Latif By: armi Date: 01 Mart 2010, 17:29:54
LÂTÝF
Allah´ýn güzel adlarýndan (Esmâu´l Hüsna) birisi, kelime olarak latif, ince hoþ, saydam, güzel, yumuþak, gizli, derin, lütufkâr gibi anlamlarý dile getirir.
Müfessirlere göre Kur´an´da geçen latif kelimesi birçok anlamlarý ihtiva eder. Kelime lütuftan gelen abartmalý bir isim olabileceði gibi, letâfetten gelen bir benzetme sýfatý olarak da anlaþýlabilir. Birinci durumda lâtif, son derecede lütufkâr demektir. Lütûf, büyük bir incelik, hoþluk ve uygunlukla amaca ulaþtýrma, istenileni vermedir. Ýkinci durumda lâtif, cisimlere özgü kesafetten uzak olmayý belirtir.
Ýkinci anlamýnda letâfetin, karþýtý olan kesâfetin derecesine göre deðiþen çeþitli mertebeleri vardýr. Hava ya da ýþýk gibi bazý cisimlerde letâfet niteliðinden sözedilmesi, onlardaki nisbî letâfet nedeniyledir. Onun bunlarda az veya çok maddi yada cismanî bir kesâfet vardýr. Kesâfetin hiç bulunmadýðý bir letâfetten ancak ruh-melek gibi anlaþýlýr varlýklarda sözedilebilir. Böyle lâtif varlýklara maddeden bütünüyle soyutlanmýþ varlýklar anlamýnda mücerredatýn ise en üstünüdür.
Kelimenin tüm anlam ve çaðrýþýmlarý Allah´ýn adý Lâtif in kapsamý için de yer alabilir. Bununla birlikte müfessirler, Lâtif adýna baþlýca iki yorum getirmiþlerdir. Birinci yoruma göre Lâtif, en ince en gizli iþleri bütün incelikleri ile ve kolaylýkla bilen demektir. Bu anlamýyla lâtif, Allah´ýn ilminin kuþatýcýlýðýný belirtir. Ýkinci yoruma göre lâtif, nasýl yapýldýðý gizli olan en lâtif þeyleri yapan ve varlýklarýn ihtiyaç duyduklarýný lütfuyla veren anlamýný dile getirir. Bu anlam da Allah´ýn tekvin (yaratma) sýfatýyla ilgilidir.
Kur´an´da birçok kez geçen lâtif, tüm anlamlarýný çaðrýþtýracak biçimde kullanýldýðý gibi zaman zaman belli bir anlamý öne çýkaracak biçimde de kullanýlýr. Sözgelimi: "Yaratan bilmez olur mu? O Lâtif´tir, Habir´dir" (el-Mülk, 67/14) ayetinde lâtif kelimesinin herþeyi bütün inceliði ile bilen anlamý öne çýkar. "Gözler O´nu göremez, O bütün gözleri görür. O Lâtif´dir, Habir´dir" (el-En´âm, 6/103) ayetinde Lâtif, Allah´ýn kesifin karþýtý anlamýnda duyularla algýlanamayan varlýk oluþunu belirtir. Allah kullarýna Lâtif´tir. Dilediðini rýzýklandýrýr" (eþ-Þura, 42/19) ayetinde ise Allah´ýn kullarýna insanýn düþünemeyeceði kadar lütuflarda bulunduðunu, son derece lütufkâr olduðunu ifade eder.
Çaðrýþtýrdýðý anlamlarý ve Allah´ýn sýfatlan ile ilgisi bakýmýndan Lâtif adý bazý olgularýn aydýnlanmasýna da imkan vermektedir. Herþeyden önce yaratma, kesif olan maddenin bir fiili, niteliði olamaz; ancak lâtif olan bir güç yaratma niteliðine sahip olabilir.
Yaratma, ilimsiz kör bir gücün de iþi olamaz; bu tam anlamýyla bilen Lâtif bir kudretin fiilidir. Bu nedenle yaratýcý, yarattýklarý ya da yaratacaklarý ile ilgili herþeyi bilir; yükümlülerin gizli-açýk, iyi-kötü her türlü söz, durum ve davranýþlarýndan haberdardýr ve bu bilgisine göre lütuf ya da ceza biçiminde karþýlýðýný verir.
Þâmil ÝA
radyobeyan