Temizlik By: armi Date: 31 Mart 2010, 15:58:02
TEMÝZLÝK
Bedenin ve ruhun maddî manevî pisliklerden uzak tutulmasý. Ýslâm Müslümanlarý bazý görevleri yerine getirmekle mükellef tutmuþtur. Bu görevlerden bir kýsmý Müslümanýn ruhi yönünü bir kýsmý da maddî yönünü ilgilendirir. Dinin kesinlikle yerine getirilmesini istediði bedenî görevlerin aksatýlmasý vücudun çeþitli rahatsýzlýklara yakalanmasý ve dinî-ahlakî görevlerin yapýlabilme güçlüðünü ortaya çýkarýr. Bunun için bedenî görevleri titizlikle yerine getirmek, saðlýklý ve her an her türlü görevleri eksiksiz yapabilecek bir beden yapýsýna sahip olmak, ahlakî bir yükümlülüktür.
Bedenî görevlerin baþýnda temizlik gelir. Nitekim bir ayet-i kerimede Allah Teâla þöyle buyurmaktadýr:
"Orada (Mescid-i Kuba´da) günahlardan ve pisliklerden temizlenmeyi seven adamlar vardýr. Allah da böyle çok temizlenenleri sever" (Tevbe, 9/108).
Ayetten de anlaþýlacaðý gibi, sadece gözle görülen maddî kirler deðil günah ve kötülükler gibi manevî kötülükler de pis sayýlmýþ ve müslümanlarýn bunlardan arýnmalarý istenmiþtir. Peygamber (s.a.s)´in "Temizlik imanýn yarýsýdýr"(Müslim, Tahare, 1)buyurmasý da temizliðin önemini gösterir.
Temizliði; beden temizliði, yiyecek-giyecek temizliði ve çevre temizliði olarak ele almak gerekir. Kur´an-ý Kerîm´de de bu üç çeþit temizliðe iþaret eden ayetler vardýr.
a- Beden temizliði:
Allah Teâlâ belli durumlarda müslümanlara abdest ve boy abdesti almalarýný emretmiþ ve þöyle buyurmuþtur:
"Ey iman edenler! Namaza durmak istediðiniz zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi yýkayýn, baþýnýzý meshedin ve ayaklarýnýzý da topuklara kadar yýkayýn. Eðer cünüp iseniz tam temizlenin" (el-Mâide, 5/16).
Peygamber (s.a.s)´in de hiç olmazsa haftada bir kere vücudun tamamen yýkanmasýný ve her türlü kirden ve pis kokulardan arýndýrýlmasýný tavsiye ettiðini bilinmektedir. "Ona tertemiz olanlardan baþkasý el sürmesin" (el-Vakýa, 56/79) ayeti de Kur´an´ýn ancak abdestli olarak ele alýnabileceðini göstermektedir. Namaz kýlmak, Kur´an okumak için abdest alýnmasý, belli zaman ve durumlarda boy abdestinin alýnmasý mecburiyetinin olmasý, Müslümanlarýn, ister istemez her an temiz olmalarý sonucunu ortaya çýkaracaktýr. Kaldý ki, bir Müslümanýn bedenini temizlemesi sadece abdest ve boy abdesti ile sýnýrlý kalmaz; gerekli gördüðü her yerde yýkanmak, yemeklerden önce ve sonra kesinlikle elleri yýkamak, özellikle aðýz ve diþ temizliðine dikkat etmek icab eder. Peygamber efendimiz:
"Misvak kullanýn, çünkü misvak aðzý temizler" (Buharî, Savm, 27);
"Eðer müminlere güçlük verecek olmasaydým, onlara her namaz için misvak kullanmayý emrederdim" (Buharî, Cumu´a 8; Müslim, Tahare, 42);
"Yemekten önce ve sonra el yýkamak yemeðe bereket getirir" (Tirmizî, Et´ime, 29) buyurmakla el, aðýz ve diþ temizliðine verdiði önemi göstermiþtir. Bu sebeple misvak veya fýrça kullanarak diþleri temizlemenin önemli bir saðlýk kuralý olduðu unutulmamalýdýr.
