Lahn By: armi Date: 01 Mart 2010, 17:22:36
LAHN
Ezgili sesle Kur´ân-ý Kerim okurken yapýlan hata. Bu hatalar harflerde, harekelerde veya harflerin sýfatlarýnda olabilir. Sahabe döneminden sonra sahih olan kýraatlarýn karþýsýnda þaz rivâyetler, ortaya çýkmýþtýr. Dalâlet ve ilhad erbabýnýn türemesinden sonra þaz kýraatlar artmýþ ve çoðalmýþtýr. Bu hususta ileri giden bid´atçýlarýn en meþhurlarý Ýbn Þenebuz (ö. 328/940) ve Ebû Bekr Attar (ö. 354/965)´dýr. Bu þahýslar þaz kýraat ortaya çýkarmaya çalýþan bid´atçýlarýn sonuncularýdýr. Þaz kýraatlar devri geçtikten sonra kýraatta lâhin yapýlarak teganni ile okuma bid´atý ortaya çýkmýþtýr. Bu dönemdeki bid´atçýlar çeþitli þekillerde lahin yapmýþlardýr. Bunlar da dört gruptur:
1. Ter´îd; soðuktan titrer gibi sesi titretmek. 2. Terkîs; sakinden harekeye zýplar gibi hýzla atlayýp geçmek. 3. Tartîb; medleri uzatarak terennüm ve teganni etmek. 4. Tahzîn; sese aðlar gibi hazin bir edâ vermek.
Ýlk lâhin yapan Ubeydullah b. Ebî Bekre´dir. Hazin bir ses ile Kur´ân okuyarak, lâhin yapan bu þahýstan sonra torunu Abdullah b. Ömer b. Ubeydullah b. Ebî Bekre ondan bu tarz kýraatý öðrenmiþtir. Ondan Ebâzî, Ebâzî´den de Sa´d b. Allâf bu kýraat tarzýný öðrenmiþlerdir. Sa´d b. Allâf, Harun Reþid´in ilgisini çekmiþ ve onun yanýnda bulunarak onun hususi kâri´î olmuþtur. Hatta "emirul mü´minin" kari´î olmuþtur. Daha sonra Heyþem, Ebân ve Ýbn A´yen gibi kâriler ortaya çýkmýþ ve kýraatta lâhin yapmayý yaygýnlaþtýrmýþlardýr. Sahâbî ve Tabiîn döneminde bu tür bir kýraat yoktur.
Lahn, lahn-i celî ve lahn-i hafi olmak üzere iki kýsýmdýr. Lahn-i celî; açýktan belli olan hata anlamýndadýr. Gerek Kur´ân ve kýraat ilmi mütehassýslarýnýn, gerekse Kur´ân okumayý bilen hemen herkesin farkedip anlayabileceði hatalý okuyuþlardýr. Harflerin aslî sýfatlarý ve mahreçleri üzerinde, harekelerde ve sükûnlarda yapýlan hatalar bunlardandýr. Bu hatalar çoðu zaman namazý bozabilir. Lahn-i hafi; gizli hata anlamýndadýr. Kur´ân okunurken yalnýz Kur´ân ve kýraat ilmi konusunda ehil olan kiþilerin farkedebileceði hatalara lahn-i hafi denir. Tecvid kurallarýna uyulmamasý halinde meydana gelen hatalar bu çeþit hatalardandýr. Lahn-i hafi namazý bozmaz.
Þâmil ÝA
radyobeyan