Ýslam Kavramlarý M-Z
Pages: 1
Temlik By: armi Date: 31 Mart 2010, 15:58:41

TEMLÝK



Bir kimsenin sahibi olduðu bir menfaat veya ayný ya bizzat kendisi ya da vekîli vasýtasýyla bir baþkasýna nakletmesi anlamýnda bir fakýh terimi. Arapça bir kelime olup, temlik "Sahip ve malik olma, bir mülkü tasarrufu altýna alma" anlamýna gelmektedir.

Ýki çeþit temlik vardýr:

1- Aynýn temlîki: bir kimsenin sahibi olduðu bir ayný (malý) bir baþkasýna aktarmasýdýr. Bu iki yolla olur:

a) Aynýn bir bedel mukabilinde temlîki: Kiþinin bir malýný, aldýðý ývaz (bedel) karþýlýðýnda temlik etmesidir. Hukukta bir tür temliki ifade eden akit, bey´ (alým satým akti)dir.

b) Aynýn ývazsýz olarak. hiçbir bedel alýnmadan temliki: Kiþinin sahip olduðu bir malý hiçbir bedel almadanbir baþkasýna baðýþlamasýdýr. Bunun hukûkî yolu, hibe, tasadduk ve vasiyetir .

2- Menfaatin temlîki: Kiþinin bir malýnýn menfaatýný (onun kullaným hakkým veya saðlayacaðý menfaati) bir baþkasýna temlîk etmesidir. Bu da iki çeþittir:

a) Menfaatin bir ývaz (bedel) karþýlýðýnda temliki, bunun yolu icâredir.

b) Menfaatin ývazsýz (bedel alýnmadan) temlki: Bu tür temlik de iare (bir mali kullanýp geri vermesi için iyreti olarak verilmesi) ve menfaatin vasiyetidir. Yani kiþinin, sahip olduðu bir malýndan istifade etmesi için birisini ölümüne baðlý olarak yetkili kýlmasýdýr (bk. Vasiyet).

Kiþinin sahip olduðu ayn veya menfaati bir baþkasýnýn istifadesine sunmanýn bir baþka yolu daha vardýr. Bu yola ibâha denilir.

Yukarýda belirtildiði üzere, temlik bir mal veya menfaati birisinin mülkiyetinden baþka birisinin mülkiyetine aktarmaktýr. Bu durumda temlik eden þahsýn, temlik ettiði þeydeki hakký sona ermiþ, kendisine temlik edilen þahýs için de o þeyde tasarruf yetkisi doðmuþtur. Ýbahada ise böyle bir þey söz konusu deðildir. O, bir kimse için bir þeyden istifade imkâný veren bir izindir. Meselâ bir kimsenin bir baþkasýna, bahçesinin meyvesinden yeme izni vermesi, evine gelen misafire ortaya konulan sofradan yemek yeme izni vermesi ibâhadýr. Bu izin, kendisine izin verilen þahsa o bahçenin meyvesinden veya ortaya konulan sofradan evine bir þeyler götürme hakký vermez. Temlîkte ise, kendisine temlik edilen þahýs, kendisine temlik edilen þeyi bir baþkasýna devretme veya istediði yere götürme yetkisine sahiptir.

Ýbâha bazan malik olan insan tarafýndan olur. Bir kimsenin baþka birisini arabasýna bindirmesi veya evindeki bir ziyafete çaðýrmasý gibi. Bazan da þeriatýn izni ile olur. Meselâ þahsa ait olmayan otlaðýn otu veya ormanýn odunu ya da pýnarýn suyu herkes için mübahtýr. Herkesin bunlardan istifade hakký vardýr ve bu izin bizzat Þâri´ tarafýndan verilmiþtir (el-Mevsýlî, el-Ýhtiyâr li Ta´lîli´l-Muhtâr, II, 50; Mustafa Ahmet ez-Zerkâ, el-Fýkhu´l-Ýslâmî fî sevbihi´l-cedîd, I, 283; Ali el-Hafif, Ahkâmu´l-muâamelâtü´þ-þer´iyye, 42; arazilerin temliki için bk. "Tapu" mad.)


radyobeyan