Lahut alemi By: armi Date: 01 Mart 2010, 17:23:36
LÂHUT ÂLEMÝ
"Ulûhiyet, ilâhî âlem, yüce âlem." Ýlâh kelimesinden, vav ve te harflerinin ilavesiyle oluþan bir kelimedir. Sû ýlere göre varlýk tecellisinin ilk mertebesi olan "ehadiyet âlemi"ne denir. Bu mertebede Allah´ýn bütün isimleri ve sýfatlarý zatýnda mevcuttur. Mutlak gayb âlemi de denen bu bilinmeyen, görünmeyen âlemde Allah Teâlâ, isim ve sýfatlarý mertebesine inmemiþtir (Sinan Paþa, Tazarrûnâme, Nþr. A. Mertol Tulum, Ýstanbul 1971, 314 (93 no´lu dipnot), 351(344 no´lu dipnot). Tasavvufta genel olarak bilinmeyen mânevi âleme lâhût âlemi; insanlarla ilgili madde âlemine de nâsût âlemi denir.
Vahdet-i vücûd (varlýk birliði) tezini savunan Muhyiddin Ýbnul-Arabî ve takipçilerine göre kâinat, Allah´ýn isim ve sýfatlarýnýn bir tezâhürüdür ve beþ mertebede meydana gelmiþtir. Toptan on sekiz, parça parça on sekiz bin olan âlem, bu beþ mertebe içerisindedir. Bu mertebelere hazarât-ý hamse (beþ hazret, beþ mertebe) denir:
1) Gayb-i mutlak (mutlak gizlilik) mertebesi. Bu mertebede ne isim, ne resim ve ne de sýfatlanan vardýr. Bu mertebede þehâdet âlemi asla yoktur. Bu mertebede Allah tam kemâl halindedir, henüz isim ve sýfatlar dairesine inmemiþtir. Bu mertebeye lâhut âlemi, lâ teayyün âlemi, itlâk âlemi, mutlak amâ, mutlak vücûd, Ümmül-Kitâb vb. isimler de verilir.
2) Ceberût âlemi. Ümmül-Kitâb mertebesinde toplu olan varlýk, bu makamda açýlarak detaylanmýþtýr. Bu mertebeye ilk teayyün, ilk tecelli, akl-i evvel, ilk cevher, hakikat-i Muhammediyye, gayb-i muzâf vb. isimler de verilir.
3) Melekût âlemi. Bu âlem, þehâdet âlemine yakýn gayb-ý muzâf âlemidir. Buna; misâl âlemi, vâhidiyyet, ikinci teayyün, hayal âlemi, emir âlemi, Sidretül-Müntehâ vb. isimler de verilir.
4) Mutlak þuhûd mertebesi. Buna þehâdet âlemi, mülk âlemi, nâsût âlemi, his âlemi, unsurlar âlemi, yýldýzlar âlemi vb. de denir.
Bu dört âlem, dört deniz gibidir. Birinci denizin (mutlak gayb, lâhût âleminin) dalgalanmasýndan ceberût âlemi meydana gelmiþtir. Ceberût âleminin dalgalanmasýndan melekût âlemi; melekût denizinin dalgalanmasýndan mülk âlemi meydana gelmiþtir. Dalgalanmaktan maksat, zâtî arzu ve iktizâdýr. Bunlarýn hepsi bir anda olmuþtur.
5) Ýnsan-ý kâmil mertebesi. Ýnsan-ý kâmil bu âlemlerin özetidir. Kâinat, Allah´ýn isim ve sýfatlarýnýn yekünü olduðu gibi insan da kâinâtýn küçük bir örneði olarak Allah´ýn isim ve sýfatlarýnýn yekünüdür (Ahmed Avni Konuk, Fusüsul-Hikem Tercümesi ve Þerhi, Nþr M. Tahralý, S. Eraydýn, Ýstanbul 1989, II, 27 vd.;181 vd.; 221; Süleyman Ateþ, Ýþarî Tefsir Okulu, Ankara 1974, 262-263; Ýslâm Tasavvufu, Ankara, t.y., 102-104; Ýzmirli Ýsmail Hakký, Yeni Ýlm-i Kelâm, Ankara 1981, 316-317; Erzurumlu Ýbrahim Hakký, Mârifetnâme, Ýstanbul 1980, 27-28).
radyobeyan