Tahric By: armi Date: 30 Mart 2010, 15:17:06
TAHRÝC
Ýstinbat (hüküm, netice çýkarmak), tedrib (eðitmek) ve tevcih (yönlendirmek).
Muhaddislerin bir hadis hakkýnda söyledikleri "ahrecchü´l-Buharî" sözü, o hadisi insanlara açýkladý, kaynaðýný yani hadisin kendi yollarýyla zikreden isnadýndaki ricali zikretmek suretiyle beyan etmesi anlamýna gelir. Muhaddislerin bir hadis hakkýnda söyledikleri "harrecehü´l-Buharî" sözü de kaynaðýný zikretti anlamýndadýr.
Muhaddislerin ýstýlahýnda "tahric" bir çok anlamlarda kullanýlmaktadýr. Bunlarý þu þekilde özetlemek mümkündür:
1- Tahric, kaynaðýný, çýktýðý yeri insanlara açýklamak anlamýna gelen "ihrac"ýn müteradifidir. Muhaddisler, mesela "bu Buharî´nin ihrac ettiði bir hadistir" derler. Bunun manasý, rivâyet etti ve isnadýný müstakilen zikretti demektir.
2- Tahric, hadisleri kitaplardan çýkarýp rivayet etmek anlamýnda da kullanýlmaktadýr. Sehavî, tahrici, muhaddisin hadisleri cüzlerden, meþihattan, kitap vb. yerlerden çýkarmasý ve bizzat kendisinin hocalarýndan ya da akranýndan birinin merviyatýndan nakletmesi þeklinde tarif etmektedir.
3- Hadisin asli kaynaklarýný göstermek ve bu kaynaklara nisbet etmek anlamýnda da kullanýlmaktadýr. Bu da hadisi müelliflerden kimlerin rivâyet ettiðini açýklamak suretiyle olur (M. Tahhan, Usulu´t-Tahric ve Diraseti´l-Esânid, Riyad (t.y), s. 8-9). Bu tanýmda geçen, hadisin kaynaðýný göstermek o hadisin bulunduðu kitaplarý zikretmek suretiyle olur. Bu tür durumlarda "Buharî bu hadisi Sahih´inde zikretti" veya "Bu hadisi Tabarânî Mu´cem´inde irad etmiþtir" gibi ifadeler kullanýlýr.
Yine bu tanýmda geçen aslý hadis kaynaklarý sözünden maksat ise, aþaðýda açýklanacak olan kitaplardýr.
1- Müelliflerinin hocalarýndan Hz. Peygambere uzanan isnadlarla aldýklarý hadisleri topladýklarý sünnet kitaplarý, Meselâ Kütüb-i Sitte, Muvatta, Ahmed b. Hanbel´in Müsned´i, Hakim´in Müstedrek´i ve Abdurrazzak-ýn Musannaf´ý hadisin aslî kaynaklarýndandýr.
2- Az önce zikredilen kitaplara tabi olan sünnet kitaplarý, önceki kitaplardan bir kaçýný bir araya toplayan Humeydî´nin el-Cem´u beynes-Sahihayn"ý türündeki kitaplar veya bazý kitaplarýn etrafýný toplayan, Mizzî´nin "Tuhfetu´l-eþref bi marifeti´l etraf" türü kitaplar veya hadis kitaplarýnýn özetlenmesiyle oluþan kitaplardýr.
3- Tefsir, fýkýh ve tarih gibi baþka ilim dallarýnda te´lif edilmiþ ve hadislerle istiþhad eden kitaplar. Bu tür kaynaklar için, müelliflerin hadisleri müstakilen rivâyet etmeleri þartý koþulmaktadýr. Yani o müellifin hadisleri kendinden önce yaþamýþ olan birmüellifin kitaplarýndan almasý gerekmemektedir. Bu tür kaynaklara misal olarak Taberî´nin Tefsir´i, Ýmam Þâfiî´nin el-Ümm adlý eseri gösterilebilir. Müellifleri, bu kitaplarý sünnet naslarýný toplamak için te´lif etmemiþlerdir. Aslýnda bu müellifler kitaplarýný baþka ilimler hakkýnda yazmýþlardýr. Fakat araþtýrmalar içerisinde ayetlerin tefsiri, hükümlerin açýklanmasý ve diðer hususlarda hadisleri delil göstermektedirler. Hadisleri ele alýrken, hocalarýndan Hz. Peygamber´e ulaþan isnadla kendilerine gelen senetlerle zikretmektedirler. Bu hadisleri önceki kitaplardan direkt iktibas etmemektedirler. Ýþte bunlar hadisin aslî kaynaklarýdýr.
