Zaviye By: armi Date: 07 Nisan 2010, 17:21:17
ZAVÝYE
Köþe, bucak, evin bir odasý.
Tarikat faaliyetlerinin yürütüldüðü küçük yapý. Zaviyelerde görev yapan þeyhlere zaviyedâr, buralarda oturan derviþlere de zaviyeniþîn denirdi.
Tarikatlarýn yayýlmasýna paralel olarak, tarikat ilyelerinin toplandýðý ve görevlerini yerine getirdiði merkezî yapýlar da yayýldý: Bu yapýlar tekke, dergâh, asitane, hankâh, zaviye gibi çeþitli isimlerle anýldý. Tarikatlarýn merkez tekkelerine genellikle asitane ya da hankâh deniyordu. Tekkelere göre daha küçük olan tarikat yapýlarýna zaviye adý verildi.
Zaviyeler, büyük yerleþim alanlarý dýþýnda, küçük köy ve kasabalarla yollar üzerinde açýlýyordu. Çevredeki derviþlerin toplanma yeri olmasýnýn da ötesinde kimi görevleri vardý. Özellikle Türk dünyasýnýn çeþitli yerlerinden gelen derviþ ve tâcirlerin yolculuklarýný rahat biçimde yapmalarýný saðlamak, bu görevlerin baþýnda geliyordu. Zaviyelere gelen derviþ ve yolcular, buralarda konaklýyor, dinlendikten sonra yoluna devam ediyordu.
Anadolu´da açýlan ilk zaviyelerden itibaren bu sosyal görev zaviye vakfiyelerinde açýkça belirtiliyordu. Buna göre Türk dünyasýndan gelen misafirlerin yeme, içme ve barýnma gibi zaruri ihtiyaçlarý karþýlýksýz olarak üç gün boyunca karþýlanacaktý. Ayrýca, misafirlerin kimlikleri tesbit edilerek ilgili makamlara bildirilecek, misafirler geldikleri yerler hakkýnda bilgi verecekler, onlar aracýlýðý ile de Anadolu´nun durumu Orta Asya´ya iletilecekti. Misafirlere gerektiði gibi hizmet etmeyen zaviye görevlileri, kadý´ya haber verilerek görevlerinden alýnacaktý.
Yüzyýllar boyunca sosyal bir kurum olarak önemli hizmetlerde bulunan zaviyeler de, 30 Kasým 1925 tarih ve 877 sayýlý kanunla tekkelerle birlikte kapatýlarak tarihe karýþtý.
ÞAMÝL ÝA
radyobeyan