Ezan By: neslinur Date: 05 Mayýs 2010, 11:20:04
Nuru´l-Ýzah / Ezan
Ezan[1] ve Kamet
Erkeklerin, ister tek baþlarýna kýlsýnlar, ister edâ isterse kaza kýlsýnlar, ister seferde ve isterse hazarda bulunsunlar, farz namazlarýný kýlarlarken ezan ve kamet (okumalarý) müekked sünnet olup kadýnlara mekruhtur.[2]
Ezan ve Kametin Okunuþ Þekli
(Ezan okumak için) Önce dört kere tekbir getirilir, (yani "Allâhü ekber" denir), sonunda da iki kere ayný lafizlarla tekbir getirilir. Her iki þahadeti ("Eþhedü en lâ ilahe illallah ve eþhedü enne Muhammeden Rasûlullah" cümlelerini) söylerken, önce sessiz bilahare yüksek sesle söylememelidir. Sabah ezanýnda buna, "Hayye ale´l-felah"tan sonra iki kere "es-Salâtü hayrým mine´n-nevm" lafzý ilâve edilir.
Kamet de týpký ezan gibidir, ancak "Hayye ale´l-felâh"tan sonra iki kere "Kad kameti´s-s al âh" denilir.
Müezzin ezaný aðýr aðýr, kameti ise seri okur. Ezan olduðu bilinse dahi (meselâ ezanýn) Farsça okunmasý uygun olmaz. En doðrusu da budur.
| Müezzine Müstehab Olan Þeyler
(1) (Ezan okuyan) müezzinin (Rasûlullah´m) sünnetine vâkýf,
(2) namaz vakitlerini bilen, sâlih (bir kimse) olmasý,
(3) (ezan okurken) abdestli bulunmasý ve kýbleye dönmesi müstehabdýr.
(4) (Sonra müezzinin ezan sýrasýnda parmaklarýný kulaklarýna koymasý;
(5) "Hayye ale´s-salâh" derken yüzünü saða, "Hayye ale´l-felâh" der-, ken de sola çevirmesi,
(6) (ezan, minare gibi yerlerde okunuyorsa) þerefede dönmesi;
(7) müstehab olan vakti gözetmekle beraber ezanla kamet arasýnda namaza devam edenlerin hazýrlanmalarý için bir miktar beklemesi;1
(8) akþam namazý(nýn ezanýndan sonra) ise üç kýsa âyet okuyacak kadar yahut üç adým yürüyecek kadar (ezanla kamet arasýnda) beklemesi,
(9) ezandan sonra: "Ey namaz müdavimleri, haydi namaza, namaza!" diye seslenerek namazýn baþladýðýný ayrýca ilan etmesi dahi müstehabdýr.
Ezan ve Kamette Mekruh Olan Þeyler
(1) (Ezanda) telhîn yapmak,2
(2) ezan ve kametin abdestsiz okunmasý;
(3) cünübün,
(4) aklý ermeyen çocuðun, delinin, sarhoþun, kadýnýn, (isyankâr ve) fâsýkm, oturan bir kimsenin ezan okumasý, (5) ezan ve kamet esnasýnda konuþulmasý mekru tur.
Buna Rasûlullah (Aleyhisselâm)´m, Bilâl (Radýyallahu anhe söylediði:
«—Bilâl! Ezanla kamet arasýnda biraz bekle, tâ ki abdest alan kimse rahatça abdestini alsýn, yemeðini yiyenler rahatça yesinler» mealindeki ha-dis-i þerifi delildir. Evet ezan; vaktin girdiðini, insanlarýn namaz için temizlenip camide hazýr bulunmalarý gerektiðini bildirmektir. Ezandan sonra hemen kamet okun(up namaza kalkü)sa bu hedefe ulaþýlamaz.
Telhîn, yâ (ezanýn) kelimelerinin deðiþmesine sebebiyet verecek þekilde tegannî etmek, kelimenin harflerini fazlalaþtýrmak veya eksiltmek yahut da kelimelerin harekelerinde hatâ yapmaktýr.
(Ezan ve kamet esnasýnda konuþulduðunda) kametin deðil de ezanýn yeniden okunmasý müstehabdýr. Þehirlerde[3] cuma gününün öðlesi için (cumayý kýlamayaniarm) ezan ve kamet okumalarý mekruhtur.
Geçmiþ Namazlar Ýçin Ezan ve Kamet
.
