Mescid-i haram By: armi Date: 05 Mart 2010, 13:39:14
MESCÝD-Ý HARÂM
El-Mescidü´l-Haram, Mekke´de Kâbe´nin bulunduðu alandaki camiin adýdýr. Hürmet ve saygý gösterilmesi gereken mescit anlamýnda bu ad verilmiþtir. Yeryüzünde inþa edilen ilk mescit ve müslümanlarýn kýblesidir. Buraya Mescid-i Haram denildiði gibi, Harem-i Þerif de denir. Açýk bir alan üzerinde bulunan Kâbe, Makam-ý Ýbrahim ve zemzem kuyusu bu mescidin birer parçasýdýr:
Mescid-i Haram´ýn, kuzey-batý duvarý 164 m., güney-doðu duvarý 166 m., kuzey-doðu duvarý 108 m., güneybatý duvarý 109 m. dir. Mescid-i Haram´ýn bu dört duvarýnda 19 kapý, çevresinde 92 kubbe ve 7 minare vardýr. Hz. Ömer zamanýna kadar ihata duvarý yoktu. Ondan sonra duvar örüldü ve tarih boyunca bir takým tamir, yenileme, geniþletme çalýþmalarý yapýldý.
Benu Þeybe kapýsýnýn kemeri ile Kâbe arasýnda küçük kubbeli bir yapý vardýr. Kâbe yapýlýrken Hz. Ýbrahim´in iskele olarak kullandýðý taþ buradadýr. Taþ üzerine çýkan Hz. Ýbrahim´ýn ayak izleri görülmektedir.
Kâbe´nin kuzey-batý duvarýnýn karþýsýnda mermerden yapýlmýþ yarým daire þeklinde bir duvar vardýr. Hilâl´i de andýran bu duvarla çevrili alana "el-Hatim" veya "el-Hicr" denmiþtir.
Tavafýn yerine getirildiði mermer döþemeye "metaf" denilmektedir.
"Metaf": Tavaf edilen yer, tavaf edilirken dönülen alan demektir (bk. "Metâf" mad.).
Zemzem´in çýktýðý yer, Hâceru´l-Esved´in karþýsýnda Kâbe´nin 20 m. kadar doðusundadýr. Zemzem, Ýbranice bir kelime olup, "dur-dur" anlamýna gelir.
Mescid-i Haram terkibi Kur´an-ý Kerim´in çeþitli ayetlerinde geçer.
Bazý ayetlerde, müþriklerin, halkýn Mescid-i Harama girmesini engellemelerinin büyük günah olduðu belirtilir: Allah yolundan alýkoymak, O´nu inkâr etmek, insanlarý Mescid-i Haram´dan menetmek ve oranýn halkýný yerinden çýkarmak, Allah katýnda daha büyük bir günahtýr" (el-Bakara, 2/217); "... Sizi, Mescid-i Haram´dan menettiði için bir kavme olan kininiz, sakýn sizi, onlara karþý tecavüze sevketmesin" (el-Mâide, 5/2).
Ýslâm´ýn ilk yýllarýnda ibadetlerde kýble Kudüs´teki Mescid-i Aksâ iken, Hicretten sonra onaltýncý ayda, kýble Mekke´deki Mescid-i Haram´a çevrilmiþtir. Kur´an-ý Kerim´de bu deðiþiklik þöyle açýklanýr: "Her nereye çýkýp gidersen git, yüzünü Mescid-i Haram tarafýna çevir. Bu elbette, Rabbinden gelen bir gerçektir. Allah, yaptýklarýnýzdan habersiz deðildir" (el-Bakara, 2/149, kýþ. 2/150); "Yüzünü göðe çevirip durduðunu görüyoruz. Seni, sevdiðin kýbleye mutlaka çevireceðiz. Hemen yüzünü Mescid-i Haram tarafýna çevir. Ey müminler. Siz de nerede olursanýz olun, yüzünüzü onun tarafýna çevirin" (el-Bakara, 2/144).
Diðer yandan saldýrý olmadýkça Mescid-i Haram çevresinde savaþ yapýlmasý yasaklanmýþtýr. Mescid-i Haram´ýn yanýnda onlar, sizinle savaþmadýkça siz de onlarla savaþmayýn. Eðer orada sizinle savaþýrlarsa onlarý öldürün. Ýþte kâfirlerin cezasý böyledir" (el-Bakara, 2/191).
Mescid-i Haram, önceleri Kâbe´nin çevresinde tavaf edenlere ayrýlmýþ bir alandan ibaretti. Asr-ý Saadette ve Ebu Bekir (r.a)´ýn halifeliði döneminde mescidin çevresinde duvar yoktu. Etrafý evlerle çevrili idi. Zamanla hacýlarýn kalabalýklaþmasý ve sýkýþýklýk meydana gelmesi üzerine kenardaki evler satýn alýnýp yýktýrýlmýþ ve çevresine duvar çekilmiþtir. Mescid, Emevîler, Abbasîler, Osmanlýlar, Suudlular zamanýnda çeþitli tamirler görmüþ ve deðiþikliklere uðramýþtýr. Þimdiki haliyle Kâbe´ye yakýn olan kýsmýn üzeri açýk, dýþ kýsýmlarýn üzeri kapalýdýr. Kapalý bölüm sa´y mahallini de içine alacak þekilde geniþletilmiþtir (Kamil Miras, Tecrîd-i Sarih Tercemesi, X, 57, VI, 50).
Mescid-i Haram, yeryüzündeki mescitlerin en faziletlisidir. Burada kýlýnan bir namaz baþka mescitlerde kýlýnan yüz bin namazdan daha efdaldir. Bir hadis-i þerifte; "Mescidimde kýlýnan bir namaz, Mescid-i Haram hariç, baþka mescidlerde kýlýnan bin namazdan efdaldir. Mescid-i Haramda kýlýnan bir namaz da diðer mescidlerde kýlýnan yüz bin namazdan efdaldir" (Ýbn Mâce, H. No: 1406) buyrulmuþtur. Fazilet bakýmýndan Mescid-i Haram´dan sonra Mescid-i Nebi, ondan sonra da Mescid-i Aksa gelir. Bir baþka hadis-i þerifte de þöyle buyurulur: "(Fazla sevab umarak) yalnýz þu üç mescide gitmek üzere yolculuk yapýlabilir. Mescid-i Haram, Mescid-i Nebi ve Mescid-i Aksâ" (Buhâri, Mescidu, Mekke, 1; bk. "Kâbe", "Mescid-i Aksâ" maddeleri).
Þamil ÝA
radyobeyan