Misvak By: armi Date: 07 Mart 2010, 18:06:04
MÝSVÂK
Kullanýlmasý çok yararlý olan ve Hz. Muhammed (s.a.s.)´in önemle tavsiye ettiði, diþ fýrçasý vazifesini gören, hoþ kokulu ve erâk adý verilen meyvesiz bir aðacýn dallarýndan kesilip kullanýlan parça. Diþ temizliðinde kullanýlan ince aðaç dalý. Misvâk´ýn çoðulu "mesâvîk"dýr. Sivâk, misvakla eþ anlamlý olup hadis-i þeriflerde daha çok bu kelime kullanýlmýþtýr. Çoðulu "esvike" dir.
Ýslâm dini temizliðe büyük bir önem vermiþ ve temizliði imanýn belirtilerinden saymýþtýr. Bedenin, namaz kýlýnacak yerin, iþ veya ikamet yerinin, çevrenin, hatta insanlarýn dinlenmek için oturduklarý aðaç gölgesi ve benzeri pikrýik yerlerinin temiz tutulmasýyla ilgili emir ve tavsiyeleri sünnette bulmak mümkündür. Beden temizliði ile ilgili olmak üzere de, fýtrattan gelen ve geçmiþ peygamberlerin de uyguladýðý bazý temizlik noktalarýna dikkat çekilmiþtir. Týrnaklarýn kesilmesi, koltuk altý ve kasýk kýllarýnýn temizlenmesi, býyýklarýn uzun kýsýmlarýnýn kesilmesi, sünnet olmak ve özellikle diþlerin temiz tutulmasý bunlar arasýnda sayýlabilir (Fýrtrat temizlikleri için bk. Müslim, Tahâre, 56; Ebû Dâvud, Tahâre, 29; Tirmizi, Edeb,14; Nesai, Zînet, 1; Ýbn Mâce, Tahâre, 8; Ahmed b. Hanbel, IV, 264, VI, 138).
Geçmiþ peygamberlerin dört sünneti arasýnda da diþ temizliðine yer verilir. "Dört þey geçmiþ peygamberlerin sünnetlerindendir. Haya duygusu, kokulanmak, diþ temizliði ve nikâh" (Tirmizî, Nikâh,1; Ahmed b. Hanbel, V, 421).
Diþlerin temizlenmesi için kullanýlan sivâk veya misvaðýn Ýslâm´da taabbüdi bir yönü de vardýr. Hanefîlere göre, misvakla diþleri temizlemede abdestin, Þâfiîlere göre ise namazýn sünnetlerindendir. Böylece hergün düzenli bir þekilde her abdest alýndýðýnda veya her namaz vaktinde, namazdan önce diþlerin de temizlenmesi amaçlanmýþtýr.
Hz. Âiþe´den nakledildiðine göre, Rasûlullah (s.a.s) þöyle buyurmuþtur: "Misvak kullanarak kýlýnan namazýn, misvaksýz namaza üstünlüðü yetmiþ kattýr" (Ahmet b. Hanbel, Müsned, VI, 272). Hadis çok açýk olmadýðý için Hanefiler sevabýn abdest alýrken Þâfiîler ise, namazdan önce misvak kullanmakla meydana geleceðini söylemiþlerdir.
Baþka bir hadiste, namazla birlikte diþ temizliðine þöyle dikkat çekilir: "Eðer ümmetime aðýr gelmeyecek olsaydý, onlara her namazda misvak kullanmalarýný emrederdim" (Buhârî, Cum´a, 8, Temennî, 9, Savm, 27; Müslim, Tahâre, 42; Ebû Dâvud, Tahâre, 25; Tirmizî Tahâre, 18; Nesai, Tahâre, 6, Mevâkit, 20; Ýbn Mâce, Tahâre, 7; Ahmed b. Hanbel, I, 80, 120, II, 245, 250, 259, 287, 399, 400, 429, 433, 460, 509, 517, 531, IV,114, 116, V, 193, 410, VI, 325, 329). Diðer yandan, Hz. Peygamber´in abdest alýrken misvak kullandýðýna dair de çeþitli hadisler nakledilmiþtir. Bir geceyi, Rasûlullah (s.a.s)´in yanýnda geçiren Ýbn Abbas (r.a) þöyle demiþtir: "Allah´ýn Nebisi (s.a.s) gecenin sonuna doðru kalktý. Dýþarý çýktý, gökyüzüne baktý, sonra Âlu Ýmrân Sûresi´nin þu iki âyetini okudu: "Göklerin ve yerin yaratýlmasýnda, gece ile gündüzün deðiþmesinde akýl sahipleri için þüphesiz deliller vardýr. Onlar, ayakta iken, otururken, yanlarý üzere yatarken, Allah´ý zikrederler. Göklerin ve yerin yaratýlýþýný düþünürler ve Þöyle derler: Rabbimiz! sen bunu boþ yere yaratmadýn. Seni tesbih ve tenzih ederiz. Bizi cehennem ateþinden koru" (Âlu Ýmrân, 3/190-191). Sonra eve döndü. Diþlerini misvakladý ve abdest aldý. Ayaða kalkarak namaz kýldý, sonra yanüstü yattý. Sonra yeniden kalkarak dýþarý çýktý, gökyüzüne bakarak, ayný âyetleri tekrar okudu, sonra dönerek yine diþlerini misvakla temizledi, abdest aldý, sonra kalktý ve namaz kýldý" (Müslim, Tahâre, 47, Müsâfirin, 183,191; Ebû Dâvud, Tahâre, 30; Ahmed b. Hanbel, I, 275, 350, V, 312).
