Uzlet By: armi Date: 03 Nisan 2010, 19:10:47
UZLET
Ýnsanlarla beraber olmaktan kaçýnmak, bir kenara çekilip ayn yaþamak anlamýnda,bir tasavvuf terimi. Aralarýnda ince farklar olmakla beraber,
"Vahdet, halvet ve inziva" terimleri de ayný manada kullanýlýrlar. "Ýhtilat ve hýltat" sözcükleri ise "uzlet" in zýddýdýrlar (Süleyman Uludað, Kuþeyrî Risalesi, 240).
Kiþinin uzlete çekilmesinden maksat; günahtan ve günaha sebep olacak þeylerden sakýnmaktýr. Ancak mutasavvýflar; "Uzlete çekilene lâyýk olaný; insanlardan uzak kalmaktan maksadýnýn, onlarýn þerrinden uzak olmak deðil, kendi þerrinden insanlarýn selamette olmalarýna inanmasýdýr" derler.
Uzlete çekilen kiþinin, Þeytan´ýn kendisine vesvese vermemesi için, itikada ait bilgileri ve ibadetinin makbul olmasý için de farzlarý edaya yarayan ilimleri bilmesi gerekir.
Ýslâm bilginleri uzletin mi yoksa zýddý olan ihtilatýn mý daha üstün olduðunda farklý görüþler ileri sürmüþlerdir. Ýmam Þafiî ve Ahmed b. Hanbel; ihtilatýn müstehap olduðunu söyleyenlerdendir.
Ýslâm´da asýl olan insanlardan uzaklaþmak deðil, onlarla kaynaþmaktýr. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s) bir hadis-i þerifte þöyle buyurmuþtur:
"Ýnsanlarýn ezasýna karýþan, onlarýn eza ve cefasýna katlanan mü´min, insanlarýn arasýna girmeyen ve onlarýn baskýlarýna katlanmayan mü´minden daha fazîletlidir" (Suyûtî, el-Câmiu´s Saðîr, II, 282). Zaten mutasavvýflarýn istediði uzlet, temelli insanlardan uzak kalmak deðil, nefsi terbiye edip tekrar insanlarýn arasýna dönmektir.
Kuþeyrî Risalesi´nde; esas uzletin insanlardan uzak olmak deðil, günahlardan ayrý olmak olduðuna iþaretle þöyle der: "Hakîkatte uzlet, kötü huylardan ayrýlmaktýr. Uzletin tesiri vatandan (yerinden) ayrýlmada deðil, kötü vasýflarý deðiþtirmede aranmalýdýr. Bunun içindir ki; "Arif kimdir?" sorusuna Kîn ve bain (birlikte ve ayn olan) kimsedir", yani zahiren halkla beraber bulunduðu halde, sýrren onlardan ayrý olan kimsedir diye cevap vermiþlerdir (Süleyman Uludað, a.g.e., 240).
Þamil ÝA
radyobeyan