Yaralama By: armi Date: 07 Nisan 2010, 11:35:41
YARALAMA
Bir kimsenin organlarýndan birisinde baþkasý tarafýndan meydana getirilen kesik, kýrma veya onu çalýþamaz hale getirme. Her ne kadar dilimizde bunlarýn hepsine yaralama denmekte ise de Ýslâm hukukunda yaranýn yeri ve cinsine göre ayrý adlar verilmektedir: Baþta veya yüzdeki yaralamaya þec; vücudun diðer organlarýndaki yaralamaya cerh; bir organý tamamen kesmeye kat´; organý görevini yerine getiremez hale getirmeye de ta´tîl denilir. Þec denilen baþtaki yaranýn da yaranýn durumuna göre deðiþik isimleri vardýr.
Yaralama adý altýnda zikredilen bütün bu terimler; Ýslâm hukukunun cinayetler bölümünde ele alýnýr. Yaralamanýn cezasý, yaranýn þekli ve cinayetin iþlenme þekline göre farklýlýklar gösterir.
Yaralama, kasda dayanýp dayanmamasý bakýmýndan dört kýsma ayrýlýr:
1- Kasden yaralama: Kesici bir aletle veya baþka bir þeyle, haksýz yere kasden yaralamadýr.
2- Hataen yaralama: Kasde dayanmadan, hata yoluyla olan yaralamadýr. Av zannedilerek, atýlan bir kurþunun bir insana isabet edip yaralamasý gibi.
3- Hata hükmündeki yaralama: Kiþinin isteðine baðlý olmadan meydana gelen yaralamadýr. Bir hamalýn sýrtýndaki yükün düþüp, baþka birisini yaralamasý gibi.
4- Sebep olunarak yaralama: Bir kimsenin; yaptýðý bir þeyle, olmasýný istemeksizin sebebiyet verdiði yaralamadýr. Meselâ; birisinin, kamuya ait bir yola kazdýðý kuyuya baþka birinin düþüp yaralanmasý bu tip bir yaralamadýr.
Ýslâm dininin en büyük deðer verdiði konulardan birisi, insan hayatýnýn dokunulmazlýðý ve insanýn vücûduna yapýlacak tecavüzlerden korunmasýdýr. Bunu temin için dinimiz; haksýz yere baþkasýnýn canýna kasteden veya onlarý yaralayanlara, ahirette çekecekleri cezanýn yaný sýra çok âðýr dünyalýk cezalar koymuþtur. Suçun çeþidi, niteliði ve iþlendiði organa göre deðiþen bu cezalar; haps, kýsas ve diyet gibi þekillerdir.
Kasdî olan yaralamalarda veya organý kesmelerde; kesilen veya yaralanan organýn miktarýnda eþitlik ve denklik saðlanabilirse bunun cezasý kýsastýr. Yani, yaralayan veya kesenin, yaraladýðý veya kestiði organýn mukabili kendi organý yaralanýr. Organlarda eþitliðin saðlanmasý mümkün olmazsa, ceza, diyet veya yaranýn durumuna göre takdir edilecek bir maddî cezadýr.
Hata ile olan, hata hükmünde olan ve sebep olunarak meydana gelen yaralamalarda ve kesmelerde, yaralananýn organý tamamen kesilmiþ veya görevini yapamaz hale gelmiþse, bunun cezasý diyettir. Böyle olmayýp da, organda bir zayýflýk veya ayýp sayýlacak bir özür meydana gelmiþse; ceza, özrün ölçüsü oranýnda takdir edilecek bir para cezasýdýr.
Organlar için uygulanacak diyetler organýn vücuttaki sayýsýna göre deðiþir. Vücutta tek olan organlarýn miktarý tam diyet, çift olan organlarýnki yarým, dört tane olanlarýnki de dörtte bir diyettir. Mesela dilin diyeti tam bir diyet, bir elinki yarým diyettir.
Kýsas cezasýný gerektiren yaralamalarda bu cezanýn uygulanabilmesi için;
a- Yaralayan akýllý, erginlik çaðýna ermiþ, yaralama iþini kasden ve kendi hür iradesiyle gerçekleþtirmiþ olmalýdýr.
b- Yaralanan uzuv iyileþerek yaranýn sonucu belli olmalý ve yaralayanýn kýsas uygulanacak organý ile aralarýnda eþitlik bulunmalýdýr. Organlar arasýnda tam eþitliðin saðlanamamasý halinde kýsas cezasý uygulanmaz.
c- Yaralanan þahýs, kendisini yaralamasý için yaralayana izin vermemiþ olmalýdýr.
d- Vücudunun bir yeri yaralanan veya organý kesilen kiþi kýsas yapýlmasýný istemiþ olmalýdýr. Yaralanan öldüðü takdirde bu cezayý isteme hakký onun varislerine geçer.
Yaralanan kiþinin kýsasý istememesi halinde ceza diyete dönüþür (Ö. Nasûhi Bilmen, Hukûku Ýslâmiyye ve Istýlahatý Fýkhiyye Kamusu, III, 27-119; Merginânî, Hidâye, IV,158 vd.; Mevsýlî, el Ýhtiyar li Ta´lîlil Muhtar, V, 22 vd.).
Þamil IA
radyobeyan