Oku! By: rabia Date: 26 Mart 2010, 17:08:53
Okuma Alýþkanlýðý ve Çocuk Eðitimi
Peygamberimize gelen ilk vahyin "oku" emri ile baþlamasý, birçok hayatî konunun anlaþýlmasýnýn okuma ve kitap ile olacaðýnýn en güzel iþaretidir. Ýnsanlýk âlemi ilâhî kitaplarýn getirdiði mesajlarý okuma ve anlama ile aydýnlanmýþtýr. Okuma ve kitaplar, dolayýsýyla ilim, insanlýðýn en önemli rehberlerinden biri olmuþtur. Ýnsanoðlunun bu hazineden yararlanmasý ise, ancak ideal bir okuma alýþkanlýðý ile olacaktýr.
Hepimiz kitap okumanýn faydalarýný biliriz. Ancak bazýlarýmýz okur, bazýlarýmýz ise okumaz. Kitap okumayanlarýn birçoðu kitap okumanýn faydasýný biliyor; ama bunu uygulamýyor. Kitap okuma alýþkanlýðý niye kazanýlamýyor? Bu sorunun cevabý; "Çocukluðunda kitap okumayan kiþiler, çoðunlukla ilerleyen yýllarda da çok iyi bir kitap okuyucusu olamazlar." þeklindedir. Çünkü kitap okuyanlarýn belki de tamamý çocukluk döneminde kitap ile haþir neþir olmuþ kiþilerdir. Ýyi bir okuma alýþkanlýðý, çocukluk döneminde kazanýlýr. "Aðaç yaþ iken eðilir." sözünü bir kez daha hatýrlamak yerinde olsa gerekir. Kitap okumanýn bu kadar faydasý var iken herkesin bu alýþkanlýðý kazanmasý beklenir. Ama bu yararlý alýþkanlýðý kazanamadýðýmýzdan "az okuyan" bir millet olduðumuz bir gerçektir.
Çocuklarýmýz geleceðimizin güneþleridir. Bu güneþlerin parlaklýðý ve etrafa saçtýðý aydýnlýk, bilgi ile paraleldir. Çocuklarýmýzýn gelecek adýna gerçek baþarýlarý da bilgi ve kültür ile olacaktýr. Bilgi temeline dayanmayan baþarýlarýn gelip geçici olduðunu unutmamak gerekir. Öyleyse geleceðimizin güneþlerine kitap okuma alýþkanlýðýný kazandýrmalý ve bu alýþkanlýðýn yerleþmesini saðlamalý, anne baba olarak çocuk eðitiminde bu metodu kullanmalýyýz. Düþünen, fikir üreten, düþündüðünü ifade edebilen ve yanlýþ bilgi ile doðru bilgiyi ayýrabilen fertlerin sayýsýnýn artmasý için, çocukluk çaðýnda kitap okuma alýþkanlýðýnýn kazandýrýlmasý gerekmektedir.
Kitap okuma çocuklara bazý zihnî maharetler kazandýrýr. Kitap okuyan çocuklar eðitim süreçlerinde anne babalarýn ve eðitimcilerin iþlerini de kolaylaþtýrýr. Eðitime yapýlan yatýrýmýn karþýlýðýný almak isteyen anne babalarýn çocuklarýný pahalý okullara göndermeleri ve onlarýn istedikleri her þeye ulaþmalarýný saðlamalarý yeterli deðildir. Çünkü okuma alýþkanlýðý olmayan çocuklar, baþarýlý olmada zorlanmaktadýrlar. Kitap okumayan nesillerin giderek düþünme fonksiyonu körelmekte, fikir üretme kabiliyetleri gerilemekte, yetersiz olan kelime hazinesi ile baþarýlý iletiþim kurma özelliði kazanamamaktadýr. Evrensel deðer hükümlerinin kazandýrýlmasý, karakter ve kiþilik geliþmesi, tarih ve kültür þuuru ancak okuyan, araþtýran ve bilgiyi seven nesillerin yetiþtirilmesiyle mümkündür. Hemen her þeyi anlatma imkâný olmayan eðitim sürecinde, çocuklarýmýzýn kendilerini okuyarak yetiþtirmeleri gerekmektedir. Maalesef tv seyrederek, bilgisayar oynayarak büyüyen çocuklarýmýz giderek okuma istidatlarýný kaybetmekte ve okumanýn saðladýðý imkândan mahrum kalmaktadýr.
Kitap okumanýn, çocuðun ruhî ve zihnî geliþmesine olumlu tesirleri saymakla bitmez. Kitap okuma ile yükselecek zihnî geliþme, anne karnýnda baþlar. Anne karnýndaki bebek 6. veya 7. aydan itibaren dýþ dünyayý iþitebilir. Bu dönemden itibaren kitabýn zihnî geliþmeye katkýlarýný baþlatmalýyýz. Anne karnýndaki bebeðe, huzur veren þeyler okunarak onun bu konudaki kabiliyetlerinin inkîþaf etmesi saðlanabilir.
