِ المُؤمِنِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ خُلُقٍ حَسَنٍ، وَإنَّ اللّهَ تَعالى ليُبْغِضُ الفَاحِشَ الْبَذِئَ
"Kýyâmet günü, mü'minin mizanýnda güzel ahlâktan daha aðýr basan bir þey yoktur. Allah Teâla hazretleri, çirkin düþük söz (ve davranýþ) sahiplerine buðzeder." (Tirmizî, Birr 62,) Hz. Peygamber yine bir hadisinde insanlarýn dünyada kendisine en sevgili olanýn, ahirette ise, en yakýn olan kiþinin vasfýný þöyle iþaret etmektedir. "Bana en sevgili olanýnýz, kýyamet günü de bana mevkice en yakýn bulunacak olanýnýz, ahlâkça en güzel olanlarýnýzdýr. Bana en menfur olanýnýz, kýyamet günü de mevkice benden en uzak bulunacak olanýnýz, gevezeler, boþboðazlar ve yüksekten atanlardýr." (Tirmizî, Birr 77)
Ayetlerde yüce Rabbimizin, hadis-i þeriflerde ise Sevgili Peygamberimizin istekleri incelendiði zaman göreceðiz ki; Söz doðru olduðu müddetçe deðer kazanan kiþiye dünya ve ahiret mutluluðunu getiren bir unsurdur. Yalanla, iftira ile, gýybetle, küfür sözleri söylemekle, boþboðazlýk ve gevezelikle yapmakla kazanacaðýmýz hiçbir güzel þey yoktur ve bu saydýðýmýz þeyler bizim için fayda getirici deðil zarar getirici þeylerdir. Sonuç itibariyle Rabbimizin ve yaþam bulduðumuz yerdeki insanlarýn razý olmayacaðý kötü sözleri söylememeli, yayýlmasýna izin vermemeli, kötü sözlerin söylendiði yerlerde bulunmamaya özen göstermeliyiz. Unutmayalým ki, Bakin kalan bu dünyada bir hoþ sedadýr.
3-Beline Sahip Olmak: Beline sahip olmaktan maksat ise; Ýnsanýn nefsinin gayri meþru isteklerine karþý çýkmasý, nikâhlý ve helali olmayana meyletmemesi; harama "uçkur" çözmemesi ve zina yapmamasýdýr.
Yüce Dinimiz de meþru olan yollarý helal kýlmýþ gayri meþru iliþkileri haram kýlmýþtýr. Nitekim Mü’minun süresi ilk ayetlerinde gerçek kurtuluþa erenlerin özellikleri bahsedilirken
وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ
“Onlar ki, ýrzlarýný korurlar.” ifadesi zikredilmektedir. Ayrýca Ýslam Dininde evlilik müessesesi desteklenirken gayri meþru iliþki olan zina haram kýlýnmýþtýr.
Allah-u Teala yaratmýþ olduðu insaný erkek ve diþi olmak üzere iki cinsten yaratmýþ, erkeði ve kadýný birbirine muhtaç yaratmýþtýr. Nitekim kadýn ve erkek birbirini tamamlayan iki ana unsurun yarýsýdýr. Kuraný Kerimde de bu hususa þöyle dikkat çekilmektedir. “Onlar sizin için birer elbise, sizde onlar için birer elbisesiniz” (Bakara: 187), “Ýçinizden kendileriyle huzura kavuþacaðýnýz eþler yaratýp aranýzda sevgi ve merhamet peyda etmesi de onun varlýðýnýn delillerindendir” (Rum:21)
Evlenme: karý-koca arasýnda birlikte yaþamaya ve karþýlýklý yardýmlaþmaya da imkân veren ve taraflara karþýlýklý hak ve ödevler yükleyen bir sözleþmedir. (Ýlmihal, 2/199, T.D.Vakfý, Ýstanbul, 1999) Evlilik mutluluklarýn paylaþýlmasý neticesinde artmasýna, sýkýntýlý bir yaþamýn zorluklarýna beraber katlanmak suretiyle çekilen sýkýntýlarýn azalmasýna en güzel vesiledir. Evliliðin ilk baðý ise nikâhtýr. Nikâhsýz birlikteliklerin adý evlilik deðildir. Bu sebeple gençlerimiz arasýnda günümüzde çokça yaygýnlaþan nikâhsýz birlikteliklerin evlilik olamayacaðý ve bu hususun þahýslarý çok kötü sonuçlara götüreceði unutulmamalýdýr.
Zina, Kuran-ý Kerimde yasak olarak zikredilmiþ ve zinadan uzak durmamýz bizlerden istenmiþtir. Ayet-i kerimede þöyle buyrulmaktadýr.
وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً
“Zinaya yaklaþmayýn gerçekten o ‘çirkin bir hayasýzlýk' ve kötü bir yoldur.” (Ýsra, 17/32)
Nefsimizin istediði her türlü þehevi arzuyu yerine getirmeye kalkýþýrsak insani vasýflarýmýzýn dýþýna çýkmýþ oluruz. Nitekim bizi yaratýlan diðer mahlûklardan ayýran en önemli özelliðimiz akli melekemizi kullanmak suretiyle iyi olan ile yanlýþ olaný ayýrabilme gücümüzün olmasýdýr. Bu hususla ilgili Ýbnu'l-Arabî de þunu söyler: "...Güzel ahlâk ile mecbul olanlar cidden azdýr. Kötü ahlâk üzere mecbul olanlar ise, insanlarýn çoðunluðunu teþkil eder. Zîra insan tabiatýna galebe çalan, þerdir. Bu sebeple eðer insan, fikrini, temyiz gücünü, hayâ duygusunu, korunma melekesini kullanmaksýzýn kendisini tabiatýnýn akýþýna býrakýverecek olsa ona hayvanî huylar galebe çalar. Zîra insan fikir ve temyiz vasýflarýyla hayvanlardan ayrýlýr. Bunlarý kullanamazsa âdetlerinde onlara iþtirak eder, kuvve-i þeheviye her çeþidi ile onu istila eder, hayâ uzaklaþýr, yok olur..." (Kütüb-ü Sitte c. 6, s.341 )
Yüce Dinimizin bizlerden istemiþ olduðu bütün istekler hep kendi menfaatimizedir. Çünkü istenilen hususlarýn hiçbirisine Yüce Rabbimizin ihtiyacý yoktur. Nitekim O “Samettir”. Her þeyin kendisine muhtaç olduðu, Kendisinin ise hiçbir þeye muhtaç olmadýðý Yüce Allah’týr. Ýslam Dininin getirmiþ olduðu ahlaki ilkeler ise insan yaþamýna en uygun en güzel düsturlardýr. Bu sebeple bizlerden istenen emirleri yapmak ve yasaklardan sakýnmak, hem bu dünya yaþantýmýzý hem de ahiret yaþantýmýzý memnun olacaðýmýz bir hayat haline getirecektir.
Yüce Rabbim ahlaki boyutta kemale ermeyi, kendisinin ve birlikte yaþadýðýmýz insanlarýn razý olacaðý bir hayat geçirmeyi nasip etsin. Cumanýz mübarek olsun. Allah’a emanet olun.
Ynt: Eline Diline Beline Sahip Ol By: ceren Date: 08 Mart 2019, 16:41:52
Esselamu aleykum. Rabbim razý olsun paylasimdan kardeþim. ..
Ynt: Eline Diline Beline Sahip Ol By: Bilal2009 Date: 09 Mart 2019, 15:45:13
Ve Aleykümüsselam Rabbim bizleri doðru iþler yapanlardan eylesin Rabbim paylaþým için razý olsun
radyobeyan