Geçmiþ namazlar için hem ezan ve hem de kamet okunur. Birden fazla kýlýnacak geçmiþ namazlarýn[4] ilki için dahi (ezan ve kamet okumalýdýr). Kaza edilecek geçmiþ namazlarýn ilki dýþýndaki kaza namazlarýnda, eðer ayný yerde kýlmacaksa, ezam deðilse bile kameti terketmek mekruhtur.
Ezaný Duyanýn Yapmasý Gereken Þey
Sünnete uygun olarak okunan ezam[5] duyunca, (her þeyi býrakýp) susmalý ve (müezzinin) söylediklerini tekrar etmelidir.
"Hayye ale´ssalâh ve hayye ale´l-felâh´larda "Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billah" denilir. Müezzin "es-Salâtü hayrun mine´n-nevm" deyince, "Sadakte ve berirte=Haklýsm, doðru söylüyorsun" yahut "Mâ þâ Allah" demeli ve sonra da þu vesile duasýný okumalýdýr:
"Allahümme Habbi hâzihýd-davetýt-tâmmeti ve´s-salâti´l-kâimeti âti seyyidenâ Muhammedeni´l-vesîlete ve´l-fazîlete ve´b-ashü makâmen Mahmâdeni´llezî va´adtehû.
Manasý: "Ey bu tam davetin, kýlýnacak namazýn Rabbi olat* Allah´ým! Efendimiz Muhammed´e vesile ve fazilet ver; om va´dettiðin Makam-ý Mahmûd´a ulaþtýr."
Geçmiþ Konularla Ýlgili Sorular
Namaz, lügat ve sert yönden ne manaya gelir? Emrediliþindeki hikmet nedir?
Farz olmasýnýn þartlarý nedir? Küçük çocuðun velisine düþen görevler nelerdir? On yaþýna geldiði halde namaz kýlmayan çocuk neyle dövülür?
Namazýn farz oluþunun sebepleri nelerdir? Vaktin ilk (dakikalar)ýnda sýnýrlamasýz olarak farz olmasý ne demektir?
Beþ vakit namazýn vakitleri hangi vakitlerdir? Vitir namazýnýn vakti hangi vakittir? Bunun hususi bir vakti var mýdýr? Vitir namazý, yatsýdan önce kýlýnýr mý? Namazla mükellef olanlar yatsý ve vitir vaktinin bulunmadýðý bir ülkedeyseler ne yaparlar, niçin?
Özürsüz olarak iki vaktin farzý bir vakitte kýlanabilir mi? Ýstisna edilebilecek bir durum var mý, (varsa) delili nedir?
Sabah ve öðle namazlarýnýn müstehap vakitleri hangisidir? Öðle, ikindi ve akþam namazlarýný geciktirmemek veya tehir etmek, hangi hallerde müstehaptýr? Yatsý namazýnýn tehiri, hangi vakte kadar müstehaptýr ve hangi hallerde geciktirmemelidir. Vitir namazýnýn hangi vakte kadar tehiri müstehaptýr, niçin?
Kerahet vakitleri nelerdir? Namaz kýlýnmasý doðru olmayan vakitler hangileridir? Namaz kýlýnmasý kerahetle caiz olan vakitler hangileridir? Hangi vakitlerde nafile kýlmak mekruhtur? Buralarda kerahetle ne kasdedilmektedir?
Ezarj ne demektir? Þer´î manasý nedir? Ezan, vakit girer girmez okunmalý mýdýr?
Ezan ne zaman meþru kýlýnmýþtýr? Ezan ve kametin nasýl meþru kýlýndýðýný biliyor musunuz? Bunlardan her biri nasýl okunur?
Müezzine ve kamet okuyana neler müstehaptýr? Ezan okurken þahadetlerde sesi nasýl kullanmalý? Ezanla kametin okunuþlarý arasýnda hýzlýlýk ve yavaþlýk bakýmýndan fark var mýdýr? Namazýn baþladýðý, ezandan ayrý olarak nasýl duyurulur? Ezanla kamet arasýnda niçin biraz ara verilir?
Ezan ve kamette mekruh olan þeyler nedir? Ezan ve kamette telhîn ile ne kas-dolunuyor? Kaçýrýlmýþ namaz veya namazlar için ezan ve kametin hükmü ve bunun delili nedir?
Ezaný duyanlar ne yaparlar? Ezan okuyan müezzin telhîn ederek okuyorsa, bunu duyanlar kendisini takip ederek (okurlar) mý? Ezan duyulmadýðý takdirde müezzinin ezanýna iþtirak etmek sünnet olur mu?