Kitap okuyan ve kitap okunan çocuklarýn düþünceleri, diðer çocuklara göre daha zengindir. Düþünme, bilgi ile birlikte geliþtiðinden çocuk bildiði kadar düþünebilir. Bilginin desteklemediði düþünceler sýð kalmaktadýr.
Okuma, çocuðun kelime hazinesini artýrmakta ve iletiþim kabiliyetlerine müspet katkýlarda bulunmaktadýr. Kendisine kitap okunan çocuklarýn dil geliþmesi saðlýklý olmaktadýr. Kitap okuyan çocuklarýn iletiþim kapasiteleri artar. Günümüz bilgi ve iletiþim toplumunda kendini iyi ifade eden kiþilerin baþarýlý olduðunu vurgulamak gerekir. Düzenli okuma çocuklarýn kolay öðrenme ve doðru hüküm verme kabiliyetlerini inkiþaf ettirir. Kitaplarýn kazandýrdýðý zihin gücü; öðrenme, sorgulama ve karar verme süreçlerine müspet tesir ederek kiþinin þahsî kemalâtýna katký saðlar.
Kitap okuma esnasýnda beyin aktif olarak çalýþýr. Bu durumda birçok yürütücü fonksiyon (zihnî bilgi iþleme ve hafýzaya alma süreci) aktif olarak kullanýlýr. Beyinde birçok sahada (bilhassa alýn lobunda) okuma ve düþünme esnasýnda glikoz kullanýmýnda artýþ söz konusudur. Okumanýn sonucu olarak çocukta konsantrasyon, dikkat, anlama ve mânâlandýrma, gördüklerini fark etme gibi birçok zekâ fonksiyonu müspet yönde geliþmektedir.
Çocuklara kitap okuma alýþkanlýðý kazandýrmak için anne-baba tarafýndan yapýlacaklar þu þekilde sýralanabilir:
1- Anne-baba evde kitap okumalý ve çocuklar bunu görmelidir.
2- Hususi olarak kitap okuma zamanlarý ihdas edilmelidir.
3- Çocuðun bilgi kazanmasý ve bu bilgiyi kullanmasý teþvik edilmelidir.
4- Ev ortamýnda çocuklarýn bilgi birikimi ciddiye alýnmalý ve desteklenmelidir.
5- Çocuðun deðer verdiði özel günlerinde ona kitap hediye edilmelidir.
6- Evde her çocuk için kendisine ait bir kütüphane hazýrlanmalý ve kitap okumasý mükâfatlandýrýlmalýdýr.
7- Çocuðun okuduðu kitabý baþkalarýna anlatmasý imkâný saðlanmalýdýr.
8- Anne-baba okuduðu kitaplardan edindikleri güzel bilgi ve deðerleri çocuklarý ile paylaþmalýdýr.
9- Büyük yazar ve mütefekkirlerin hayatlarýndan örnekler verilmeli, onlara olan hürmet artýrýlmalýdýr.
10- Tv ve bilgisayar karþýsýnda geçirilen zamanlar düzenlenmeli, bu konuda aþýrýlýða izin verilmemelidir.
11- Günlük gazete, dergi ve süreli yayýnlar tâkip edilerek onlarýn merak hissi tahrik edilerek alýþkanlýk kazandýrýlmalýdýr.
12- Çocuklarýn harçlýklarýndan kitaba para vermeleri teþvik edilmelidir.
13- Kitap evleri ve kitap fuarlarý gezilerek çocuklarýn böyle mekânlara ýsýnmalarý saðlanmalýdýr.
14- Kitap okuma konusunda çocuklara baský yapýlmamalý, bu alýþkanlýk onlara sevdirilerek kazandýrýlmalýdýr.
15- Küçük çocuklara kitaplardan sevebilecekleri pasajlar okunarak, hikâyeler anlatýlarak onlarýn kitaba olan ilgisi artýrýlmalýdýr.
Birçok anne-baba, çocuklarýný meþgul edememekten yakýnýr. Çocuklarýmýzý kitaplarýn sýrlý dünyasýnda meþgul etmek, onlarýn geliþmesine katký saðlayan önemli bir faaliyettir. Çocuklarýn hayatý anlamlandýrabilen fertler olmasý için, onlara okuyabilecekleri bir ortam hazýrlamak ve okuma alýþkanlýðý kazandýrmak, her anne-babanýn önemli görevleri arasýndadýr.
Dr. Hasan AYDINLI
radyobeyan