Kendi nefsini bilmek By: sumeyye Date: 08 Mayýs 2010, 16:08:40
Kendi nefsini bilmek
Bil ki, Allahü Teâlâ´yý tanýmanýn anahtarý, kiþinin kendini tanýyýp bilmesidir. Bu yüzdendir ki, þöyle buyurulmuþtur: «Nefsini (kendi hakikatini) bilip tanýyan, rabbini tanýr.» Bu mevzuda Cenab-ý Hak þöyle buyurmuþtur: «Pek yakýnda onlara dýþlarýnda ve kendi nefislerinde âyetlerimizi (kudretimizin ve varlýðýmýzýn belgelerini) göstereceðiz. Ta ki, (Peygamberin söylediðinin) hak olduðunu anlasýnlar.» (1)
Hulâsa, sana senden yakýn hiçbir þey yoktur. Kendini bilmezsen, baþkasýný nasýl bilirsin? Kendimi biliyorum, tanýyorum diyorsan yanýlýyorsun! Zira böyle bilmek, Hakký tanýmanýn anahtarý olamaz. Hayvanlar da kendilerinden bu kadar bilir. Sen kendinden baþýn, yüzün, elin, ayaðýn, etin ve derinden fazla bir þey bilmiyorsun. Bâtýndan ise bildiðin, acýktýðýn zaman yemen, kýzdýðýn zaman bir kimseye saldýrman, þehvetin galebe çaldýðý zaman hanýmýna yaklaþmandan fazla bir þey deðildir. Bu hususlarda, bütün hayvanlar seninle aynýdýr. O hâlde senin, hakikatini araman lâzýmdýr. Sen nesin, nereden gelmiþsin, nereye gideceksin, bu dünyaya ne yapmak için geldin, seni niçin yarattýlar, saadetin nedir, nededir; þakiliðin [þaki: bedbaht], ziyanýn nedir, nededir?
Senin bâtýnýnda toplanan sýfatlarýn bir kýsmý umum hayvanlara, bir kýsmý yýrtýcý hayvanlara, bir kýsmý þeytanlara ve bir kýsmý da meleklere mahsus sýfatlardýr. Sen bunlardan hangisindensin? Cevherinin hakikati hangisidir? Hangileri ariyettir [tekrar alýnmak üzere sana verilmiþtir?]. Bunu bilmezsen, saadetini arayamazsýn. Çünkü, her birinin gýdasý ayrý, saadeti baþkadýr. Hayvanýn gýdasý ve saadeti yemek, uyumak ve çiftleþmektir. Eðer hayvan isen, gece - gündüz mideni doldurma ve çiftleþme yollarýný ara. Yýrtýcý hayvanlarýn gýdasý ve saadeti yýrtmak, parçalamak, öldürmek ve saldýrmaktýr. Þeytanlarýn gýdasý ise kötülük, aldatmak ve hile yapmaktýr. Eðer onlardan isen, kendi rahat ve iyiliðine kavuþman için, onlarýn yaptýklarýný sen de yap!.. Meleklerin gýdasý ve saadeti Allahü Teâlâ´nýn cemâlini müþahededir. Hýrs, tasallut, hayvan ve yýrtýcý hayvan sýfatlarý melekliðe çýkan yol deðildir. Eðer sen aslýnda melek cevheri isen, Allahü Teâlâ´yý tanýmaya uðraþ ve kendini o cemâli müþahede edecek hâle getir. Kendini þehvet ve gazab elinden kurtar ve bu hayvan ve canavar sýfatlarýnýn sende niçin yaratýldýðýný anlamaya çalýþ. Onlar, seni kendilerine esir etmek, kendi hizmetlerinde çalýþtýrmak, gece - gündüz bedava hizmet ettirmek için mi yaratýlmýþlardýr? Yoksa, senin onlarý esir etmen, ilerde vâki olacak yolculukta onlarý kendi emrine alman, birinden binek hayvaný, diðerinden silâh yapman için mi yaratýldýlar? Bu dünyada kaldýðýn birkaç gün içinde onlardan faydalan. Ancak böylece kendi saadet tohumunu elde edebilirsin. Saadet tohumunu elde ettikten sonra, onlarý ayaklarýnýn altýna al ve yüzünü saadetinin bulunduðu tarafa çevir. Orasý havas [seçilmiþ kullar] için Allahü Teâlâ´nýn zâtý, avam için ise cennet diye ta´bir olunur.
O hâlde bu mânâlarýn hepsini bilmen lâzýmdýr. Böylece kendinden az bir þey bilmiþ olursun. Bunlarý bilmeyenin dinden nasibi, suret ve görünüþtür. Dinin hakikatinden, özünden haberi yoktur.Ýmam Gazali