Vekalet By: rabia Date: 10 Mart 2010, 22:20:40
Vekalet
Ýnsanýn tasarruf etmesi caiz olan her þeye vekil olmasý veya baþkasý vekil tayin etmesi caizdir.
Vekalet caiz olan bir akiddir.
Vekil veya müvekkil istedikleri zaman vekaleti feshedebilirler. Onlardan birinin ölmesiyle vekalet batýl olur.
Vekil kabzettiði veya harcadýðý þeylerde kendisine güvenilmiþ biri durumundadýr. Kusurlu görülmedikçe zamin (sorumlu) olmaz. Ancak tefrit te (gereðenin altýndaki davranýþlarda) bulunmuþsa sorumlu olur.
Mutlak vekil üç þart ile alýr veya satar:
1- Satým, malýn deðeri olan normal fiyatla olmalý.
2- Paranýn memlekette geçerli olan bir para cinsinden olmasý gerekir.
3- Vekil müvvekillin malýný kendi þahsýna satmaz. Müvekkilin izni olmadan malýn kýymetini ikrar etmez.
Vekaletin lügat anlamý korunmak ve iþi baþkasýna havale etmektir. Fýkýhta ise bir iþi yapmak üzere baþka bir þahsý kendi yerine tayin etmektir.
Vekaletin delili için kitaptan deliller.
Yüce Allah Kuran-ý Kerim´de þöyle buyurur:
"Allah´a güvendik. O ne güzel vekildir." (Al-i Ýmran: 3/173)
Baþka bir ayeti kerimede,
"Eðer (kadýn ile kocanýn) aralarýnýn açýlmasýndan korkarsanýz, bu durumda erkeðin ailesinden bir hakem ve kadýnýn ailesinden bir hakem gönderin." (Nisa: 4/35) buyurur.
Bu ikinci ayeti kerimede iki eþ arasýnda anlaþmazlýk çýkar ve bu anlaþmazlýk had safhaya ulaþýrsa, vekil olmak üzere iki hakem tayin edilir. Bu hakemlerden biri kadýn tarafýndan, diðeri erkek tarafýndan olmalýdýr ki her iki tarafýn hakký korunsun. Bunlar uzlaþma cihetinde çaba sarfederler.
Bu ayeti kerime her ne kadar karý ile kocanýn halleri ile ilgili ise de vekaletin meþruiyeti hususunda umumi bir delil teþkil etmektedir.
Sünnetten delil ise, Buhari ve Müslimde Resulullah (s.a.v.)´in zekat toplamak üzere görevlendirdiði sahabeleri anlatan rivayetler, vekalet için delil teþkil etmektedir. Zekat toplama konusu dýþýnda da baþka deliller vardýr.
Peygamber (s.a.v.) Ebu Rafii ve Ensardan birini Meymune´yi kendisine nikahlamalarý için vekil tayin etti.[1]
Peygamber (s.a.v.) dini iþlerde, had cezalarýn isbatý ve tatbikinde vekil tayin ettiði, yine hayvanlar üzerinde onlarýn bakýmýný ve derilerini paylaþtýrma iþini yerine getirmek için vekil tayin ettiði rivayetlerde sabittir.
Vekaletin meþru ve müstehap oluþuna Kuran-ý Kerim´de´ki þu ayeti kerime de delil olarak gösterilebilir:
"Ýyilik ve takva hususunda yardýmlaþýn. Günah ve düþmanlýk üzerinde yardýmlaþmayýn" (Maide: 5/2)
Allah Resulü (s.a.v.):
"Kul kardeþinin yardýmýna koþtuðu sürece, Allah´da o kulunun yardýmýndadýr." buyurmuþtur.
Vekalet, "Tasarruf ve idareyi devretme" manasýndadýr.
Kiþinin iþini, hayatýnda onu baþkasý yerine getirsin diye býrakýp, kendi yerine tayin etmesini ifade eden bir akittir. Vekil müvekkilin izni olmadan baþka ikinci bir vekil tutamaz. Ancak kendisine yakýþmayan veya gücü yetmeyen þeyler hususunda izinsiz emin bir vekil tayin edebilir. [2]
Vekaletin Rükünleri
1- Vekil tayin eden.
2- Vekil tayin edilen.
3- Vekaletin sözkonusu olduðu iþ(þey).
4- Siga. [3]
Vekaletin Þartlarý
Vekalet þartlarý tamamlanmadýkça sahih olmaz, bu þartlarýn bir kýsmý müvekkile, (vekil olunan kiþiye) bir kýsmý vekile, bir kýsmý da vekalet edilen þeye aittir.
1- Müvekkilin þartlarý:
Müvekkilin (vekil tayin edenin), vekil tayin ettiði þeyde mutlak tasarrufa malik olmasý þarttýr.
2- Vekilin þartlarý:
a) Akýllý olmasý,
b) Ergenlik çaðýna girmiþ olmasý þarttýr.
3- Vekil tayin edilen þeyin þartlarý:
Bunun da vekil tarafýndan bilinmesi veya bilinmeyen hususlarýnýn aþýrý derecede olmamasý þarttýr. Ancak, vekilin;
"Bana istediðin þeyi satýn al" demesi gibi vekaleti mutlak tutmasý bunun dýþýndadýr.
4- Siga:
Onlardan birinin rýzasýný ve diðerinin kabulünü ifade eden bir söz sigada yeterlidir.
Mesela vekil tayin eden kiþi tayin ettiði vekiline; "Seni bu iþe vekil kýldým" veya "Bu iþi sana býraktým" der. Vekil de söz ile olmasa bile kabulünü ifade eden harekette bulunursa vekalet akdi böylece gerçekleþmiþ olur. [4]
[1] Tirmizi, 841.
[2] Kadý Ebu Þuca, Ðayetül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 336-337.
[3] Kadý Ebu Þuca, Ðayetül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 338.
[4] Kadý Ebu Þuca, Ðayetül-Ýhtisar ve Þerhi , Ravza Yayýnlarý: 338.
radyobeyan