Bir kitapta bulunan hadisleri isnadlarý ile birlikte çýkarmak ve her bir hadisin, varsa diðer isnadlarýný göstererek sýhhat durumlarýna iþaret etmek gayesiyle pek çok tahric niteliðinde kitap yazýlmýþtýr. Meselâ Irakî´nin, imam Gazzalî´nin ihyâ´sýnda yer alan hadisleri Tahricu Ehadisi´l -Ýhya? adlý kitabýnda toplamýþtýr. Bu kitapta bazý hadislere vakýf olmamasý dolayýsýyla ikinci defa, takat daha küçük bir kitap tasnif etmiþ ve bu kitaba da "el-Muðn an hamli´l-isfar fi´l esrar fi tahrici mâ fi´l-Ýhya mine´l-ahbar? adýný vermiþtir. Irakî kitabýnda her hadisin geliþ yollarýný (turukunu), sahabi ravilerini, mahrecini, sýhhat ve zayýflýk derecesini göstermiþtir. Zeynuddin Kâsým b. Kutlubuða da, "Tuhfetu´l-Ýhya fima fate min tahrici ehadisi´l-Ýhya" adýnda bir kitap tasnif etmiþtir (Hacý Halife, Kesfu´z-Zunun, Ýstanbul 1941, 43,1, 24). Bunlarýn dýþýnda kýrký aþkýn tahric kitabý yazýldýðý bildiriliyor (Kettanî, er-Risaletü´l-Müstatrafe, Beyrut 1986, s. 185-191)
Tahric usulünü ve ilmini bilmenin hadisle meþgul olanlar için büyük önemi vardýr. Çünkü tahric yardýmýyla hadislerin asli kaynaklarýný tesbit etme imkanýna ulaþýlmaktadýr.
Site Ýçi
Bir Hadis Sözünde Duramaz
Hz. Peygamber´in eþi Aiþe (r.ah.) þöyle haber verdi:Hz. Peygamber (a.s.), namaz (ýn sonun) da: "Ey Allahým! Ben kabir azabýndan sana sýðýnýrým. Mesih Deccal´in fitnesinden sana sýðýnýrým. Hayat ve ölüm fitnelerinden sana sýðýnýrým. Ey Allahým! Ben günahtan ve borçlanmaktan sana sýðýnýrým" diye dua ederdi. Biri kendisine: Ey Allah´ýn Resulü! Borçtan ne de çok sýðýnýyorsun! dedi. Bunun üzerine: "Ýnsan borçlandýðý vakit söz söyler de yalan uydurur, söz verir de sözünde durmaz" buyurdu.
Sahih-i Müslim´deki hadis numarasý: 925
Bir Ayet Kararlýlýkla Ayakta Tutuldular
Hani o inkâr edenler, kendi kalplerinde, ´öfkeli soy koruyuculuðu´nu (hamiyeti), cahiliyenin ´öfkeli soy koruyuculuðunu´ kýlýp-kýþkýrttýklarý zaman, hemen Allah; elçisinin ve mü´minlerin üzerine ´(kalbi teskin eden) güven ve yatýþma duygusunu´ indirdi ve onlarý "takva sözü" üzerinde ´kararlýlýkla ayakta tuttu." Zaten onlar da, buna layýk ve ehil idiler. Allah, herþeyi hakkýyla bilendir. (48/26)
Site Hakkýnda Bu site Þeyh hazretlerinin sevenlerince hazýrlanmýþ olup, Haznevi cemaatýnýn ve yüce üstadýnýn resmi sitesi deðildir.
radyobeyan