Riya By: armi Date: 17 Mart 2010, 12:49:36
RÝYA
Ýþ, söz ve davranýþlarda gösteriþe yer verme; bir iyiliði veya salih bir ameli Allah´ýn rýzasýný kazanmak niyetiyle deðil, insanlarýn beðenisi için yapma. Bu davranýþta bulunan kimseye riyakâr veya müraî denir.
Riya, insanlar arasýnda manevî nüfûz, þan ve þöhret, maddî çýkar saðlamak için yapýlýr. Dünyaya âit bu tür maddî ve manevî çýkarlarý elde etmek için, dinin insanlar tarafýndan kutsal deðerlere karþý beslenen baðlýlýk ve hürmet duygularýnýn âlet edilmesi, riyanýn en kötü þeklidir. Bu tür davranýþlar, hilekârlýk ve yalancýlýktýr. Ýnsan þeref ve haysiyetine hakarettir.
Riyakâr kiþinin söz ve davranýþlarýndaki samimiyetsizlikleri, diðer insanlar tarafýndan kýsa zamanda anlaþýlýr. Bunlara kimse güvenmez.
Riyanýn her çeþidi ahlaksýzlýk olduðu halde, ibadetlerde riyakâr olmak çok daha büyük bir ahlâksýzlýktýr. Rasûlüllah Efendimiz; Muhakkak ki, sizin için en çok korktuðum þey, küçük þirk, yani riyadýr, " (Tirmizi, Hudut, 24) buyurmuþtur. Ýbadet, Allah için yapýlýr. Allah´ýn rýzasý dýþýnda bir amaçla; gösteriþ olarak ibadet yapmak, Allah rýzasýný ortadan kaldýrýr. Gösteriþ için ve bir çýkar düþüncesiyle Kur´ân okumak, namaz kýlmak, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmek, sadaka vermek, ibadetleri boþa çýkarýr. Allah Teâlâ;
"Ey iman edenler! Sadakalarýnýzý, insanlara gösteriþ için malýný harcayan, Allah´a ve âhiret gününe inanmayan kimse gibi baþa kakmak ve eziyet etmek suretiyle boþa çýkarmayýn. Çünkü onun bu gösteriþinin hâli, üzerinde az bir toprak bulunan bir kaya parçasýnýn hâline benzer ki, ona þiddetli bir yaðmur isabet edince üzerindeki topraðý temizleyip kendisini katý bir taþ hâlinde býrakýr" (el-Bakara, 2/264) buyurmuþtur. Þu halde, Allah´ýn emrini ve rýzasýný düþünerek deðil de, dindar görünmek için ibadet etmek, âlim ve bilgili desinler diye ilimle uðraþmak, cömert tanýnmak için zekât ve sadaka vermek, riyadan ibaret kötü bir davranýþýn ötesinde bir anlam ifade etmemektedir. Rasûlüllah þöyle buyurmuþtur:
"Her kim duyulsun diye bir iþ iþlerse, Allah onun kýymetsizliðini duyurur. Her kim gösteriþ olsun diye bir iþ yaparsa, Allah da onun gösteriþ yapmasýný ve deðersizliðini ortaya çýkarýr" (Müslim, Zühd, 38); "Þüphesiz riya þirktir" (Ýbn Mace, Fiten, 16). ,
Dünyevî menfaat söz konusu olunca ameller boþa çýkar. Yine Rasûlüllah (s.a.s) þöyle buyurur: "Gösteriþ için oruç tutan, namaz kýlan, sadaka veren kimse Allah´a þirk koþmuþtur" (et-Tergib ve´r-Terhib, I, 32). Hadis-i Kudsî´de de Cenab-ý Allah þöyle buyurur: "Ben ortaklarýn ortaklýðýndan en müstaðnî olanýyým. Her kim bir iþ yapar da, onda, benden baþkasýný ortak kýlarsa onu da, o ortaklýðýný da terk ederim" (Müslim, Zühd, 46).
Riya çok deðiþik þekillerde yapýlmakla birlikte, bunlarda ortak özellik, dindarlýk veya dürüstlük görüntüsü altýnda, insanlar arasýnda çýkar saðlamak, þan ve þöhrete ulaþmak arzusudur. Sevmedikleri kiþileri seviyormuþ gibi görünen, onlara yað çeken, öven ve böylece menfaat saðlamaya çalýþan riyakârlara da bol bol rastlanýr.
Allah´a ve insanlara karþý samimi davranarak riyadan uzak durmak mümkün olduðu kadar ibadetleri gizli yapmak, Allah rýzasýný insanlarýn övgüsü, isteði, yergisi, korkusu ve çýkar düþüncesine tercih etmek müslümanýn prensibidir.
Þâmil ÝA
radyobeyan