Fazla uzadýklarý zaman ve bakýmsýz, pis býrakýldýklarý zaman birer mikrop yuvasý olan týrnaklarla, vücudun belli yerlerindeki kýllarýn kesilip temizlenmesine de dikkat edilmeli, saç, sakal, býyýk her zaman taranýp düzeltilmeli ve temiz tutulmalýdýr. Ýbadetlerle elde etmek istediðimiz gönül temizliðine giden yolun, beden temizliðinden geçtiði unutulmamalýdýr.
b- Yiyecek ve giyecek temizliði:
Ýnsan yaþayabilmek için yer ve içer. Yiyecek ve içecekleri temiz ve helâl olanlardan seçmek Ýslam´ýn emirlerindendir.
Allah Teâlâ þöyle buyurur:
"Ey iman edenler; size verdiðimiz rýzýklarýn temiz olanlarýndan yeyin, þayet sadece Allah ´a ibadet ediyorsanýz ona þükredin" (el-Bakara, 2/72).
Baþka bir ayet-i kerimede de:
"Ey iman edenler! Allah ´ýn size helâl kýldýðý güzel ve temiz þeyleri haram etmeyin, sýnýrý, aþmayýn. Çünkü Allah, sýnýrý aþanlarý sevmez. Allah´ýn size verdiði rýzýklardan helâl ve temiz olarak yeyin ve inandýðýnýz Allah ´tan korkun" (el-Mâide, 5/87-88) buyurmuþtur.
Besin maddelerinde iki türlü temizlik aranmasý gerektiðini yukarýdaki
Bedenin ve ruhun maddî manevî pisliklerden uzak tutulmasý. Ýslâm Müslümanlarý bazý görevleri yerine getirmekle mükellef tutmuþtur. Bu görevlerden bir kýsmý Müslümanýn ruhi yönünü bir kýsmý da maddî yönünü ilgilendirir. Dinin kesinlikle yerine getirilmesini istediði bedenî görevlerin aksatýlmasý vücudun çeþitli rahatsýzlýklara yakalanmasý ve dinî-ahlakî görevlerin yapýlabilme güçlüðünü ortaya çýkarýr. Bunun için bedenî görevleri titizlikle yerine getirmek, saðlýklý ve her an her türlü görevleri eksiksiz yapabilecek bir beden yapýsýna sahip olmak, ahlakî bir yükümlülüktür.
Bedenî görevlerin baþýnda temizlik gelir. Nitekim bir ayet-i kerimede Allah Teâla þöyle buyurmaktadýr:
"Orada (Mescid-i Kuba´da) günahlardan ve pisliklerden temizlenmeyi seven adamlar vardýr. Allah da böyle çok temizlenenleri sever" (Tevbe, 9/108).
Ayetten de anlaþýlacaðý gibi, sadece gözle görülen maddî kirler deðil günah ve kötülükler gibi manevî kötülükler de pis sayýlmýþ ve müslümanlarýn bunlardan arýnmalarý istenmiþtir. Peygamber (s.a.s)´in "Temizlik imanýn yarýsýdýr" (Müslim, Tahare, 1) buyurmasý da temizliðin önemini gösterir.
Temizliði; beden temizliði, yiyecek-giyecek temizliði ve çevre temizliði olarak ele almak gerekir. Kur´ân-ý Kerîm´de de bu üç çeþit temizliðe iþaret eden ayetler vardýr.
a- Beden temizliði:
Allah Teâlâ belli durumlarda müslümanlara abdest ve boy abdesti almalarýný emretmiþ ve þöyle buyurmuþtur:
"Ey iman edenler! Namaza durmak istediðiniz zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi yýkayýn, baþýnýzý meshedin ve ayaklarýnýzý da topuklara kadar yýkayýn. Eðer cünüp iseniz tam temizlenin" (el-Mâide, 5/16).
Peygamber (s.a.s)´in de hiç olmazsa haftada bir kere vücudun tamamen yýkanmasýný ve her türlü kirden ve pis kokulardan arýndýrýlmasýný tavsiye ettiðini bilinmektedir. "Ona tertemiz olanlardan baþkasý el sürmesin.?(el-Vakýa, 56/79) ayeti de Kur´an ancak abdestli olarak ele alýnabileceðini göstermektedir. Namaz kýlmak, Kur´an okumak için abdest alýnmasý, belli zaman ve durumlarda boy abdestinin alýnmasý mecburiyetinin olmasý, Müslümanlarýn, ister istemez her an temiz olmalarý sonucunu ortaya çýkaracaktýr. Kaldý ki, bir Müslümanýn bedeninin temizlemesi sadece abdest ve boy abdesti ile sýnýrlý kalmaz; gerekli gördüðü her yerde yýkanmak, yemeklerden önce ve sonra kesinlikle elleri yýkamak, özellikle aðýz ve diþ temizliðine dikkat etmek icab eder. Peygamber efendimiz:
"Misvak kullanýn, çünkü misvak aðzý temizler" (Buharî, Savm, 27);
"Eðer müminlere güçlük verecek olmasaydým, onlara her namaz için misvak kullanmayý emrederdim" (Buharî, Cumu´a 8; Müslim, Tahare, 42);
"Yemekten önce ve sonra el yýkamak yemeðe bereket getirir" (Tirmizî, Et´ime, 29) buyurmakla el, aðýz ve diþ temizliðine verdiði önemi göstermiþtir. Bu sebeple misvak veya fýrça kullanarak diþleri temizlemenin önemli bir saðlýk kuralý olduðu unutulmamalýdýr.
