Merve By: armi Date: 04 Mart 2010, 21:07:39
MERVE
Mekke´de Beytullah´ýn yanýnda bulunan tepe. Parça taþlardan oluþtuðu için arapça "çakýl taþý" anlamýnda "Merve" adý verilmiþtir.
Alûsî ise, beyaz yumuþak bir taþ çeþidinden olduðunu söylemektedir (el-Alûsî, Rûhul-Me´anî, Kahire, t.y. II" 25). Kur´an-ý Kerîm´de bu tepenin, Safa tepesi ile birlikte Allah Teâlâ´nýn þe´ârinden olduklarý zikredilmektedir:
"Þüphesiz ki Safâ ile Merve, Allah´ýn þeâiri (niþâneleri)indendir" (el-Bakara, 2/158). Hac veya umre esnasýnda Beytullah tavaf edildikten sonra, bu iki tepe arasýnda sa´y yapýlýr. Safa, Merve tepesinin tam karþýsýnda bulunmaktadýr. Ýkisi arasýnda ise Kudayd denilen çukur bir bölüm yer alýr. Burada, üzerinde Ýslâm´dan önce Evs ve Hazrec´liler´in putlarý olan Menat´ýn bulunduðu ve oradan Kudayd´a inilen Müþellel adýnda diðer bir tepe vardýr (Ebu Ubeyd el-Endelûsî, Mu´cemu ma Ýste´ceme, Beyrut 1983, IV, 1218).
Hz. Ýbrahim (a.s), Hz. Hacer´i oðlu Hz. Ýsmail, birlikte Allah Teâlâ´nýn emrine uyarak, hiç kimsenin bulunmadýðý, yiyecek ve içecek temin etmenin imkansýz olduðu bir yer olan Mekke´ye getirip býrakmýþtý. Yanlarýnda az bir miktar hurma ile bir testi su vardý. Ýbrahim (a.s), oradan ayrýldýktan bir zaman sonra çocuk susuzluktan ayaklarýný yere vurarak aðlamaya baþlayýnca, yanýndaki su tükenmiþ olan Hz. Hacer; su bulunan bir yeri görebilmek umuduyla Safa tepesine çýktý. Etrafa göz attý; fakat, hiç bir þey göremedi. Bunun üzerine karþý tarafta bulunan Merve tepesine doðru gitti. Merve tepesine çýkýp etrafa bakýndý; ancak yine bir þey göremedi.
O zaman, bu iki tepe arasýnda bulunan ve Kudayd denilen yer oldukça çukurdu. Hz. Hacer buraya indiði zaman oðlu Ýsmail´i býraktýðý yerde görmesi mümkün olmuyordu. Bunun için, bu çukura geldiðinde burayý hýzlý adýmlarla geçiyordu. Bu gidip gelmeler yedi defa tekrarlanmýþtý. Merve tepesinden çocuðunun yanýna döndüðünde, onun ayaklarýnýn dibinden su kaynadýðýný gördü ve onun akýp gitmesini önlemek için etrafýný çevreledi (Endelûsî, a.g.e., 1219; Ýbn Cerîr et-Taberî, Tarih, Beyrut 1967, I, 257-258; Ayrýca bk. Zemzem mad.).
Safa ile Merve arasýnda sa´y yapmak, hacc´ýn menâsikindendir. Allah Teâlâ, Ýbrahim (a.s)´a nasýl hac yapacaðýný bildirirken, bu iki tepe arasýnda Hz. Hacer´in yaptýðý þekilde sa´y etmesini ona emretmiþti (Taberî, Tefsir, Mýsýr 1968, II, 44).
Ancak, Mekke ve çevresinde yaþayan insanlar bir müddet sonra, Allah Teâlâ´nýn beyan buyurduðu ibadet þekillerinden sapmalar göstermiþ ve bu ibadetler arasýna putlara tapýnmayý da sokarak þirke düþmüþlerdi. Câhiliye döneminde her yerde olduðu gibi Merve üzerinde de bir put dikilmiþti ve müþrikler burada sa´y yaparken onlara tazim göstermekte idiler. Âlûsî, Ýbn Abbas´tan nakille, Safa tepesi üzerinde, Ýsâf adýnda erkek sûretinde bir put, Merve tepesinde de Nâile adýnda kadýn sûretinde bir put bulunduðunu, bunlarýn, daha önce Beytullah´ýn yanýnda zina eden kiþilere ait olup Allah Teâlâ´nýn cezalandýrmasý ile taþ þekline sokulduklarýný; ilk önceleri insanlara ibret olsun diye bu tepelere yerleþtirilmelerine raðmen sonralarý,.bu maksat unutulup, onlara tapýnýlmaya baþlanmýþ olduðunu söylemektedir (Alûsî, a.g.e., II, 25).
Mekke´nin fethi ile birlikte bütün putlar kýrýlmýþtý. Ancak, þirki terkedip müslüman olanlar, câhiliye döneminin her þeyini reddetmeyi, Allah Teâlâ´nýn vahdaniyetine iman etmenin temel þartý olarak kabul ettiklerinden, câhiliye döneminde, câhilî âdetler üzere hac yaparken yerine getirdikleri bir hareket olan sa´y yapmayý þirke düþürecek bir iþ olarak telakki ediyorlardý. Onlar, Rasulullah (s.a.s) ile birlikte hac ibadetini ifa etmeye baþladýklarýnda sa´y konusunda þüpheye düþüp, þöyle dediler: "Biz nasýl olur da burada sa´y yaparýz. Biz putlara saygý göstermenin ve Allah´tan baþka þeylere tapýnmanýn þirk olduðunu öðrendik. Bizim cahiliye çaðýmýzda burada yaptýðýmýzda bu iki tepede bulunan putlara tapýnmaktan baþka bir þey deðildi. Ýslâm geldiðinde, Allah´tan baþkasýna tapýnmak yasaklanmýþtýr" Bunun üzerine Allah Teâlâ, putlardan temizlenmiþ olan bu yerde sa´y etmek hakkýnda þu ayet-i kerîme´yi nâzil etmiþtir: "Þüphesiz ki Safa ile Merve Allah´ýn þeâiri (niþâneleri)ndendir. Artýk kim ki, hac veya umre niyetiyle Kâbe yi ziyaret ederse bunlar arasýnda tavaf etmesinde kendisine bir günah yoktur" (el-Bakara, 2/158, Taberî, Tefsir, II, 45).
Safa ve Merve arasýný tavaf (sa´y) etmek hakkýnda (bk. Taberi, a.g.e., II, 45 vd; Ýbn Kesîr, Tefsirul-Kur´ânil-Azim, Ýstanbul 1984, I, 286 vd.; Ayrýca bk. Sa´y mad).
radyobeyan