Zekat ve Fitrenin Yerleri By: rabia Date: 09 Mart 2010, 17:10:20
Zekat ve Fitrenin Verileceði ve Verilmeyeceði Yerler
Zekat Ve Sadaka-ý Fýtrin Verilmesi Gereken Yerler
Kur´an-ý Kerim´in beyanýna göre zekatýn verileceði yerler Ayet-i kerime´de belirtilen þu sekiz sýnýftýr:
"Sadakalar (zekat) Allah tarafýndan bir fariza olarak ancak þunlar içindir: Fakirler, miskinler, zekat toplayýcýlar, kalpleri Ýslama ýsýndýrýlmak istenenler, köleler, borçlular, Allah yolundaki gaziler ve yolda kalmýþlar. Allah alimdir, hakimdir. " (Tevbe: 9/60)
Zekat ve fitrelerde dikkat edilecek nokta; bulunan sýnýflardan en az üçer sýnýf arasýnda bölmektir. Yalnýz "Amiller"den (zekat memurlarýndan) sadece birine de verilse yine kifayet eder.
Þimdi bu sekiz sýnýfý tek tek açýklayalým:
1- Fakir:
Hiç bir malý veya kazancý olmayýp, yiyecek, giyecek ve mesken gibi zaruri ihtiyacýný karþýlayacak miktarýn yansýndan daha az bir mala sahip bulunan kimsedir. Mesela yüz bin lira ihtiyacýna karþýlýk otuz bin lira parasý olan kimse fakir sayýlýr.
2- Miskin:
Malý ve kazancý zaruri ihtiyacýný karþýlayacak miktarda olmayýp, yarýsýný aþan kimsedir. Mesela yüz bin lira ihtiyacýna karþýlýk yetmiþ bin lira parasý olan kiþi miskin sayýlýr.
3- Zekat toplayýcýlarý:
Zekatý toplayan, daðýtan, yazan ve bekçiliðini yapan kimselerdir.
4- Kalpleri Ýslam´a ýsýndýrýlmak istenen kimseler:
Yeni müslüman olmuþ, imaný zayýf olan kimse veya yeni müslüman olmuþ kimsedir. Onun dengi olan kâfirlerin Ýslam´a girmeleri umulacaðý için bu durumda olan birine zekat verilebilir.
Ayrýca kuvvetli bir miTmin: Bunlara zekat verilince maddi güç sahibi olup, düþmaný yenebilir. Ya da fazla kuvvete sahip olmasý için toplama imkâný bulunmayan zekatý kolay toplayabilenlere de verilir.
5- Köleler:
"Zekat alýp onunla azat olunabilme ihtimali olan kölelerdir. Yani müka-tep (azatlýðý þarta baðlý olan) kölelere zekat verilir.
6- Borçlular:
Mubah bir þekilde borç altýna girenlere zekat verilir. Mesken alýmý, çocuðun evlendirilmesi veya temel ihtiyaçlarýnýn temininde borç altýnda olanlardýr.
7- Allah yolunda savaþanlar:
Bunlar zengin de olsa savaþtan dönene kadar kendilerinin ve aile fertlerinin nafaka, elbise vb. gibi zaruri ihtiyaçlarýný temin edebilmek için kendilerine zekat verilir. (Fi sebilillah hükmünde olanlar bunlardýr.)
8- Yolda kalmýþlar:
Bunlar, hacc veya herhangi bir mubah seferde iken parasý kaybolan veya tükenen kimselerdir. Bunlara da zekat verilebilir.
Bazý fýkýh kitaplarý zekatýn bir sýnýfta bulunan müstehaklara veya gerekirse birine de verilebileceðini beyan ederler.
Ýbnül Münzir, Rüyaný ve Ebu Ýshak ve Eþ-Þirazi gibi alimler, fitrenin ancak 3 fakire verilmesini uygun görmüþler ise de, Ýmam-ý Rafii ve El Ezrai, bir fakire verilmesinin de caiz olduðunu söylemektedir. Ancak sada-ka-i fýtralarý bölüp, 3 kiþiye verilmesi daha da iyidir.
Sadaka-i Fýtýr para olarak veya un olarak verilemez.
Buðday, arpa, mýsýr, pirinç, nohut, mercimek, bakla, hurma, üzüm, süt, yaðlý peynir gibi memleketin ekser yiyeceðinden çýkarýlýr.
Sadaka-i Fýtýr bir sa´dýr. Bu sa´ Ýmam Nevevi´ye göre 685 dirhem olup dirhemi þer´iye göre hesaplandýðýnda takriben bir sa´ 2.200 gram (iki kilo ikiyüz gram) eder.
Zekat Verilmeyen Yerler
Þu beþ sýnýfa zekat verilmez:
1- Mal ve servet varlýðý ile zengin olanlara.
2- Kölelere.
3- Beni Haþimi ve Beni Muttalibilere,
4- Fakir ve miskin ismi allýnda nafakasý kendisine ail olanlara.
5- Fakir bile olsa kâfir bir kimseye zekat verilmez.
