Soðuk kýþ mevsimi yerini bahara býraktýðýnda tüm doðada olduðu gibi insanlarda da canlanma , neþe ve coþku hali uyanmaktadýr.Bununla birlikte bazý insanlarda bunun tam tersi olan bahar depresyonu görülebilir.
29 Mayýs Týp Merkezi'nden Uzm. Doktor Selin Birgül Günenç, baharýn ilk günlerinde baþlayan enerji azlýðý,yorgunluk,konsantrasyon bozukluðu,mutsuzluk ,sýkýntý,uyku bozukluklarý ve iþtah deðiþiklikleri gibi belirtilerle seyrettiðini belirterek konuyla ilgili þu açýklamalarý yaptý: Antik çaðlardan beri insanlarýn her bahar ruh hallerinde deðiþimler olduðu bilinmektedir. Bu deðiþimlere ayak uydurmak ve hazýrlanmak için her toplumda deðiþik ritüeller vardýr.(Hýdýrellez, bahar þenliði ve bahar temizliði gibi)
Peki neden bazýlarýmýz için ilkbahar depresyon nedeni olabiliyor? Mevsimsel depresyonun en önemli nedeni biyolojik faktörlerdir.Genetik yatkýnlýðý bulunan bireylerde daha sýk görünür.Her mevsim dönümünde vücudumuzun yeni bir biyo-psiko-sosyal ritme alýþmasý gerekiyor.Bazýlarýmýzda bu biyoljik saat yeni duruma ayak uyduramaz ve beyin kimyasý olumsuz etkilenir.Baharýn gelmesiyle birlikte beyindeki serotonin ver melatonin hormonundaki deðiþimler depresyona yol açabilmektedir.Kiþinin psikolojik yaþam öyküsü içinde bulunduðu olumsuz yaþam koþullarý baharla birlikte beklentilerin artmasý ve kýþýn yapamadýklarýný yapma kaygýsý da depresyonun oluþumunda etkilidir.Bazý insanlarda yeni bir duruma adapte olmak kaygý uyandýrabilir.Ayrýca kansýzlýk,vitamin eksikleri,troid bozukluklarý gibi organik nedenlerde bahar yorgunluðu ve depresyona yol açabilir.
Peki Bahar Depresyonundan nasýl korunabiliriz?
1-Uyku:Vücudun biyo ritmini dengede tutmanýn en önemli yolu düzenli ve kaliteli uyku uyumaktýr.Erken yatýp erken kalkmak,her gün ayný saatte uyumak yorgunluk ve stresi azaltýr.
2-Alýþkanlýklar: Aþýrý kafein,sigara,alkolden uzak durmak gerekir.Özellikle su tüketimi artýrýlmalýdýr.
3-Düzenli egzersiz ve spor: Düzenli egzersiz beyine mutluluk hormonu salgýlatýr,enerji verir,kas iskelet ve sinir sistemini güçlendirir.Özellikle büyük þehirlerde yaþayanlar vasýtalara baðýmlý yaþamakta hemen hemen hiç yürümemektedir.Bunun yerine kýsa mesafelere yürüyerek gitmek,arabayý özellikle uzaða park etmek,toplu taþýma kullanýyorsak iki üç durak önce inmek yararlý olacaktýr.Yine asansör yerine merdivenleri yürüyerek çýkmak,oturarak çalýþýyorsak 1 saatte bir kalkýp dolaþmak gibi pratik çözümler üretilebilir.
4-Güneþ ýþýðýnda yararlanmak: Fýrsat buldukça güneþli günlerde açýk havada yürüyüþ yapmak mevsimsel depresyondan çýkmak için önemlidir. Mümkünse oksijenin yoðun olduðu deniz kenarý ve yeþil alanlar tercih edilmelidir. Bütün gün kapalý , güneþ almayan mekanlarda çalýþanlar öðle tatillerinde , molalarda dýþarý çýkarak güneþten yararlanmalýdýr.
5-Beslenme: Vitamin ve mineral açýsýndan dengeli beslenmek enerji ihtiyacýný destekleyecektir. Mevsimsel sebze ve meyveler vücudumuzun ihtiyacý olan deðiþimlere ayak uydurmamýza yardýmcý olur. B ve C vitaminleri, folik asit, magnezyum, demir, potasyum ve çinkodan zengin gýdalar(ýspanak, mýsýr, muz, kayýsý, çilek,kepekli un, kepekli pirinç,yulaf, balýk, yumurta, süt ve süt ürünleri, üzüm, badem, fýndýk ) bol tüketilmelidir. Ginseng ve gingko biloba çaylarý da, yorgunluða iyi gelir, enerji verir.
Yaz mevsiminin yaklaþmasýyla birlikte fazla kilolardan kurtulmak için yapýlan saðlýksýz, düþük kalorili diyetler ve zayýflama ilaçlarý da depresyona yol açmaktadýr. Bunun yerine egzersiz ve dengeli beslenme yoluyla zayýflama tercih edilmelidir.
6- Kendini mutlu etmek: Pozitif düþünmek, hayattan zevk almak, baharýn getirdiði güzelliklerden yararlanmak, doðayla bütünleþmek , geleceðe olumlu bakmak, baharýn kendimizi yenilemek , canlandýrmak için fýrsat olduðunu düþünmek bize kendimizi mutlu hissettirir. En azýndan balkonumuzda, bahçemizde, evimizde ya da iþyerimizde birkaç bitki, çiçek besleyerek doðadaki uyanýþa eþlik edebiliriz.
7- Arkadaþlar: Mutsuz, bezgin, her þeyden yakýnan , memnuniyetsiz insanlardan uzak durmalý, bunun yerine sevgi dolu, enerjik, gülebilen ve güldüren kiþilerle birlikte olmalýyýz.
8- Depresyon geçmiþi: Eðer kiþinin bahar aylarýnda tekrarlanan mevsimsel özellikli depresyon öyküsü varsa, bu dönemde mutlaka bir uzmana danýþmalý, gerekli tedaviyi görmelidir.
Tüm bu önlemlere raðmen depresyon belirtileri ortaya çýkar ve þiddetlenirse profesyonel yardým almak gerekir. Diðer depresyonlarda olduðu gibi mevsimsel depresyon da tedaviye iyi yanýt verir. Ýlaç tedavisi, kýsa süreli psikoterapiler, biliþsel-davranýþçý terapi, ýþýk tedavisi, uyku ve iþtah bozukluklarýnda melatonin kullanýmý gibi tedavi seçenekleri mevcuttur.
PSÝKÝYATRÝST
UZ.DR.SELÝN BÝRGÜL GÜNENÇ