Vesika By: armi Date: 07 Nisan 2010, 11:15:48
VESÎKA
Saðlam, saðlamlaþtýrma aracý, senet, belge. Çoðulu "vesâik" týr. Ýnsanlar arasýnda yapýlan bir takým muameleleri, haklarý, dava konusu olaylarý ispat etmede kullanýlan yazýlý veya baþka tür ispata yarayan belge.
Ýslâm´da çeþitli akit ve muâmelelerin yapýlmasý sýrasýnda, bunlarýn inkârýný hükümsüz kýlmak üzere ispata yarayan bir belge düzenlemesi istenmiþtir. Kur´ân-ý Kerîm´de þöyle buyurulur: "Ey Ýman edenler! Belirli bir vadeye kadar birbirinize borçlandýðýnýz zaman onu yazýn. Bunu aranýzda bir kâtip doðru olarak yazsýn. Kâtip, onu Allah´ýn kendisine öðrettiði gibi yazmaktan çekinmesin, yazsýn. Borçlu olan kimse yazdýrsýn ve Rabbi olan Allah´tan korksun da, borcundan hiçbir þey eksiltmesin. Eðer borçlu, aklý ermez kimse ise, onun yerine velisi doðru olarak yazdýrsýn. Erkeklerden iki Þahit tutun. Eðer iki erkek bulunmazsa þahitlerden kendilerine güvendiðiniz bir erkek ve biri unutunca diðerinin hatýrlatmasý için iki kadýn yeter" (el-Bakara, 2/282).
Bu âyette ileriye ait borçlanmalarýn, yazýlý belge düzenlenerek daha saðlýklý bir yapýya kavuþturulmasý amaçlanýr. Yukarýdaki âyette yalnýz geleceðe ait hak ve sorumluluk gerektiren akit, taahhüt ve borçlanmalarý kapsar. Baþka bir âyette; "Alýþ-veriþ yaptýðýnýz zaman Þahit tutun" (el-Bakara, 2/282) buyurulur. Burada satým akdi vadeli yapýlmýþ olur veya mal ya da satýþ bedeli hemen akit meclisinde taraflarca kabzedilmiþ olmazsa, yine geleceðe ait haklar söz konusu olur ve bir önceki âyetin kapsamýna girer.
Alýþ-veriþ akit meclisinde bedellerin teslim edilmesi nedeniyle tam olarak ifa edilse bile, yine de mal veya parada çýkabilecek ayýplar yüzünden taraflar için "ayýp muhayyerliði" veya karþýlýklý rýza ile satým akdini bozmak demek olan "ikâle" durumu ortaya çýkabilir. Bu durumlarda da malýn nereden ve kimden alýndýðýnýn bilinmesi, mâlýn kullanýmý sýrasýnda önemli sonuçlar doðurabilir. Günümüzde gayri menkullerin tapuya, motorlu araçlarýn trafiðe, bazý menkul deðerin borsaya kayýt yaptýrýlmasý gibi nedenlerle satýþ sýrasýnda bir satýþ belgesinin düzenlenmesi bir takým faydalar saðlar. Nitekim yazýlý belge düzenlenip usûlüne göre bu tesciller yapýlmazsa, bunlara satýn alma yoluyla malik olan kimse için bir takým maðrudiyetler söz konusu olabilir.
Sonuç olarak Ýslâm usul hukukunda fer´î deliller arasýnda yer alan "istihsan" prensibi uyarýnca Ýslâm devleti bir takým satýþlara, muâmele ve iþlemlere yazýlý belge düzenleme esasýný getirebilir. Böylece düzenlenecek bir belge ileride birtakým kolaylýklar da saðlar.
radyobeyan