Peygamberimiz (s.a.v) þöyle buyurmuþtur: "Zenginlere ve uzuvlarý saðîam´oîan kuvvetlilere zekat helal olmaz."[1]
Hadisi þerifte geçen "Mirret" kelimesi kazanabilen ve güçlü kiþi demektir. Þu halde iþ sahasý bulunduðu halde çalýþmayan kiþiye ve zengine zekat verilmez.
Kölelere zekat verilmeyiþinin nedeni, kölelerin bakýmý, masrafý ve nafakasý onun sahibine aittir. Daha evvel söylediðimiz gibi kölenin azad edilebilme durumu varsa ve verilebilecek zekat onun azat olmasý için bir vesile teþkil ediyorsa, o durumdaki köle veya kölelere de zekat verilebilir.
Beni Haþimiler´e ve Beni Muttalibiler:
Haþimoðullanndan maksat Resulullah (s.a.v.) efendimizin amcalarý tarafýndan olan neslinden ibarettir ki Hz. Ali, kardeþleri Âkil ve Cafer bu soydandýr.
Muttalip sülalesi ise Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)´in dedesi Abdulmuttalib´in amcasý yani Haþim´in kardeþi olan Muttalib´in neslinden selen kimselerdir.
Nafakalarý baþkasýna ait olan fakir ve miskin kimselere bu isim altýnda zekat verilmez. Ancak bunlarýn savaþla bulunmalarý veya mubah bir þekilde borçlanmýþ olmalarý ile kendilerine zekat verilebilir.
Borçlanmanýn mubah olmasý gerekir. Yani bir mesken yapma, çocuklarýnýn normal rýzkýný tayin etme, çocuðu evlendirme... vs.
Zekatý hak etmeyen kimsenin zekatý almasý veya böyle bir durumda olan kimseye bilerek zekat vermek haramdýr.
Zekat, muhtaç veya ihtiyacý olanýn hakký olduðu için zengine veya zekata ihtiyacý olmayan kimseye verilmez. Çalýþmaya gücü yetip de iþ bulma imkâný olan kimseye de zekat verilmez.
Mal bir yerde olur, mal sahibi baþka yerde olursa zekatý, malýn bulunduðu yerin müstehaklarina vermek zorunludur. Þayet orda fakir bulunmazsa en yakýn yerin fakirlerine verilecektir.
Bir yerde müstehaklar bulunduðu halde zekatý vacip olduðu o yerden baþka bir yere nakletmek haramdýr.
Kâfire, mükatep olmayan köleye (azat olma durumu olmayan) zekat verilemiyeceði gibi çocuk ve deliye de zekat verilmez, ancak bunlarýn velilerine verilir. Çünkü bunlarýn nafakasý velilerine aittir.
Haram yolda harcayacaðý bilinen kimseye zekatý vermek caiz olmayýp haramdýr.
Peygamberimiz (s.a.v) þöyle buyurmuþtur:
"Þüphesiz ki sadakalar (zekat) insanlarýn kirlerinden baþka bir þey deðildir. Sadakalar ne Muhammed´ e ne de Muhammed´in ehline helal olmaz." [2]
Ebu Hureyre (r.a) þöyle rivayet eder:
´Bir defasýnda Hz. Ali´nin oðlu Hasan sadaka hurmalarýndan bir hurmayý alýp aðzýna koydu. Hz. Peygamber: "Hayýr, hayýr onu aðzýndan çýkar. Bizim sadaka yemediðimizi bilmiyor musun?" [3] diye buyurdu.
Bjr kimse nafaka ve ihtiyacý kendisine ait olan bir kimseye zekat veremez çünkü burda vereceði zekat yine kendi menfaatine dönecektir. Bunun için bir kimsenin kendi ana-babasýna, dede veya nenesine zekat vermesi caiz olmaz. Çünkü onlara bakmakla mükelleftir. Keza bir kimse, küçük çocuklarýna veya bakmakla yükümlüðü olduðu torunlarýna zekat veremez. Ancak çocuðu büyümüþ ve ondan ayrý ise o zaman ona zekat verebilir. Çünkü o durumda çocuðuna bakmakla mükellef deðildir.
Peygamberimiz (s.a.v) Muaz bin Cebel´i Yemen´e vali olarak gönderirken O´na þöyle buyurmuþtur:
"Onlarý önce Allah´tan baþka ilah olmadýðýna ve benim de Allah´ýn resulü olduðumu bilmeye davet et... Eðer bunu kabul ederlerse, bu defa onlara bildir ki Allah kendilerine mallarýnda zekat farz kýlmýþtýr. Bu zekatý zenginlerden alýnýr onlarýn fakirlerine verilir." [4]
Onlarýn fakirlerinden kasýt, onlarýn müslümanlarýdýr. Yani herhangi bir fakire verilir diye bir þey söz konusu deðildir. Zekat ancak fakir müslümanlara verilir. Hadisin metninde, ´onlarýn fakirlerine verilir´ ibaresi buna delil gösterilebilir.
[1] Davud, 1634 Tirmizi,652.
[2] Muslim, 1072
[3] Buhari, 1420, Muslim. 1069
[4] Buhari
radyobeyan