Rasûlüllah (s.a.s) abdest veya namazla ilgili olmaksýzýn da, misvak kullandýðý, özellikle Kur´an-ý Kerim okumazdan önce de diþ temizliðine dikkat ettikleri görülmektedir. Misvak kullanýlmasýnýn amacý aðýz temizliðidir. Þu hadiste bu genel amaca iþaret edilir: Misvak kullanýnýz. Þüphesiz misvak aðýz için temizleyicidir" (Buhâri, Savm, 27; Nesai, Tahâre, 4; Ýbn Mâce, Tahâre, 7; Dârimi, Vüdû,19). Hz. Peygamber´in gece misvaðý yanýnda olmaksýzýn yatmadýðý, sabah kalkar kalkmaz ilk iþinin diþlerin temizlemek olduðu nakledilir (Ebû Dâvud Tahâre, 30; Ahmed b. Hanbel, I, 373; Dârimî, Salât, 165). Bazý sahabiler, O´nun günde kaç defa diþlerini misvakladýðýný sayamadýklarýný, söylemiþlerdir (Ahmed b. Hanbel, III, 445, 446).
Diðer yandan Hz. Peygamber, diþleri sararmýþ bir halde huzuruna çýkan bazý sahabilere þöyle buyurduðu bildirilir: "Hayret doðrusu nasýl oluyor da sararmýþ diþlerle dolaþýp duruyorsunuz. Diþlerinizi misvakla temizleyiniz" (Ahmed b. Hanbel, I, 214).
Bütün bu hadisler ve sahabe uygulamasý gösteriyor ki, diþ temizliði yalnýz abdest ve namaz, ya da Kur´an-ý Kerim okuma sýrasýnda deðil, saðlýk açýsýndan ve toplum içine çýkarken dikkat edilmesi gereken önemli bir temizlenme þeklidir. Misvak´ýn bu genel temizlik yönünü dikkate alan Ýslâm bilginleri beþ yerde, diþ temizliðinin müstehap olduðuna dikkat çekmiþlerdir. Bu beþ yer þunlardýr: a) Diþler sararýnca, b) Aðzýn kokusu deðiþince, c) Uykudan kalkýldýðýnda, d) Namaza kalkýlacaðý zaman, e) Abdest alýrken. Buna, Kur´an-ý Kerim okumak veya toplum huzuruna çýkmak için yapýlacak diþ temizliði de ilâve edilmiþtir (Ýbn Âbidin, Reddü´l-Muhtar, Ýstanbul 1984, I, 116; el-Fetâvâl-Hindiyye, Beyrut 1400/1980, I, 7).
Misvak âletinin aslý olan erâk aðacýndan diþ saðlýðý bakýmýndan faydalý olan florin maddelerinin bulunduðu, aðýza güzel bir koku verdiði ve mide için bir takým faydalarýnýn olduðu belirlenmiþtir. Ancak misvaðýn bulunamamasý halinde diþleri, Ýslâmî ölçülere uygun olarak hazýrlanmýþ fýrça ve diþ macunu veya sabunla, bu da bulunamadýðý takdirde parmaklarla oðuþturmak suretiyle ve suyla temizlemek gerekir. Önce abdest ve namazla veya Kur´ân-ý Kerim okurken bedenimizin ve aðzýmýzýn temiz olmasý ve toplum önüne çýkarken de, imanýn belirtilerinden sayýlan temizliðe dikkat edilmesi "Þüphesiz, Allah temizdir, temizliði sever" (Tirmizî, Edeb, 41) hadisinde bildirildiði gibi, Yüce Allah´ýn sevgisini celbeder. Diðer yandan müslüman bu yolla, koruyucu hekimlik bakýmýndan, saðlýðý için gerekliði tedbirleri de almýþ olur.
Þamil ÝA
radyobeyan