Minare By: armi Date: 07 Mart 2010, 17:55:24
MÝNÂRE
Iþýk yeri, ezan okuma yeri. Çoðulu "minârât" ve "menâvir"dir. Câmilerin tamamlayýcý bir unsuru olarak görülen minârenin, ne zaman ortaya çýktýðýna dair kesin bir bilgi yoktur. Önceleri "mi´zene" yani; ezan okunan yer, denilmekteydi. Daha sonralarý "minâre" denilmeye baþlandý. Minâre, câmilerin bitiþiðinde ve dýþarda ezan okumak ve bunu çevreye duyurmak için, ince bir kule þeklinde, yüksek olarak yapýlan, ezan okumaða mahsus, bir veya birkaç þerefesi bulunan yapýdýr. Minâreler genellikle taþtan inþa edildiði gibi, beton, tuðla ve hatta ahþaptan da yapýlýr.
Muaviye devrinde ezanýn uzaklara duyurulabilmesi amacýyla, camiye ilk minâreyi ekleyen Mýsýr valisi Mesleme b. Muhalled´dir. Mesleme, Mýsýr´ý fetheden Amr Ýbnü´l-As´ýn Kahire´de inþa etmeye baþladýðý, fakat bitirmeye muvaffak olamadýðý Amr Camii´ni tamamlamýþ ve 62/682 yýlýnda vefat etmiþtir. Mesleme, Muâviye´nin emri ile Amr Camü´nin her bir köþesine birer minâre yaptýrmýþtý ki o zamana kadar böyle bir þey yoktu. da, Âlemlerin Rabb´ine teslim um" demiþti... " (el-Bakara.)
"Minar" kelimesi, Ýslâm´dan önce, gözetleme veya iþaret kulesi yahut zafer taký için kullanýlmaktaydý. Deðiþik amaçlar için kullanýlan bu kuleler, þekil bakýmýndan camilere baðlý ve minârelerin benzeri idi.
Dört köþe veya yuvarlak inþa edilen minârelerin içlerinde, þerefelere çýkan helezonik birer merdiven bulunmaktadýr. Minârelerin, yuvarlak, sivri, düz çubuklu veya burmalý olanlarý bulunduðu gibi, dikkat çekici tuðla süsleri ihtivâ edenleri veya biçimi ile diðerlerinden ayrýlanlarý vardýr. Bu konuda özellikle Ýstanbul´da çok çeþitli örnekler ile karþýlaþmak mümkündür. Ancak genellikle ahþap minare mimarisinden ilham almak suretiyle yapýlan bu minâreler, son zamanlarda ortadan kalkmýþtýr. Bunlarýn içinde, þerefe çýkýntýsý olmaksýzýn, baca þeklinde veya binanýn dýþýna cumba þeklinde asýlý olanlar yahut bu þekilde olmakla birlikte þerefesi ayný zamanda bir çeþme veya þadýrvan üzerinde oturtulmuþ minareler de vardýr. Bursa´da Timurtaþ Paþa Camii minaresi, XIV. asra ait olup bir þadýrvan üzerinde inþâ edilmiþtir.
Yapý olarak minâre aþaðýdan yukarýya doðru þu kýsýmlardan oluþur.
Papuç: Kürsü ile gövde arasýndaki geçit kýsmý.
Gövde: Pabuçla þerefe arasýndaki bölüm.
Kürsü: Üzerine minâre gövdesinin pabuç vasýtasýyla oturduðu taban.
Þerefe: Müezzinin ezan okurken dolanabilmesi için yapýlmýþ balkon.
Petek: Þerefenin üstündeki gövde.
Külah: Minârenin tepesindeki konik çatý.
Alem: Minârenin en üst kýsmýndaki hilalli madenî kýsým.
Minârenin köþeli ve yuvarlak olanlarý vardýr. Bu þekiller, her memleketin mimarî tarzýna göre deðiþmektedir. En güzel ve zarif minâreler Osmanlýlarda onaltýncý asýrda Mimar Sinan tarafýndan yapýlmýþtýr.
Hz. Peygamber devrinde ve ondan sonra bir süre ezan camilerin yüksekçe bir yerinde okunmuþtur.
Dünyanýn en yüksek minâresi 1971´de Cezayir´de yapýlan Emir Abdülkadir Camii´ndedir. Bu camiîn minârelerinin yüksekliði 107 metredir. Ýkinci olarak Hindistan´da Yeni Delhi´deki Kutb-ý Minâr´dýr. Bu camiîn minarelerinin yüksekliði de 72,54 metredir. Bundan sonra ise Edirne´deki Selimiye Camiî Minareleri gelir, ki yükseklikleri 70,06 metredir.
radyobeyan