Musakat By: rabia Date: 10 Mart 2010, 22:35:08
Musakat
Müsakat hurmalýk ve baðcýlýkla caizdir.
Müsakat için iki þart vardýr:
Birincisi belirli bir zamanýn belirtilmesi.
Ýkincisi çalýþana meyvelerden belirli bir miktarýn tayin edilmesidir.
Müsakatta yapýlan iþ iki kýsýmdýr:
1- Faydasý meyveye dönük olan çalýþma. Bu iþin sorumlusu âmil (iþçi) ´dýr.
2- Faydasý araziye dönük olan çalýþma. Bunun sorumlusu da mal sahibidir.
Müsakat, bir þahsýn meyvesinden belirlenen bir miktara karþýlýk sulamasýný ve bakýmýný üzerine alan baþka bir þahsa hurmalýðýný veya baðýný vermesine müsakat denir.
Müsakat (sulama): Müsâkat; meyveden belli bir miktar almak üzere bað veya hurma aðaçlarýný sulayýp, hizmet etmek için bir iþçiye vermek üzere yapýlan akittir.
Müsakatta yapýlan iþ iki kýsýmdýr:
1- Faydasý meyveye dönük olan çalýþma. Aðaçlarýn sulanmasý, aþýlanmasý gibi iþler. Bu iþin sorumlusu âmil (iþçi)´dir.
2- Faydasý araziye dönük olan çalýþma. Kanal ve kuyularýn kazýmý gibi. Bunun sorumlusu da mal sahibidir.
Ýbn-i Ömer þöyle rivayet etmiþtir:
"Resulullah (s.a.v.) Hayber arazisinden çýkan meyveden ve ekinden her mahsulün yarýsýný Hayber ahalisine ait olmak üzere onlarla sulayýp bakma ve ekme muamelesi yaptý. [1]
Sahabe, Müsakat hususunda icma´ etmiþtir. Hazreti Ebubekir ve Hazreti Ömer (r.a.)´in hilafeti döneminde uygulamasýný devam ettirdiler. Onlardan hiç birisi bu uygulamaya itiraz etmedi. [2]
Müsakatýn meþruiyeti: Ebu Hanife dýþýnda bütün ulema ihtiyaç duyulduðu için onun caiz olduðunu kabul ettiler. Müsakatýn meþruiyetine hem sünnet, hem de Ýcma? delalet etmektedir.
Müsakatýn meþruiyetinin hikmeti: Müsakatýn meþruiyetinin bedeli halkýn ona muhtaç olmasýdýr. Müsakat´a zarar vermek ve zarar uðramak sözkonusu olmaksýzýn halkýn maslahatýnýn korunmasý vardýr. Bazen kiþinin arazisi, aðaçlarý olur. Fakat onlara bakmaktan aciz olur. Onlardan istifade edemez. Arazi ve aðaç sahibi onlara bakmak için iþçi tutsa iþçi gerektiði gibi çalýþmayabilir veya çýkan mahsûl iþçinin parasýný ödeyemeyecek kadar az çýkabilir.
Böylece mal sahibi zarara uðramýþ olur. Oysa arazi ve bahçe müsakat ahdiyle bir kiþiye verilirse alan kiþi -çýkan mahsule kendisi de ortak olduðu için- bütün gayretini sarfederek mahsulü arttýrýr. Böylece mal sahibi veya bahçeyi müsakat ahdiyle alan kiþi maldan istifade etmiþ olur. Bu muamelede hem mal sahibinin hem malý iþleten kiþinin hem de toplumun maslahatý vardýr. [3]
Müsakatîn Rükünleri
1- Akid yapan iki taraf: Akid yapanlarýn vekil olma ve vekil tayin etme ehliyetine haiz olmalarý þarttýr. Ancak burada mülk sahibi bizzat akdi yapýyorsa âmâ (kör) olmamasý þarttýr.
2- Ýþ: Bunun da þartý akid yapan kimseye kendisine ait olmayan bir yükü yüklememektir. Ýþçiye tarla veya bahçenin etrafýna duvar çekmesini, veya mülk sahibine sulama kanallarýnýn temizlemesini þart koþmak gibi. Ayrýca, akdin belli bir zaman ile tahsis edilmesi ve belirlenen zamanýn, meyvenin genel olarak yetiþtiði dönem olmasý þarttýr. Onun için sonsuza dek kullanacak diye vermek, zaman belirtmeksizin mutlak olarak akid yapmak yahut meyvenin tam olgunlaþmaya.baþladýðý zamanda akdin son bulacaðýný þart koþmak veya meyve vermeyecek zamanda biteceðini þart koþmakla böyle bir akid sahih deðildir.
3- Meyve: Burada da þart olan meyvenin her ikisi için olmasý ve kimin kaçta kaçýný, yarý yarýya ve dörtte biri gibi alacaðýnýn belirtilmesidir.
4- Siga: Mülk sahibinin, "Þu hurmalýklarýn þu kadarýný almak üzere sana iþletmeye verdim" demesi ve iþçinin de bunu kabul etmesidir. Miktar belirtilmediði takdirde geleneðe göre hareket edilir.
5- Ýþyeri: Yani hurmalýk, bað veya bahçedir. Bunun þartý ise ekilmiþ olmasý, belli olmasý, meyvenin henüz olgunlaþmamýþ olmasý ve aðaçlara bakacak iþçinin olmasýdýr.
Mülk sahibi ve iþçiden baþkasýnýn akid yapmasý, Müsakat aðaçlarýnýn hangi aðaçlarý kapsadýðýnýn belirtilmeyip, mesela iki bahçeden biri denilmesi, iþçinin eli altýnda bulunmayan aðaçlar üzerinde yapýlmasý ve meyveleri olgunlaþmýþ aðaçlar üzerine yapýlmasý sahih deðildir.
Sulama, kanallarýn temizlenmesi, aþýlama, zararlý otlarla mücadele gibi her yýl tekrarý gereken iþlerle meyveyi hýrsýzlardan, güneþten ve kuþlardan koruma gibi hususlar iþçiye; bahçenin çevresine duvar örme, kanal kazma gibi her sene tekrarý gerekmeyen iþler mülk sahibine aittir.
Aþýlama çubuklarý, balta ve çapa için gerekli aletler her yýl tekrar etse bile yine mülk sahibine aittir. Ýþçi, meyve olgunlaþýnca payýný alýr.
Müsakat akdi baðlayýcý bir akid olup, akid yapanlardan birinin ölümüyle son bulmaz, varislerine geçer. [4]
[1] Buhari 2203, Müslim 1551.
[2] Buhari ve Müslimin þerhlerinden.
[3] Kadý Ebu Þuca, Ðayetül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 348-349.
[4] Kadý Ebu Þuca, Ðayetül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 350.
radyobeyan