Bebekler Neden Sol Kucakta ?
Ýnsanlar hangi iþlerde sað, hangilerinde sol elini kullanýr? Sað-sol el veya kol kullanýlmasý, iradî bir tercihle mi, yoksa gayriiradî bir sevkle mi gerçekleþir? Yapýlan çalýþmalarda, insanlarýn farkýnda olmadan sað ve sol ellerini tercihli kullandýklarý tespit edilmiþtir. Annelerin çocuklarýný sol kollarýnda tutma temayülleri bir sevk-i ilâhî olduðundan, bir anneye neden çocuðunu kucaðýndayken solda tuttuðunu sorarsanýz, çoðunlukla bunun herhangi bir sebebinin olmadýðýný söyler. Bilhassa annelerin yavrularýný sol kucaklarýna alýp sol kollarýnda tutmalarý, araþtýrma mevzuu olmuþtur. Kadýnlarýn % 85’inin (yaþlarýna ve evli olup olmadýklarýna bakýlmaksýzýn), bebekleri kucaklarýna aldýklarýnda sol kollarýna yatýrýp öyle tutmalarý hususu, ‘Nature’ dergisinin 26 Þubat 2004 tarihli sayýsýnda incelenmiþtir.
Ýnsanlarýn çoðunda beynin sað tarafý, vücudun sol tarafýný ve duygularý kontrol etmede vazifelidir. Bundan dolayý, bebeðin aðlamasý, gülmesi veya esnemesi gibi hissî uyarýlar sol taraftan geldiðinde, anne tarafýndan daha kolay algýlanýr. Bebek sað kucaða yatýrýldýðýnda ise, bebekten gelecek tepkiler, annenin sol yarýmküresine yönlendirilir. Fakat beynin sol tarafý duygularýn analiz ve deðerlendirilmesinde vazifeli olmadýðýndan, bebek ile anne arasýndaki iletiþimde kopukluklar yaþanabilir.
Bebeklerin emniyet hissi saðlýklý geliþmeleri açýsýndan çok önemli olduðundan, bebek annesinin kalb atýþlarýný duyma ihtiyacý hisseder. Anneler açýsýndan gayriihtiyarî gerçekleþen ve Rabb’imizin merhamet ve þefkatinin annelerdeki tezahürlerinden biri olan bebeði sol koluyla sol kucaðýnda tutma tercihi, bu ihtiyacý karþýlamaya hizmet eder.
Bu davranýþýn vücudumuzdaki organlarýn fizikî yerleþimiyle de baðlantýlý olduðu düþünülmektedir. Ýnsan bedeni anatomik açýdan simetrik yaratýlmýþ olmasýna raðmen, bazý iç organlarý asimetrik olarak yerleþtirilmiþtir. Meselâ oldukça aðýr olan karaciðer saðdadýr; iki loblu akciðerin sað lobu, sað el, kol ve bacak soldakilere nispeten biraz daha aðýrdýr. Solda zannettiðimiz kalb de ortaya yakýn bir yerde bulunur. Anatomik açýdan kalbin üst kýsmý sola yatýk olduðundan ve kalb sesleri kalbin üst tarafýndan geldiðinden, kalbimizi tam solda zannederiz. Bütün iç organlarýn bu þekilde yerleþtirilmesiyle, vücudun kütle merkezi ortada deðil, tam olarak bilemediðimiz hikmetlere binaen, hissedilir derecede sað tarafta takdir edilmiþtir.
Fizikî kanunlar açýsýndan ayakta dengeli durabilmemiz için aðýrlýk merkezinden geçen dikey çizginin, zeminde iki ayaðýmýzýn ortasýna denk gelmesi gerekir. Anneler bebeklerini sað kollarýna ve kucaklarýna alsalardý, destek gereði sol kollarýný da saða doðru çekeceklerinden, zaten sað tarafta olan kütle merkezi iyice saða kaymýþ olacak ve dengenin saðlanmasýnda zorluklar yaþanacaktý. Böyle bir durumda anneler âni bir dengesizlikte düþme tehlikesi yaþayacaklarý gibi, evlâtlarý da tehlikeye mâruz kalabilecekti.
Bebek gayrýihtiyarî olarak annenin sol kucaðýna yatýrýldýðýnda ise, annenin saðda olan aðýrlýk merkezi sola (vücudun ortasýna) doðru kayarak denge daha da güçlendirilmiþ olur. Dengeyi kaybetme tehlikesi olmaksýzýn bebek kucakta emniyet içinde rahatlýkla taþýnýr.
