Muhabere ve Muzaraa By: rabia Date: 10 Mart 2010, 22:48:07
Muhabere ve Muzaraa
Gelirinin bir kýsmý karþýlýðýnda mal sahibinin arazisini bir iþçiye vererek çalýþtýrmasý caiz olmaz.
Ancak altýn, gümüþ, (para) veya herhangi bir gýda maddesi karþýlýðýnda mal sahibinin arazisini iþçiye vererek çalýþtýrmasý caizdir.
Muhaberede tohum iþçiye ait, muzaraâda ise tohum mal sahibine ait olluyorsa da, ikisi de caiz deðildir.
Muzaraâ, tohum mal sahibine ait olarak geliri aralarýnda paylaþmak üzere, tarlayý bir iþçiye iþletmek için vermesi ile yaptýklarý bir anlaþmadýr ki bu muamele de caiz deðildir.
Konu ile ilgili delil þudur: Said bin Dahhak rivayet eder. "Hz. Peygamber (s.a´.v.) muzaraadan nehyetti" [1]
Rafi b. Hadic (r.a.)´dan þöyle rivayet edilmiþtir:
"Biz Resulullah zamanýnda araziyi icraya verirdik, tarlalarý mahsulün üçte biri veya dörtte biri ya da kararlaþtýrýlan bir ürün mukabilinde kiraya verirdik. Amcalarýmdan biri bize geldi ve þöyle dedi: Resulullah bizleri bizim için menfaatli bir iþten nehyetti. Allah ve resulüne itaat etmek ise bizim için daha hayýrlýdýr. Resulullah arazi icarý yapýp ta tarlalarý mahsulün "üçte biri veya dörtte biri ya da kararlaþtýrýlan ürün miktarý karþýlýðýnda kiraya vermekten nehyetti ve arazi sahibine tarlasýný kendisinin ekmesini yahut baþkasýna ücretsiz ektirmesini emir buyurdu. Tarlanaýn (bu þekilde) kiraya verilmesini kerih gördü." [2]
Þafii mezhebinde muzaraa ve muhabara muamelelerinin caiz olmamasýnýn hikmeti, her iki muamelede de tarladan elde edilecek ürünün bir kýsmý mukabilinde iþçinin çalýþtýrýlmasýdýr. Belirsiz ve bilinmeyen bir ücret üzerine akid yapýldýðý için caiz deðildir.
Akit ile anlaþtýklarý iþçi ayný olup, yalnýz aðaçlarý sulamak zor ise, müsakat anlaþmasýna tabi olarak müzaraa caizdir. Yani meyve veya ekinin bir kýsmý karþýlýðýnda müsakat ile müzaraa ortaklýklarý için her ikisine birden akit yapýlýrsa caizdir.
Muzaraâ ayrý olursa caiz deðildir. Bu durumda meyve mülk sahibinindir ve mülk sahibi; Ýþçiye emeðinin, hayvanlarýnýn ve aletlerinin ücretini verir.
Ýþçiye ücret verilmeyip, gelirin aralarýnda paylaþtýrýlarak müzaraanýn haramlýðýndan kurtulmanýn yolu þudur:
Mülk sahibi iþçiyi tarladan yararlanmanýn yarýsý karþýlýðýnda veya tohumun yarýsý ve ta´yin olmaksýzýn tarlanýn yarýsýný icare vererek kiþiyi kiralar. Böylece gelir yarý yarýya aralarýnda taksim edilir.
Muhabere, muzaraâ muamelesinin aynýsýdýr. Ancak bunda tohumu iþçi ödemektedir ki bu muamele de sahih deðildir.
Müsakat ile muzaraâ her ikisi birden akitleri yapýlsa caiz olduðunu belirtmiþtik. Ama müsakat ile muhabere birlikte de akitleri yapýlýrsa yine de eaiz olmaz. Eðer böyle bir muamele yapýlmýþsa gelir iþçinin olup iþçi, mülk sahibine icar parasýný verecektir. Ýcar miktarýnýn tayini ise benzerlerine kýyas edilerek tesbit edilir.
Gelir her ikisi arasýnda paylaþtýrýlmak ve iþçiye ücret verilmemek üzere bazý örf ve adetlerde yapýldýðý gibi muhaberenin haramlýðýndan kurtulmak isteniyorsa þu yöntem uygulanmalýdýr:
Tarla sahibi, tohumun ve emeðinin yarýsý ile aletlerinin kullanýlmasý karþýlýðýnda tarlanýn yarýsýný kiraya verir. Böylece her biri gelirin yarýsýný alýr. [3]
[1] Müslim, 1549.
[2] Buhari, 2214, Müslim, 1548.
[3] Kadý Ebu Þuca, Ðayetül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 356-357.
radyobeyan