Zeval vakti By: armi Date: 07 Nisan 2010, 17:33:53
ZEVAL VAKTÝ
Güneþin gökyüzünün ortasýndan batýya doðru hareket etme zamaný. "Zâle" fiilinden mastar olup anlamý; yer deðiþtirmek, ayrýlmak, yok olmak, güneþ batýya meyletmek, güneþ tam tepe noktaya gelmek gitmek.
Zeval sözcüðü öðle namazýnýn vaktini belirlemede bir fýkýh terimi olarak kullanýlýr. Çünkü öðle vakti, güneþin gökyüzünde çýktýðý en yüksek noktadan batýya doðru meyletmesiyle baþlar ve herþeyin gölgesinin bir misli uzamasýna kadar devam eder. Cisimlerin, güneþ tam tepe noktada iken yere düþen gölgesi bunun dýþýndadýr. Bu gölgeye "fey´-i zeval" denir. Öðlenin bu ilk vaktine "asr-ý evvel" denir. Bu, Ebû Yûsuf, Ýmam Muhammed, Þâfiî, Mâlik ve Ahmed b. Hanbel´in görüþüdür. Ebû Hanîfe´ye göre ise, öðlenin vakti, fey-i zevâl dýþýnda, cisimlerin gölgesi iki misli uzayýncaya kadar devam eder. Bununla öðle namazý vakti çýkmýþ, ikindi namazý vakti girmiþ olur. Buna da "asr-ý sânî" denir. Cisimlerin gölgesinin mislini hesaplamada zeval vaktinde bu cisimlerin sahip olduklarý gölge, uzunluða itibar etmede uzayan gölgeye eklenir.
Öðle namazý vaktinin baþlangýcý, güneþin tepe noktasýndan batýya yönelmesidir. Delil þu âyettir: "Güneþin batýya kaymasýndan, gecenin karanlýðýna kadar geçen süre içinde namazlarý kýl, sabah namazýný da eda et. Çünkü sabah namazýnda melekler hazýr bulunur" (el-Ýsrâ´, 17/78).
Öðle namazý vakti zeval´l-e baþladýðýna göre zeval süresinin belirlenmesi gerekir. Çünkü tam zeval vaktinde ne kazaya kalmýþ farz namaz, ne vitir gibi vacip bir namaz, ne de cenaze namazý kýlýnýr. Daha önce okunmuþ bir secde âyetinden dolayý tilâvet secdesi de yapýlamaz. Aksi halde bunlarýn iâdeleri gerekir. Diðer yandan zeval vaktinde nâfile namaz da kýlýnamaz. Ancak kýlýnacak olursa, mekruh olmakla birlikte geçerli olur ve iadesi gerekmez. Çünkü bu mekruhluk, nafile namazlarýn sýhhatine engel olmaz. Bununla birlikte güneþ doðarken, batarken ve tam tepe noktasýnda iken kýlýnmakta olan bir nafile namazý bozup, kerâhet vakti çýktýktan sonra kaza etmek daha faziletlidir. Bu üç vakitle ilgili yasaklama, güneþe tapanlara benzememek içindir.
Zeval vaktinin süresine gelince; Ýslâm´da gün "þer´î" ve "örfi" diye ikiye ayrýlýr. "þer´î gün"; ikinci fecirden güneþin batmasýna kadar olan süredir. "Örfi gün" ise güneþin doðuþu ile batýþý arasýndaki süredir. Günün süresindeki bu görüþ ayrýlýðý zeval vaktinin süresinde de farklý sonuca yol açmýþtýr. Birinci görüþe göre, bu konuda örfi gün geçerli olup tam zeval vaktine "istiva vakti " denir.Bu güneþin her kesin tam baþý üzerinde olduðu veya o hiizaya geldiði andýr. Ýþte kerahet zamaný da yalnýz bu andan ibarettir. Ýkinci görüþe göre; bu konuda "þer´î gün" geçerlidir. Þer´î günde "istivâ" vakti, zeval vaktinden biraz önce belirli hale gelir. Bu durumda kerâhet vakti de, bu istivâ vaktinden önce, zeval vaktine kadar olan süreden ibarettir.
Meselâ; ocak ayýnýn ilk günü, ikinci fecirle güneþin batmasý arasýndaki þer´î günün süresi 11 saat 10 dakika olmuþ olur. Buradaki örfi gün de 9 saat 25 dakikadýr. Bu durumda þer´î günün yarýsý, yani istiva zamaný fecirden 5 saat 35 dakika sonra olup, güneþin doðmasýndan 3 saat 50 dakika sonraya rastlamýþ olur. Bu yüzden þer´î günün yarýsý, zeval vaktinden 52 dakika önce olmuþ olur. Ýþte bu 52 dakikalýk süre bir kerâhet zamanýdýr. Harzem fakihlerinin görüþü bu þekildedir.
Zeval vaktinde namaz kýlma yasaðý þu hadise dayanýr. Ukbe b. Âmir el-Cühenî (r.a) þöyle demiþtir: "Üç vakit vardýr ki, Rasûlüllah (s.a.s) bize, bu vakitlerde namaz kýlmamýzý ve ölülerimizi defnetmemizi yasakladý: Güneþ doðduðu zaman yükselinceye kadar, güneþ tepe noktasýna geldiði zaman zevaline kadar, güneþ batmaya meylettiði zaman" (Müslim, Müsâfirîn, 293; Ebû Dâvud, 51; Tirmizî, Cenâiz, 41, Mevâkît, 31, 34, Cenâiz, 89; Ýbn Mâce, Cenâiz, 30; Dârimî, Salât, 142; Ahmed b. Hanbel, IV,152; bk. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Ýslâm Ýlmihali, Ýstanbul 1991, 206, 207, 232-234).
Ynt: Zeval vakti By: yagmur_7-c Date: 09 Aðustos 2016, 00:11:39
Esselamu aleykum
Zeval vaktinin ne olduðunu ,zeval kelimesinin be anlama geldiðini öðrenmiþ oldum inþallah....Rabbim bu hayýrlý zamana rastlamayi nasip etsin inþallah....Rabbim razý olsun inþallah...
radyobeyan