Ezber Ve Kitaptan Rivayet By: rabia Date: 13 Mart 2010, 17:31:56
3- Ezber Ve Kitaptan Rivayet Meselesi
Selef ulemâsýndan bâzýlarý, her ne kadar, hadîslerin yazýlmasýný câiz görmüþse de, râvinin sâdece yazýyla yetinmesini uygun bulmamýþtýr. Bunlara göre yazýlsýn yazýlmasýn hadîsin ezberlenmesi esas prensiptir. Çünkü muhaddisin kitabýna gýyâbýnda hile karýþtýrýlabilir, bir þeyler sokuþturulabilir. Ýmam-ý Azam Ebû Hanîfe Hazretleriyle Ýmam-Mâlik hazretlerine (rahime hümullah) göre, râvinin ezberden rivâyet ettiði ve tezekkürde bulunduðu hadîsten baþkasýyla ihticâc edilmez. Þafiiyye´den Ebu Bekr es-Saydalânî el-Mervezî de bu görüþtedir. Hâkim´in kaydýna göre Ýmam Mâlik´e:
"- Sika olduðu halde hadîsini ezberlememiþ kimseden ilim alýnýr mý?" diye sorulunca:
"- Hayýr!" cevabýný vermiþtir. Tekrar:
"- Ya sika olduðu halde, "bu hadîsleri dinlemiþtim" diyerek bir kitap gösterse?" diye sorulmuþ:
"- Böylesinden de alýnmaz. Gece kendisinden habersizce bâzý þeyler ziyâde edilmesinden korkarým" diye açýklamada bulunmuþtur.
Râvi hakkýnda bilgi verirken görüleceði üzere, hadîs almada böylesine sýký bir þart konulmuþ olsaydý bize çok az sayýda hadîs intikal ederdi. Bu sebeple cumhur, âdabýna uygun þekilde hadîs rivâyet eden râviden hadîs almayý prensip kabul etmiþtir. Râvi, rivâyetini iyice zabtedmiþ, kitabýný þeyhindeki asýl´la veya bu asýlla mukâbele edilmiþ (karþýlaþtýrýlmýþ) bir fer´ ile mukâbele etmiþ ise, ondan rivâyet etmesi câizdir.
Kitaptan rivayeti câiz addeden bazýlarý, teþeddüd göstererek, bu cevaz, kitabýn sahibinin elinden herhangi bir sebeple çýkmamasý þartýný koþmuþtur. Yitirir, bir baþkasýna iâreten verirse... artýk ondan rivâyeti câiz olmaz. Zira kitaba bir þeyler sokuþturulmuþ olma ihtimali vardýr.
Dediðimiz gibi cumhur bunu da ifratkâr bularak mukabele edilmiþ bulunan bir kitap, bir müddet sâhibinin elinden çýkmýþ bile bulunsa, kitabýn herhangi bir tahrîfe uðramadýðý kanaatine varýrsa ondan rivâyeti câizdir. Ve hele kitabýn mâruz kalmasý muhtemel tahrifât ve tegayyûratý farkedecek ilim ve kudrette olursa o kitaptan rivayet etmesinde bir beis yoktur. [97]
radyobeyan