Öte yandan, kucakta tutulan bebeðin annenin kütle merkezine tesiri ve aðýrlýðýnýn annenin her iki koluna daðýlmasý da çok önemlidir. Bebek sol kola alýndýðýnda bebeðin aðýrlýðýnýn çoðu solda; sað kola alýndýðýnda ise aðýrlýðýnýn çoðu saðda olur. Annenin saðda olan kütle merkezini ortaya doðru kaydýrmak için bebek sol kola alýnmalýdýr. Bebek sol kucaða alýndýðýnda, baþýnýn aðýrlýðý annenin sol kolu üzerine, geri kalan kýsmýnýn aðýrlýðý ise sað koluna biner. Diðer bir ifadeyle bebeðin kütle merkezi, sað kola daha yakýn olur ve daha güçlü olan bu kol daha fazla yük taþýr. Sol kol zayýf olduðundan sadece bebeðin kafasýný dikkatlice desteklemekte kullanýlýr. Anne, bebeði sað kucaðýnda tutarsa, zayýf olan sol koluna daha fazla yük bineceðinden bu defa anne, bebeði taþýmakta zorlanýr.
Annelerin bebeklerini gayrýihtiyarî sol kucaklarýna almalarýnýn bebeðe daha fazla emniyet kazandýrdýðý da tespit edilmiþtir. Bir çarpma, darbe veya düþmeye karþý insan genelde sað kolunu ve omzunu siper alýr. Sol kucaða alýnan ve baþý sol tarafa doðru tutulan bebek böyle bir tehlike karþýsýnda emniyette olur. Meselâ, düþme anýnda anneler bebeði sað kucaðýna alýp, baþýný sað tarafta tutsalardý, kendisini korumak isteyen anne farkýnda olmadan sað elini býrakacak ve bebeðin kafasý bir yere çarpma tehlikesi geçirecekti.
Hâdiseye bebek açýsýndan yaklaþacak olursak, annenin bebeði sol koluna yatýrýp tutmasý, dengesini daha iyi saðlamasýnýn yanýnda, sol kolda tutulan ve yüzü annenin sinesine dönük olan bebeðin sað tarafýna yatmýþ olmasý da önemlidir. Çünkü insanýn yatma þekliyle saðlýðý arasýnda münasebet vardýr. En rahat yatma þekli, bebeðin anne karnýndaki duruþ þeklidir. Sað eli baþýn altýna koyup saða dönerek yatýldýðýnda, kalbe baský olmaz ve rahat nefes alýp verilir. Bu yatma þekli Peygamberimiz’in (sas) sünnetlerinden olup, yatma âdâbý olarak uygulanmaktadýr.4 Bebekler sol kola alýnýp yatýrýldýklarýnda anne karnýndaki yatýþ pozisyonunu kazanýrlar. Böylece alýþýk olduklarý konumda yattýklarýndan çabucak sakinleþir veya uykuya dalarlar. Bunun aksine, annenin sað kolunda sol tarafýna yatýrýlan bebeðin kalbi, hem vücut aðýrlýðýnýn hem de annenin kollarýnýn baskýsý altýnda kalýr. Bu da bebeðin daha huzursuz olmasýna, daha çok aðlamasýna ve annesini daha çok rahatsýz etmesine yol açar.
Tecrübeli anneler, çocuklarýnýn sað memeyi erken býraktýklarýný fark edebilirler. Çünkü sað tarafý emen çocuk çabuk rahatsýz olur ve memeyi býrakýr. Onun için yavrularýný emzirirken uyutmak isteyen anneler, önce sað, sonra sol memeyi emzirmelidir. Solak annelerin de genelde çocuklarýný sol kollarýnda taþýdýklarý bilinmesine raðmen,1 bu konuda yeterli seviyede araþtýrma yapýlmadýðýndan net bir þey söylemek zordur.
Bebek doðduktan sonra, ‘benlik’ hissi henüz geliþmediðinden hâlâ kendini, anne bedeninin bir parçasý olarak algýlar; ana rahmini terk ettiðini doðduktan çok sonra (altýncý aydan itibaren) fark eder. Sol kolda tutulup göðse deðdirilince, alýþýk olduðu kalb seslerini tekrar duyar. Böylece güvende olduðunu hisseder, rahat ve mutlu olur. Sað kolda tutulan bebeklere kýyasen, sol kolda tutulan bebeðin kalb seslerinin, annesinin kalbinden gelen seslere daha yakýn konumda olmasý, güvenlik faktörü noktasýndan araþtýrýlmasý gereken bir konudur.
Açýkça görülüyor ki, meseleyi farklý yönlerden ele aldýðýmýzda bebeklerin sol kucaða alýnýp, sol kol ile desteklenmeleri hem bebek, hem de anne açýsýndan çok sayýda fayda saðlamaktadýr. Her hangi bir talime ihtiyaç duymadan annelerin bu þekilde tedbirli davranmaya sevk edilmesi Yüce Yaratýcý’mýzýn onlara ve bebeklerine bir lütfudur.
Nuri BALTA