Musahere By: armi Date: 09 Mart 2010, 13:52:39
MUSAHERE
Sýhrî hýsýmlýk, evlenme yoluyla meydana gelen akrabalýk; kadýnýn kan hýsýmlarýyla koca arasýnda kurulan akrabalýk.
"Sýhr" kelimesi sözlükte "damat" ve "eniþte" anlamlarýna gelmektedir. Buna göre, bir kimse kýzýnýn veya kýzkardeþinin evlenmesiyle kayýnpeder ve kayýnbirader olarak o kiþinin sýhrî hýsmý olur.
Musahere; kan baðýndan deðil, akidten doðan bir hýsýmlýk þeklidir. Karý kocadan birinin kan hýsýmlarý diðerinin ayný derecede sýhrî hýsmý olur. Mesela bir kimse ile kocasýnýn ana babasý, erkek ve kýzkardeþleri arasýndaki hýsýmlýk sýhrî hýsýmlýktýr. Buna karþýlýk karý koca arasýnda hýsýmlýk iliþkisi yoktur. Ayný þekilde karý kocanýn hýsýmlarý arasýnda da bir iliþki yoktur. Mesela kocanýn babasý ile karýsýnýn babasý arasýnda hýsýmlýk iliþkisi yoktur.
"Haten" (damad) kökünden gelen "muhâtene" de "musahere" ile eþanlamlýdýr. "Aliyyun hatenu Rasûlillah: Ali Allah Resûlünün damadýdýr." Bu kelime kayýnpeder anlamýnda da kullanýlýr. "Ebu Bekr ve Ömer hatenâ Rasûlillah: Ebu Bekir ve Ömer Rasûlüllah´ýn kayýnpederleridir" denilmiþtir (el-Mutarrýzî, el-Muðarrib, 138).
Kur´an´da "neseb" ve "sýhr" kelimeleri Furkân sûresinin 54. ayetinde, birlikte geçmektedir: "O sudan bir insan yaratýp onu neseb ve sýhriyet akrabalýklarýna dönüþtüren O´dur. Rabbinin her þeye gücü yeter. "
Allah insanlarý bir erkek ve bir diþiden yaratarak aralarýna sevgi ve acýma duygusunu yerleþtirmiþ; evliliði neslin devamý, insanlarýn birbirleriyle münasebeti ve akrabalýk iliþkileri kurmasý için bir vasýta kýlmýþtýr. Þüphesiz bu Allah´ýn insanlar üzerine bir nimeti ve ihsanýdýr: "Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eþini yaratan ve ikisinden birçok erkek ve kadýnlar üreten Rabbinizden sakýnýn. Adýný kullanarak birbirinizden dilekte bulunduðunuz Allah´tan ve akrabalýk haklarýna riayetsizlikten de sakýnýn. Þüphesiz Allah sizin üzerinizde gözetleyicidir" (en-Nisa, 4/1).
Ýslâm dini akraba iliþkilerine çok önem vermiþ, akraba ile ilgiyi kesmeyi (kat-rahm) büyük günah saymýþ, sýla-ý rahmi, akraba ziyaretini farz kýlmýþtýr. Bu konu ile ilgili ahlâkî tavsiyeler, fýkhî hükümler Kur´an ve Sünnette geniþ olarak yer almaktadýr.
Ýslâm hukukunda hýsýmlýk üç kýsma ayrýlýr:
1. Neseb (soy, kan) hýsýmlýðý (karâbet-i nesebiye).
2. Sýhrî hýsýmlýk (karâet-i sýhriye, musaheret).
3. Süt hýsýmlýðý.
Bu üç grup akrabalýkta evlenme engeli teþkil eder (en-Nisa 4/23. Ayrýca bk. Muharremât).
Sýhriyet sebebiyle evlenilmesi yasak olanlar (hurmet-i musâhere) dört sýnýftýr:
1. Babanýn eþi: Üvey anne, 2. Oðlun eþi: Gelin, 3. Eþin annesi: Kayýnvâlide, 4. Eþin kýzý: Kocanýn kendisiyle zifafa girdiði eþinin kýzý, yani kendisinin üvey kýzý, (en-Nisa 4/23).
Bu dört grup sýhrî hýsýmla evlenmek ebedî olarak haramdýr.
Ýki kýzkardeþle ayný anda evlenmek de sýhrî civar hýsýmlýðýna girer ve buna göre baldýz da geçici olarak haramdýr. Yani bunlardan biri ile evlilik her suretle olursa olsun yani ölüm veya talakla sona erdiði takdirde diðeri ile evlenmek mümkündür.
Sýhrî hýsýmlýktan dolayý evlenme yasaðýnýn birçok hikmet ve faydasý vardýr: Bilindiði gibi Ýslâm hukukunda kendileriyle evlenmek haram olan yakýn akraba (mahrem)´nýn bir arada bulunmalarý yasak deðildir. Böyle bir yasaklýðýn bulunmamasý, akrabalarýn birbirlerine cinsî ve þehevî duygularla deðil, saygý ve þefkat duygularýyla yakýn olmalarýnýn bir sonucudur. "Mahrem" kelimesinin anlamý da esasen "hürmet edilen"dir. Akraba arasýndaki bu hürmet duygusu doðuþtan gelen (fýtrî) bir his, Ýslâmî terbiyenin geliþtirdiði bir ahlâk ve ilâhî bir kanundur. Sýhrî hýsýmlar arasýndaki evlenme yasaðý hükmü kadýnýn ve erkeðin maslahatýna olan bir hükümdür. Çünkü kadýnýn yanýna kocasýnýn babasýyla oðullarý, erkeðin yanýna da karýsýnýn annesi ve kýzlarý giremeyecek olsalar kadýn evinde hapsedilmiþ olur. Akrabalýðýn gerektirdiði zarurî münâsebetler kesilerek karý kocanýn aleyhine bir durum ortaya çýkmýþ olur (Ö.N.Bilmen, Hukuk-ý Ýslâmiye ve Istýlâhat-ý Fýkhiyye Kamusu, II, 99).
Sýhriyetin evlenme engeli olmasýyla ilgili bazý hükümler þöyledir:
- Sýhriyet dolayýsýyla haram olan kadýnlar neseb yönünden haram olduklarý gibi süt yönünden de haram olurlar. Meselâ bir erkek için karýsýnýn neseb yönünden annesiyle ve kýzýyla evlenmek caiz olmadýðý gibi, karýsýnýn süt annesiyle ve süt kýzýyla evlenmek de caiz deðildir (Ö.N.Bilmen, a.g.e., II, 99).
- Sýhriyet sebebiyle haramlýk cima yapmakla sabit olduðu gibi, dokunmak, öpmek ve þehvetle ferce bakmakla da sabit olur.
- Bir kimse bir kadýnla zina etse, o kadýnýn anasý, anasýnýn anasý... ve kýzý, kýzýnýn kýzý o adama haram olur. Yine zina olunan kadýnda zina eden erkeðin babasýna, babasýnýn babasýna... oðluna, oðlunun oðluna... haram olur.
Þafiî mezhebine göre zina sýhrî hýsýmlýktan dolayý evlenme yasaðý doðurmaz (Fetâvây-ý Hindiyye II, 278 A.Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, II, 72).
radyobeyan