Fazla uzadýklarý zaman ve bakýmsýz, pis býrakýldýklarý zaman birer mikrop yuvasý olan týrnaklarla, vücudun belli yerlerindeki kýllarýn kesilip temizlenmesine de dikkat edilmeli, saç, sakal, býyýk her zaman taranýp düzeltilmeli ve temiz tutulmalýdýr. Ýbadetlerle elde etmek istediðimiz gönül temizliðine giden yolun, beden temizliðinden geçtiði unutulmamalýdýr.
b- Yiyecek ve giyecek temizliði:
Ýnsan yaþayabilmek için yer ve içer. Yiyecek ve içecekleri temiz ve helâl olanlardan seçmek Ýslam´ýn emirlerindendir.
Allah Teâlâ þöyle buyurur: "Ey iman edenler, size verdiðimiz rýzýklarýn temiz olanlarýndan yeyin, þayet sadece Allah´a ibadet ediyorsanýz ona þükredin" (el-Bakara, 2/72).
Baþka tür ayet-i kerimede de: "Ey iman edenler! Allah´ýn size helâl kýldýðý güzel ve temiz þeyleri haram etmeyin, sýnýrý aþmayýn. Çünkü Allah, sýnýrý aþanlarý sevmez. Allah´ýn size verdiði rýzýklardan helâl ve temiz olarak yeyin ve inandýðýnýz Allah´tan korkun" (el-Mâide, 5/87-88) buyurmuþtur.
Besin maddelerinde iki türlü temizlik aranmasý gerektiðini yukarýdaki ayetler ortaya koymaktadýr. Bunlar maddî ve manevî temizliktir. Maddî temizlikten maksat, yenilen þeylerin kirli olmamasýdýr. Kirli olanlar temizlendikten sonra yenilebilir. Ýçeçeklein de pis olmamasýna özen gösterilir. Kirli ve mikroplu besinlerin vücud için ne büyük tehlike teþkil ettiðini, pek çok hastalýðýn bu yolla vücuda girdiði bilinmektedir.
Yiyecek ve içeceklerde aranan ikinci temizlik, manevi temizliktir. Allah Teâlâ, helal olan þeyleri temiz, haram olan þeyleri pis saymýþtýr. Öyleyse, nasýl yýkamak, kaynatmak, piþirmek yolu ile yiyecek ve içeceklerde maddî yönden temizlenmeye çalýþýlýyorsa, helal olanlarýný seçmek suretiyle, de onlardaki manevî temizliðe dikkat edilmesi gerekmektedir. Ýslâm içki ve domuz etini haram olduklarý için pis saydýðý gibi ayný þekilde, hýrsýzlýkla veya haksýz kazanç yoluyla elde edilen yiyecek ve içecekleri de pis kabul etmiþtir.
Yiyeceklerde olduðu kadar giyeceklerde de temizliðe dikkat edilmelidir. Vücud ne kadar temiz tutulursa tutulsun, elbiseler temiz olmazsa, bu temizliðin bir kýymeti kalmaz. Allah Teâlâ´nýn Peygamber (s.a.s)´e ilk emirlerinden biri "Elbiseni de daima temiz tut? (el-Müddessir, 74/4) emridir. Allah Teâlâ Kur´an-ý Kerîm´de þöyle buyuruyor:
"Ey Âdem oðullarý! Size çirkin (avret) yerlerinizi örtecek giysi, süslenecek elbise yarattýk. Takva elbisesi daha hayýrlýdýr. Ýþte bunlar, Allah´ýn ayetlerindendir. Belki düþünüp öðüt alýrlar. "
"Ey Âdem oðullar! Her mescide gidiþinizde, süslü, güzel elbiselerinizi giyin, yeyin, için fakat israf etmeyin. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.?
