Takdis By: armi Date: 30 Mart 2010, 15:25:02
TAKDÝS
Kutsal sayma, kutsallaþtýrma, temizleme veya kutsallýðý verme yöntemi; insan veya eþyanýn, bir din adamý tarafýndan yapýlan dua veya âyinle kutsallaþtýrýlmasý, saygý gösterme, yüceltme, Tanrý´ya þükretme.
Takdisin iki çeþidi vardýr: Ýnsan takdisi, eþya takdisi.
1- Ýnsan takdisi:
a- Eski Ahid´de Takdis: Eski Ahid´e göre insandan Tanrýya yükselen ve Tanrýdan insana inen iki çeþit takdis vardýr. Ýnsandan Tanrýya yükselen takdis, çeþitli dua þekillerinden ibarettir. Tanrýndan insana inen takdis ise, ilâh lütfün verilmesidir. Bu da ancak, Tanrý adýna bir Peygamber veya râhip tarafýndan bir çeþit büyü formülü gibi okunan dua vasýtasýyla olur.
b- Yeni Ahid´de Takdis: Hristiyanlýða göre takdis; Tanrýnýn baðýþladýðý inâyet, piskopos veya râhibin vaftiz veya törenlerde haç iþareti yapmasýdýr. Önemli âyinlerin ayrýlmaz bir parçasý olarak bir þahsý veya cismi Tanrýya vakfetmek veya Tanrýndan özel bir himaye istemek için yapýlan dînî fiile veya özel ve daha yüksek bir dînî göreve atamaya da takdis denir. Ayrýca hristiyan kiliselerinde takdis; diyakos, papaz veya piskopos´a manevî güç ve görevleri için gerekli yetkiyi vermek üzere yapýlan âyinler için kullanýlan bir terimdir. Takdis âyininde piskopos ve diðer yetkililer, takdis edilecek þahsýn baþý üzerine ellerini koyarak bu iþi yaparlar. Takdis yapma yetkisi papa, papa adýna piskopos veya yetkili râhibe âittir. Bir insaný takdis etmek demek, onu manevî ve ahlâk yönden olgunlaþtýrmak veya âyinle daha yüksek bir göreve getirmek demektir.
2- Eþya takdisi:
Dînî törenlerde veya mabed hizmetlerinde papazlar, piskoposlar veya hristiyanlar tarafýndan kullanýlan zeytin dalý, kül, su, tuz, ekmek, þarap, yað, çeþitli yiyecek maddeleri ve toprak ürünleri gibi bir takým cisimler papaz veya piskoposlar tarafýndan takdis edilir. Bir yiyecek maddesi, bir kap veya bir âlet takdis edilmekle usûlen bir kenara konur veya özel kullaným için ona kutsallýk atfedilir.
Uzak Doðu dinlerinden Budizm´e göre takdis, herhangi bir kiþinin Sangha adý verilen râhipler cemaatine kabul edilebilmesi için cemaat mensuplarýnýn huzurunda yapýlan dînî tören ve adayýn kendini manastýr hayatýna adamasý demektir. Ancak aday takdis sonucu cemaate kabul edilmekle birlikte, râhiplere verilmiþ olan hak ve yetkilere sahip deðildir. Onun ömrü boyunca bu cemaate baðlý kalma zorunluluðu da yoktur.
Japonya´da da takdis, hem halk dininde hem de devlet dini olan Þintoizm´de son derece önemli yere sahiptir. Bunlara göre takdisin amacý kiþiyi günahlarýndan arýtmak ve kendisine yapýlabilecek büyü vs. gibi kötülüklerden korumaktýr. Her törenden önce rahip sunaðý ve törende kullanýlacak cisimleri yýldýrýmýn sembolik bir temsili olan "kû" (Sanskritçe "vacra") ile takdis eder. Sonra buhur çubuklarýný yakar ve dua formülleri okur. Takdis böylece son bulur (Brandon, S.G.F.A Dictionary of Comparative Religion, London 1970; Mathews, Shailer-Smith, Gerald Birney, A Dictionary of Religion and Ethics, London 1921; Meydan Larousse, Ýstanbul 1981, XI, 849).
radyobeyan