Talebeleri ve Mezhebi By: rabia Date: 14 Mart 2010, 16:04:23
Talebeleri ve Mezhebi
Þüphesiz Ahmed Ýbnu Hanbel´in Ýslâm´a hizmeti mihne sýrasýnda gösterdiði direnmeden ibaret deðildir. Hadîsin kendisinden sonrakilere sýhhatlî bir þekilde intikâline de köprü olmuþtur. Buhârî, Müslim, Þâfiî, Abdurrezzâk, Vekî, Ebu Kudâme es-Serahsî, Yahya Ýbnu Adem, Ebu´l-Kâsým el-Bagavî, iki oðlu Abdullah ve Sâlih, Ýbnu Vehbî gibi meþhurlar Ahmed Ýbnu Hanbel´in talebeleri arasýnda zikredilirler.[60]
Ahmed Ýbnu Hanbel, hüccet mertebesinde bir muhaddis olmaktan öte büyük bir fakîh ve müçtehiddir. Hanbelî Mezhebi´nin kurucusudur. Fýkhî görüþlerini öncelikle hadîslere dayandýrýr. Ehl-i hadîs denen ilmî bir guruba mensuptur. Bunlar her meseleyi hadîsle çözme taraftarýdýr. "Bana göre Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)´dan olma ihtimali bulunan bir söz (yani zayýf bir hadîs), insan sözünden (yani fukahânýn kýyasýndan) daha iyidir" derler. Bu sebeple bir mesele ile ilgili zayýf bir hadîs varsa orada kýyasý terkederek o zayýf hadîsle amel ederler. Hadîse olan bu kuvvetli baðlýlýk, bir kýsým hükümleri pek zayýf hadîslere dayandýrmaya sebep olmuþtur.
Sahâbe´nin görüþlerine ittiba da Ahmed Ýbnu Hanbel´in mühim bir prensibidir. Bir konuda Ashâb´tan farklý iki veya üç görüþ rivâyet edilmiþse o konuda Ahmed´in iki veya üç görüþü var demektir. Bu tutumu sebebiyle, onu fukahadan addetmemek görüþünde olanlar bile çýkmýþtýr. Ýbnu Abdi´l-Berr ve Taberî gibi. Bu yüzden Hanbeliler Taberî´ye karþý husûmet beslerler. Ancak çoðunluk itibariyle Ýslâm âlimleri, onun müçtehîd bir fakîh olduðunu, mezhebinin diðer mezhepler gibi Kur´ân, sünnet, icma ve kýyâs´a dayandýðýný kabûl ederler. Ancak mübrem zaruretlerde re´ye cevaz verir ve imkân oldukça fýkhî âhkâmý doðrudan doðruya hadîsten çýkarýr.
Hanbelîler, sünnete olan sýký baðlýlýklarý sebebiyle, bid´atý reddetmede diðer mezhep mensuplarýndan daha çok þiddet gösterirler. 661-728 yýllarýnda (Miladî 1263-1328) yaþamýþ olan Takiyyud´dîn Ýbnu Teymiye ve onun sâdýk talebesi Muhammed Ýbnu Kayyim el-Cevziye (751/1351) Hanbelî Mezhebi lehinde yeniden mücâdeleye giriþmiþ ve þu iki prensibte ýsrar etmiþlerdir.
1- Kur´ân ve hadîs´in aklî izâhýný yâni te´vîl´i reddetmek.
2- Her çeþit bid´atý ve bu meyanda mezar ziyâretini, evliyâdan istimdadý reddetmek.
Birçok meselede icmayý ümmete muhâlefeti gerektiren bu davranýþ sünnî çevrelerde soðukluk uyanmasýna sebep oldu. Kendilerini tekfire kadar götüren reaksiyonlar ortaya çýktý. Bu durum Hanbeli Mezhebi´nin gözden düþmesine yol açtý. O derece ki, Ýslâm Ansiklopedisi´nin verdiði bilgiye göre, 1906´da Ezher Üniversitesi´nin Hanbelilere mahsus bölümünde (Rivâku´l-Hanâbile´de) 3 Hanbeli muallimle 28 talebe kalmýþtýr. O yýl Ezher´de 312 muallim ve 9069 talebenin mevcudiyeti söz konusudur.
Onsekizinci asýrda ortaya çýkan Vahhâbî hareketi de Ýbnu Teymiye´nin bir devamýndan baþka bir þey deðildir. Temelde, Hanbelî Mezhebi´nin ýsrar ettiði, yukarýda kýsaca temas ettiðimiz sünnet anlayýþý yatar.[61]
Eserleri:
Ahmed Ýbnu Hanbel, bir çok eser vermiþ bir zattýr: Kitâbu´z-Zühd, Kitâbu´l-Ýlel, Kitâbu´s-Salât ve mâ Yelzemu fîhâ, er-Reddu alâ´l-Zenâdika ve´l-Cehmiyye fî mâ Þekket fîhi min Müteþâbihi´l-Kur´ân, Kitâbu´t-Taâti´r-Resûl, Kitâbu´s-Sünne, Fetâva, Mesâilu´s-Sâlih, et-Tefsîr, en-Nâsih ve´l-Mensûh, el-Müsned gibi.[62]
radyobeyan