Merhamet By: armi Date: 04 Mart 2010, 21:05:00
MERHAMET
Acýma, esirgeme, koruma, sevgi gösterme, yardým etme. Ýnsaný baþkalarýna iyilik ve yardým etmeye yönlendiren acýma duygusu. Tüm yaratýlmýþlara sevgi ile yaklaþma, onlarý kötülüklerden koruma ve kurtarma, zor durumlarýnda yardým etme, baðýþta bulunma, affetme gibi iyi huy ve davranýþlarýn baþlýca nedenidir. Kaynaðý Allah´týr. Ýnsanlardaki merhamet, Allah´ýn rahmet ve merhametinin bir tecellisi, bir yansýmasýdýr.
Allah´ýn en önemli niteliklerinden birisi merhametidir. Bu niteliðini ifade eden Rahman ve Rahim adlarýnýn Kur´an´da Allah ve Rab adlarýndan sonra en çok anýlan adlar olmasý, Allah´ýn merhamet niteliðinin önemini ve sonsuzluðunu gösterir. Allah bu niteliði nedeniyle besleyip büyütür, ödüllendirir, nimetler baðýþlar, suçlarý affeder, peygamberler aracýlýðý ile insanlara doðru yolu gösterir. Hz. Peygamber (s.a.s)´in gönderilmesi, Kur´an´ýn indirilmesi de Allah´ýn merhametinin bir sonucudur. O´nun rahmeti herþeyi kuþatmýþtýr (el-A´raf, 7/156), merhametlilerin en merhametlisidir (el-A´raf, 7/151) ve merhamet edenlerin en hayýrlýsýdýr (el-Mü´min, 23/109).
Hz. Peygamber (s.a.s), Allah´ýn merhametinin büyüklüðünü ve insanlardaki merhametin kaynaðý olduðunu dile getirdiði bir hadislerinde þöyle buyurur: "Allah merhametini yüz parçaya ayýrdý, doksan dokuz parçasýný kendi yanýnda tuttu, bir parçasýný yeryüzüne indirdi. Ýþte bu bir parça rahmet sebebiyle yaratýklar birbirine merhamet eder. Hatta yavrulu hayvan, bir tarafýný incitir endiþesiyle ayaðýný yavrusundan sakýnýr" (Buhari, Edeb, 19, Müslim, Tevbe, 17).
Allah´ýn merhamet niteliðinin bir sonucu olarak insanlara gönderilen peygamberlerin en önemli özelliklerinden birisi de merhametli olmalarýdýr. Kur´an, âlemlere rahmet olarak gönderildiðini (el-Enbiya, 21/107), Allah´ýn rahmeti sayesinde insanlara yumuþak davrandýðýný (Âl-u Ýmran, 3/159) belirttiði Hz. Peygamber (s.a.s)´in bu özelliðini þöyle açýklar:
"Ey mü´minler! And olsun ki, içinizden size sýkýntýya uðramanýz kendisine aðýr gelen, size düþkün, mü´minlere þefkatli ve merhametli bir peygamber gelmiþtir" (et-Tevbe, 9/128).
Merhamet mü´minlerin de temel özelliklerindendir. Bu nedenle Kur´an mü´minlerin birbirlerine karþý merhametli olduklarýný belirtir (el-Fetih, 48/29). Baþka bir yerde de kurtuluþa eren, ahirette kitaplarý sað ellerinden verilen mü´minlerin nitelikleri sayýlýrken "Sonra inanýp birbirlerine sabýr tavsiye edenlerden, merhametli olmayý tavsiye edenlerden olmaktýr" (el-Beled, 90/17) buyurulur. Kur´an´ýn bu tutumuna uygun olarak Hz. Peygamber (s.a.s) de merhamet konusu üzerinde önemle durmuþ, teþvik etmiþ, zaman zaman katý ve acýmasýz davranan insanlarý uyarmýþtýr. Sözgelimi bir hadislerinde: "Merhamet etmeyene merhamet edilmez" (Buhari, Edeb, 18) buyurmuþtur. Diðer bir hadislerinde de insanýn merhametinin Allahýn kendisine göstereceði merhametin nedeni olduðunu þöyle belirtir: "Ýnsanlara merhamet etmeyen kimseye de Allah merhamet etmez" (Müslim, Fezail, 66). "Siz yerdekilere merhamet edin ki göktekiler (Allah ve melekler) de size merhamet etsin" (Ebu Davud, Edeb, 58; Tirmizi, Birr, 16) hadisi de ayný olguyu farklý biçimde yeniden vurgular.
slam´ýn öngördüðü merhamet tüm yaratýklarý içine alacak kadar geniþ kapsamlýdýr. Çocuklar, kadýnlar, yaþlýlar, yetimler, kimsesizler, hastalar ve yoksullar baþta olmak üzere tüm insanlara merhamet göstermenin yanýsýra, diðer tüm canlýlara da merhametli davranmak mü´minlerin görevidir. Yüzüne damga vurulmuþ bir eþeði görünce "Bu hayvaný daðlayana Allah lanet etsin" (Müslim, Libas, 107) buyuran Hz. Peygamber (s.a.s), bir hadislerinde kötü yola düþmüþ bir kadýnýn susuzluktan ölmek üzere bulunan bir köpeðe su verdiði için Allah tarafýndan baðýþlandýðýný (Buhâri, Þürb, 9, Edeb, 27; Müslim, Selam,153, Cihad, 44), diðer bir hadisinde de kedisini açlýktan ölmeye mahkum eden merhametsiz bir kadýnýn, bu davranýþý, nedeniyle cehenneme atýlmayý hakettiðini (Buhari, Edeb, 18, 27; Müslim, Fezail, 65) belirterek merhametin insanlârla sýnýrlý olmadýðýný dile getirir. Hayvanlara iyi bakýlýp beslenmesi (Ebu Davud, Ýsti´zan, 39), zevk için dövüþtürülmemesi (Ebu Davud, Cihad, 51; Tirmizi, Cihad, 30), niþan atýlan hedefler yerine konulmamasý (Müslim, Sayd, 59), zevk için öldürülmemesi (Nesai, Dahaya 42) yolundaki emirleri de Ýslam´ýn bu konudaki kapsamlý bakýþýný yeterince ortaya koymaktadýr.
Þamil ÝA
radyobeyan