Sabi By: armi Date: 18 Mart 2010, 15:10:33
SABÝ
Ýnsanýn doðumundan, büluð çaðýna kadar geçen devresinde aldýðý ad. Bu süre iki devreye ayrýlýr. Doðumundan yedi yaþýna gelinceye kadar olan devre; buna bebeklik devresi adý verilir. Yedi yaþýndan büluð çaðýna kadar olan devre; buna da temyiz devresi denir. Ceninin sað olarak doðmasýyla vücub ehliyeti tam olarak sabit olur. Mümeyyiz olsun olmasýn, çocuklarýn ehliyetleri tamdýr. Leh ve aleyhlerinde hak sabit olur. Bu haklar, çocuktan edasý mümkün haklardýr. Çocuktan edasý mümkün olmayan haklar, sabit olmaz.
Birinci devre: Bu haklar a) Mali haklar, b) Cezalar olarak ikiye ayrýlýr.
a) Mali haklar: Genelde kul haklarý olarak deðerlendirilen bu haklar çocuk üzerine vacibtir. Mesela telef edilen mallarý tazmin etmek, iþçinin ücretini vermek, hanýmýnýn ve akrabalarýnýn nafakalarýný vermek vs. gibi haklar mali haklardýr. Velisine bunlarý ödetmek mümkündür. Ceza cinsinden olan kul haklarý ise çocuða vacib deðildir.
b) Allah´ýn haklarý veya cezalar: Bu haklar da üçe ayrýlýr. a) Ýman b) Ýbadetler c) Hadler. Bunlarýn hiç birisi çocuða vacib olmaz. Bu devrede çocuðun eda ehliyeti hiç yoktur. Çünkü eda ehliyeti iþin mümeyyiz olmasý gerekir. Henüz bu devrede çocuk mümeyyiz deðildir. Hiç eda ehliyeti olmadýðý için de söz ve tasarruflarýnýn þer´î bir deðeri yoktur.
Ýkinci Devre, yani yedi yaþýndan sonra baþlayan devre. Bu devrede çocuðun eksik de olsa eda ehliyeti vardýr. Bu eksik ehliyetle iman etmek ve ibadet yapmak gibi þeyler kendisine vacib olmaz. Fakat imaný makbul ve ibadeti geçerlidir.
Çocuðun bu devrede yaptýðý mali tasarruflarý ise üþe ayrýlýr.
1- Hibe ve sadaka kabul etmek gibi sýrf menfaat olan tasarruflar. Çocuk, veli veya vasinin icazeti olmadan bu gibi tasarruflarda bulunabilir.
2- Hibe ve vakýfta bulunmasý gibi sýrf zarar olan tasarruflar: Bu tasarruflar çocuðun mülkünden karþýlýksýz olarak bir malýn çýkmasýna sebep olan tasarruflardýr. Veli veya vasinin icazeti de olsa, çocuk böyle tasarruflarda bulunamaz. Çünkü veli ve vasinin bu iþleri direk olarak yapmalarý caiz deðildir.
3- Alýþ-veriþ ve icare yapmak gibi fayda ile zarar arasýnda olan tasarruflar: Bu tasarruflar kâr da zarar da edebilir. Çocukta eksik de olsa bir ehliyet vardýr. Bunun için bu gibi tasarruflarý geçerli, fakat veli veya vasinin icazetine baðlýdýr (Abdülkerim Zeydan, el-Veciz fi Usuli´l-Fýkh, 75-77). Daha geniþ bilgi için bk. Çocuk maddesi.
radyobeyan