"De ki: "Allah´ýn kullarý için çýkardýðý süsü ve güzel rýzýklarý kim haram etti? " De ki, "O dünya hayatýnda inananlarýndýr, kýyamet günü de yalnýz onlarýndýr. " Ýþte biz, bilen bir topluluk için ayetleri böyle açýklýyoruz" (el-A´raf, 6/31-32).
Ayetlerden de anlaþýlacaðý gibi, Allah Teâlâ örtünmek ve süslenmek için giyecekleri insanlara bir nimet olarak vermiþtir. Ýsrafa ve gösteriþe kaçmadan, temiz ve sade giyinmek her Müslümanýn görevidir. Ayrýca Peygamberimiz, giyim kuþamý ile baþkalarýna karþý böbürlenenlerin Allah´ýn rahmetinden uzaklaþacaklarýný haber vermiþtir (Müslim, Libas, 42-80).
Þu halde Müslüman, giyiminde temiz ve derli toplu olmaya çalýþmalýdýr. Pis ve pejmürde bir kýyafet yalnýz giyinen için deðil, çevresindekileri de rahatsýz eder. Peygamber (s.a.s)´in her konuda olduðu gibi, üst-baþ ve giyim kuþam konusunda da, temizliði ve derli toplu olmasýyla, Müslümanlara örnektir.
c- Çevre temizliði:
Müslüman, yediði, içtiði ve giyindikleri kadar içinde yaþadýðý çevrenin de temiz olmasýna dikkat eder. Bu önemli bir ahlakî sorumluluktur. Baþta evler olmak üzere, sokaklar, mahalleler, köy ve kasabalar mutlaka temiz tutulmalýdýr. Eðitim kurumlarý, fabrikalar, dükkanlar, camiler temiz tutulmalýdýr .
Allah Teâlâ þöyle buyuruyor:
"Ýbrahim ve Ýsmail´e: ?Tavaf edenler, orada ibadet amacýyla oturanlar, rüku ve secde edenler için Evimi (Kabe´yi) temizleyin!" diye emretmiþtik" (el-Bakara, 2/135).
"Þüphesiz Allah çok tövbe edenleri ve pisliklerden temizlenenleri sever" (el-Bakara, 2/222). Çevre temizliði sadece kiþileri ilgilendirmez, toplumsal bir konudur. Burada fertlerin karþýlýklý hak ve görevleri söz konusudur. Meselâ; yola çöp atan veya çekinmeden tükürüp geçen; dinlenmek için gittiði gezinti yerlerinde yeyip içtiklerinin artýklarýný çevreye saçan; iþyerinin etrafýný artýk maddelerle kirleten bir kiþi, yalnýz çevresini kirletmiþ olmakla kalmaz, kirlettiði yerlerde yaþayan veya o yerlerden yararlanan insanlara karþý da haksýzlýk yapmýþ, terbiyesizlikte bulunmuþ olur. Bunun için çevre temizliðini ayný zamanda toplumsal bir görev olarak deðerlendirmek ve bu konuda çok titiz davranmak Müslümanlar için bir yükümlülüktür.
Resulullah (s.a.s): Ýnsanlarýn çoðunun aldandýðý (yani deðerini bilmediði) iki nimet vardýr: Saðlýk ve boþ vakit" (Buharî, Rikak, 1 ) buyurmuþtur. Gerçekten de çoðu zaman insan ancak hastalandýðýnda saðlýðýn kýymetini anlar. Buna meydan vermemek, sonunda piþman olmamak için hastalýk gelmeden tedbirinin alýnmasý gerekir. Saðlýðýn ilk þartý hastalýklara karþý en önemli tedbir olan temizliðe riayet etmektir.
Özetle Müslüman; üstü-baþý, çevresi, yiyeceði ve giyeceði ile temiz, derli-toplu, intizamlý olmaya ve böylece Allah Teâla´nýn rýzasýný kazanarak O´nun sevgili kullarý arasýna girmeye çalýþýr. Bu onun en önemli ahlakî görevidir. Bu görevini kesinlikle aksatmamalý ve dikkatli bir þekilde yerine getirmeye çalýþmalýdýr. (Ayrýca bk. "Abdest?, "Gusül?,"Taharet? mad.).
Ynt: Temizlik By: Haktan7/b Date: 11 Nisan 2015, 18:38:33
Selaymun Aleyküm .
Temizlik Ýmandan Gelir . Paylaþým Ýçin Allah Razý Olsun .
radyobeyan