Papaz By: armi Date: 15 Mart 2010, 15:45:38
PAPAZ
Rum dini reisi; râhip, keþiþ. Aslý Yunanca "pappas" olmakla beraber dilimizde "papaz" þeklinde kullanýlýþý daha yaygýndýr. Papaz "baba" anlamýna gelir. Ortaçað´daki din adamlarýna da genellikle papaz denir. Dilimizde papaz kelimesinin geçtiði birçok deyim bulunmaktadýr: Saçý sakalý uzun ve birbirine karýþmýþ kiþiler için "Papaz gibi" deyimi kullanýlýr. Baþkasýna öfkelenip sinirlenerek, kendisine zararý dokunacak bir iþ yapmak karþýlýðýnda, "Papaza kýzýp oruç bozmak" deyimi söylenir.
Bazý Hristiyan kiliselerinde piskoposla diyakoz arasýnda yer alan din adamlarýna papaz adý verilir. Hristiyanlýðýn ilk dönemlerinde ruhbanlýk, büyük bir ihtimalle Komünyon (þaraba batýrýlmýþ ekmeði yeme) âyiniyle baðlantýlý olarak teþekkül etmiþ ve tek kademede ortaya çýkmýþtýr. II. yy. sonlarýna kadar ruhbanlýk faaliyetlerini piskoposlar yürütmekle beraber, onlar görevlerinden bazýlarýný papazlara devretmiþlerdir. Piskoposlarýn papazlara devrettikleri görevlerin baþýnda Komünyon âyinini yönetmek gelir. Papazlarýn bu tür bir görev almalarýnda, bölge kiliseleri kurulmasýnýn büyük rolü olmuþtur. Papazlarýn en baþta gelen görevi, kurban sunma yetkisini kullanarak, mukaddes sýrlarý saklamak, vaaz vermek ve eðitime katýlmaktýr. Papazlarýn en büyük görevlerinden biri de günah çýkartma âyinini idare etmeleridir. Bu âyini yönetmek suretiyle papazlar Allah karþýsýnda halkýn temsilcisi olmaktan çok, halkýn karþýsýnda Allah´ýn temsilcisi pozisyonunu üslenmiþ oldular. Zamanla Komünyon kavramýna dayalý olarak Hristiyan ilâhiyatý bir takým geliþmeler kaydetmiþtir. Bu âyin, hristiyanlarý, papazlarda olaðanüstü güç ve nitelikler bulunduðu inancýna götürmüþtür. Papazlarda varlýðý kabul edilen bu olaðanüstü güç, zamanla büyütülerek âdeta Eski Ahit´teki ruhbanlýk anlayýþýna denk bir hale getirilmiþ, hatta onu da geçmiþtir.
Hristiyan dünyasýný derinden sarsan Reform Hareketi, öncelikle Komünyon âyini ve ruhbanlýk anlayýþýyla kýyasýya mücadele etmiþtir. Reformcularýn gayesi, "Bütün inananlarýn ruhbanlýðý"ný gerçekleþtirmekti. Nitekim Reform sonucunda papazlarýn görevlerini baþka kiþiler üslenmiþtir. Ancak Ýngiltere kilisesi, Reformcularýn bu kararýna uymamýþ, geleneksel ruhbanlýk kademelerini korumaya büyük özen göstermiþtir. Diðer taraftan Komünyon âyinini yönetme yetkisini de piskopos ve papazlarla sýnýrlý tutmuþtur. Böylece XIX. yy.dan sonra Katolik mirasýn aðýrlýk kazandýðý papazlýk rütbeleri Ýngiltere kilisesinde daha da kuvvetlenmiþtir.
Kilise teþkilatý, Hristiyanlýk´taki din adamlarýnýn görevleri ve kilise hiyerarþisini tesbite yetkili en üst kuruluþtur. Kilise teþkilatlanmasýnýn kaynaðý, Hristiyanlýk inancýna göre Hz. Ýsanýn çarmýhta can vererek Allah´a sunduðu kurban hadisesine kadar uzanýr. Artýk bundan sonra kutsal âyinler vasýtasýyla bütün insanlarýn takdis âyinine katýlmalarý amaçlanmýþtýr. Böylece ruhbanlýk kurumu teþekkül etmiþtir. Burada papazlarýn temel görevleri, Hz. Ýsa´nýn, havarilerine emanet ettiði takdis yetkisini belirli kaideler çerçevesinde yerine getirmektir. Teþkilatlý Hristiyan topluluðu olan bir kilisenin faaliyetlerinde papaz en temel görevi üslenmiþ kiþidir.
Ortaçað Batý dünyasýnda kilise devletle bütünleþmiþ, zamanla din dýþý yetkileri de eline geçirmiþtir. Bu geliþmenin tabii sonucu olarak hükümdarlarý da denetim altýna alan kilise, Papalýk ve ruhbanlýk teþkilatýyla orta çað´ýn temsilcisi olmuþtur. Bu hiyerarþik ortamda kilisenin temel görevlerini yine papaz yürütmüþtür. Günümüz kilise teþkilatlanmasýnda da papaz yine bu eski görevlerini sürdürmektedir.
Katolik, Ortodoks, Anglikan, Ýsveç, Lütheran ve Eski Katolik kiliselerinin görevlileri olan din adamlarý yukarýdan aþaðýya, piskopos, papaz ve diyakoz þeklinde sýralanmýþtýr. Katolik ve Ortodoks kiliselerinde din adamlarýnýn bu görevlere tayini özel bir takdis merasimiyle yapýlmakta, Hristiyanlýða göre kilise görevlilerinin bu yetkileri Havarîlerden kaynaklanmaktadýr. Katolik Kilisesi´nde Papa´ya müþavirlik yapmakla görevli Kardinaller Kutsal Kurulu´nun üyeleri piskopos, papaz veya diyakoz olabilmektedir. Bu kilisede papazlar evlenmez ve görevlerine uygun kýyafet giyerler. Ortodoks Kilisesi´ndeki diyakoz yardýmcýlýðý vb. görevler giderek ortadan kalkmasýna raðmen papazlýk kurumu fonksiyonunu sürdürmektedir.
Hristiyan cemaatinin büyümesi ve ruhbanlýk hiyerarþisinin geliþmesi sonucunda piskoposlar bazý yetkilerini papazlara devretmiþlerdir. Bu cümleden olarak cemaatin hayýr iþlerini düzenlemek, vaftiz, günah çýkartma ve Komünyon âyinlerini idare etmek; nikâh kýymak, çocuða ad koymak, kilise içi ve kilise dýþýndaki cenaze törenlerini yapmak vb. papazlarýn baþlýca görevlerini oluþturmaktadýr.
Hristiyanlýk Batý Avrupa´da yayýlýrken, kýrsal bölgelerdeki Hristiyan topluluklarýn idaresi daima bir papazýn yönetimindeki kiliseye verilmiþtir. Böylece papazlar önce Komünyon, sonra da diðer mukaddes âyinlerde baðýmsýz þekilde hareket etme imkânýna kavuþmuþtur.
Protestan Reform Hareketi, yalnýz Papalýðýn otoritesine deðil, ruhbanlýðýn teþkilâtlanmasýna da karþý çýkmýþtýr. Bununla beraber, Reform Hareketi papazlarýn normal görevlerini yapmalarýný engellememiþtir. Kiliselerdeki görevler genellikle mahalli cemaat tarafýndan denetlenmektedir. Halen kiliselerdeki vâizlik görevi öncelikle papazlar tarafýndan yerine getirilmektedir (O. Simmel, R. Stühlin, Christliche Religion, Hamburg 1957, s. 242).
radyobeyan