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Arap dilinde, kendisiyle bildirimde bulunulan herþeye, "ezan" denir. Þeriat ýstýlahýnda ise ezan, belli lafýzlarla namaz vaktinin girdiðini bildirmekten ibarettir. Ezanýn, vakit girer girmez okunmasý þartý yoktur. Hicretin birinci yýlýnda meþru kýlýnmýþtýr ezan. Ýkinci yýlýnda olduðunu söyleyenler de vardýr. Daha önceleri namaz vaktinin girdiði gelip geçenlere, "Namaza, namaza" tarzýnda çaðýrýlmak suretiyle bildirilirdi. Sonra Rasûl (Aleyhisselâm) ve ashabý toplanýp, namaz vaktinin girdiðinin Müslümanlara hangi þekilde duyurulacaðý hususunda müþaverede bulundular. Ýçlerinden biri çan çalýnmasýný teklif etti; Hýristiyanlannkiyle ayný olacaðý için bu uygun görülmedi. Bir diðeri ateþ yakýlmasýný söyledi; bu da Mecûsîlere benzeyeceði için tasvib edilmedi. Neticede herhangi birþey üzerinde ittifak saðlanamadý.
Sonra Abdullah b. Zeyd bir rüya gördü. Rüyasýnda birisi ona, ezanýn lafýzlarýný öðretti. Sabah olup da rüyasýný Rasûlullah (Aleyhisselâm)´a anlatýnca, Efendimiz beðendi ve (namaz vaktinin) ilaný için bu cümlelerin Bilâl´e bildirilmesini emretti. îþte bu hâdiseden sonra farz namazlarda ezan okumak müekked sünnet oldu.
[2] Kadýnlarýn seslerini yükseltmeleri haram olduðundan, yüksek sesle o´ ezan ve kameti okumalarý mekruhtur.
[Ancak binekte olunmasý hâli bu hükmün dýþýndadýr.]
[3] Ezan ve kametin cuma günü köylülere deðil de þehirlilere mekruh oluþunun sebebi, bizim, mezhebimizde, köylülere cuma namazýnýn farz olmayýþýdýr. Durum böyle olunca köylülerin, cuma günü öðle namazý için ezan ve kamet okumalarý mekruh deðildir. Çünkü tartýþmasýz bir þekilde bunlara öðle namazý farzdýr. Ama Þehirliler, özürlü veya özürsüz olarak cuma namazlarýný kaçýrdýklarýnda, tek baþlarýna veya cemaatla kýlacaklarý öðle namazlarý için ezan ve kamet okumalarý mekruhtur.
[4] En iyisi geçmiþ namazlarýn her biri için ezan ve kamet okumaktýr. Nitekim Ahzab (Hicretin dördüncü yýlýnda meydana gelen Hendek Muharebesi) günü kâfirler, Rasûl (Aleyhissalâtü vesselam)´ün, öðle, ikindi, akþam ve yatsý namazlarýný kaçýrmasýna sebep olunca, Peygamber Efendimiz (Saüalîahu aleyhi uesellem) Bilâl (Radýyallahu anhXe, bu namazlarýn her biri için ezan ve kamet okumasýný söylemiþ ve mezkûr namazlarý sýrasýyla kaza etmiþti.
Ýmam Mâlik b. Enes (Radýyallahu anh)´in el-Muvatta´mda Zeyd b. Es-lem´den rivayet edilen bir hadis-i þerifde þöyle denilmektedir:
"Rasûlullah (Aleyhisselâm), bir gece Mekke yolunda konaklamýþ ve namaza kaldýrmasý için Bilâl´i görevlendirmiþti. Hem Bilâl ve hem de diðerleri uyuyakaldýlar. Uyandýklarýnda, güneþ çoktan doðmuþtu. Bunun üzerine Rasûlullah (Aleyhisselâm) insanlara, (bineklerine) binip bu vadiden uzaklaþmalarýný emretti ve; "Burasý þeytan vadisidir" dedi. (Bineklerine) binip vadiden uzaklaþtýlar. Sonra Rasûlullah, (bir yere gelince) inmelerini ve abdest almalarýný, Bilâl´e de (geçirdikleri) namaz için ezan ve kamet okumasýný emretti, sonra da birlikte namaz kýldýlar."
[5] Yani tegannîsiz okunan ezan. Saðýrlarýn ezaný tekrarlamalarý ve ezanýn manasýnýn anlaþýlmasý þart deðildir.
radyobeyan