Seccade By: armi Date: 19 Mart 2010, 16:13:57
SECCADE
Üzerinde namaz kýlýnan, secdeye varýlan yaygý. Kumaþ, halý, hayvan postu, hasýr vb. þeylerden yapýlýr. Seccadenin imal edildiði madde bizatihi, haram veya mekruh olmamalýdýr. Genellikle bir kiþinin rahatça namaz kýlabileceði büyüklüktedir. Ýslâm´ýn ilk dönemlerinde bu isme rastlanmaz. Ancak, kelimenin karþýladýðý anlamda namaz kýlmak için deðiþik þeylerin kullanýldýðý bilinmektedir. Hadislerde, Rasûlüllah (s.a.s)´in Mescid-i Nebi´de, yaðmurlu zamanlarda namaz kýlarken çamurlaþmýþ toprak üzerine secde ettiði rivayet edilmektedir (Buhârî, Ezan, 135). Yer yüzünde kirletilerek pislenmemiþ her yer namaz kýlmaya elveriþlidir. Bir hadis-i þerifte Rasûlüllah (s.a.s) þöyle buyurmaktadýr: "Yer yüzü benim için mescid ve temiz kýlýnmýþtýr" (Buhari, Salat, 56). Bunun yanýnda þiddetli sýcaktan korunmak için Ashabýn elbiseleri ve sarýklarý üzerine secde ettikleri rivayet edilmektedir (Nesaî, Tatbik, 59; Buharî, Solat, 23). Enes b. Malik, yerdeki yataðýn üzerine namaz kýlmýþ ve Rasûlüllah (s.a.s) ile namaz kýlarken aralarýndan birinin elbisesi üzerine secde ettiðini söylemiþtir (Buhârî, Salat, 22). Ayrýca, Rasûlüllah (s.a.s)´in hasýr üzerinde namaz kýldýðý da rivayet edilmektedir (Buhârî, Salat, 207; Ebu Davud Salat, 91). Buharî´deki bir hadiste de (Salât, 21), Rasûlüllah (s.a.s)´in bir "humra" üzerine secde ettiði rivayet edilmektedir. Buradan hasýr ile humranýn ayný þeylerden yapýlmýþ olmalarý yanýnda ebad bakýmýndan birbirinden farklý olduklarý anlaþýlmaktadýr. Hasýr, en az seccade büyüklüðünde, humra ise, secde edilecek kadar büyüklüktedir (Ýbnül-Esir, en-Nihaye fi Ðaribul-Hadis, Beyrut 1979, II, 77). Cabir (r.a) ve Ebu Sa´id (r.a) gemide namazlarýný hasýr üzerinde kýlarlardý (Buhari, ayný bab). Muðire b. Þu´be tarafýndan rivayet edilen bir hadiste de: "Rasûlüllah (s.a.s)´in hasýr ve tabaklanmýþ hayvan postu üzerine namaz kýldýðý" (Ebu Davud, Salat, 92) söylenmektedir. Bu rivayetlerden özel bir þekil kazanmamakla birlikte, Rasûlüllah (s.a.s) zamanýnda namaz kýlmak için seccadelerin kullanýlmýþ olduðu anlaþýlmaktadýr. Rasûlüllah (s.a.s)´in hurma yapraklarýndan örülmüþ hasýr üzerine namaz kýldýðý hadisinin, hasýr vb. yaygýlarýn üzerinde namaz kýlmanýn cevazýna delalet ettiði söylenmektedir. Seleften bir grup, secdenin yeni topraktan baþka bir þey üzerine yapýlmasýnýn mekruh olduðunu kabul etmiþler, diðer bazýlarý da bitkilerden mamul her þeyin üzerine secde etmenin câiz olduðunu söylemiþlerdir (Ebu Davud, Tercüme ve Þerhî, Ýstanbul 1981, I, 429 not: I).
Seccade, Ýslâm dünyasýnýn her tarafýnda namaz kýlmak için kullanýla gelmektedir. Mescid-i Haram´a namaz kýlmaya gidenler genellikle seccadelerini yanlarýnda getirir ve namazýn bitiminde tekrar katlayarak evlerine götürürlerdi. Namazdan sonra seccadelerin hemen kaldýrýlmasýnýn sebebi, üzerine basýlýp kirlenmemesi içindi. Bunun yanýnda üst tabakadan kimselerin seccadeleri mescidlerdeki kayyumlar tarafýndan muhafaza edilirdi. Fas´ta halk genellikle seccade kullanmaz. Ancak orta tabakaya mensup kiþiler keçeden (labda) bir seccade üzerinde namaz kýlar. Günümüzde hacýlarýn hediye olarak getirdikleri eþyalar arasýnda seccadeler de yer almaktadýr. Halýcýlýkda seccade türü dokumalarýn önemli bir yeri olmuþtur. Bu halý seccadeler üzerine motif olarak genellikle bir mihrap þekli çizilir ve bu, baþka motiflerle zenginleþtirilirdi. Zamanýmýza ulaþan en eski tarihli seccadeler XI. asra ait olanlardýr. Deðiþik bölgelerde imal edilen seccadeler birbirinden farklý sanat üsluplarýna sahiptirler. Halk arasýnda bir de hayvan postundan yapýlan seccadeler yaygýn olarak kullanýlmaktadýr.
radyobeyan