Kutsal emanetler By: armi Date: 01 Mart 2010, 17:06:56
KUTSAL EMÂNETLER
Topkapý Sarayý´nýn "Hýrka-i Saadet Dâiresi" olarak adlandýrýlan bölümünde muhafaza edilen, Hz. Peygamber (s.a.s), yakýnlarý, peygamberler ve Ka´be´ye ait eþyalar. Bu eþyalara "Emânât-ý Mukaddese" veya "Emânât-ý Mübâreke" adý verilmiþtir. Eþyalar, yakýn zamana kadar Yavuz Sultan Selim tarafýndan yaptýrýldýðý sanýlarý fakat sonradan Fatih Sultan Mehmed´in yaptýrdýðý anlaþýlan, Topkapý Sarayýnýn "Üçüncü Yer" veya "Üçüncü Avlu"sunun batý kýsmýnda Harem Dairesinin Kuzey ucundaki odada korunmaktadýr. Kare þeklinde, dört kubbeli ve etrafý revnaklarla çevrili olan oda önceleri "Has Oda" olarak tanýnmakta idi. Mukaddes Emânetleri koruma görevini yüklendikten sonra onlarýn en deðerlisinin adýna izafeten "Hýrka-i Saadet Dairesi" denildi. Sedefkâr Vâsýf tarafýndan yapýlmýþ nefis sedef kakmalý kapýsýndan girince Türk Sanatý´nýn en güzel örnekleri ile karþýlaþýlan oda, dört pencereli ve üç gömme dolaplýdýr. Tezyinatý Mukaddes Emânetleri koruma göreviyle baðdaþýr güzelliktedir. Burada bulunan Kutsal Emânetlerin bir bölümü Yavuz´un Mýsýr Seferinden sonra Ýstanbul´a getirilmiþtir. Daha Suriye Seferinde 29 Aðustos 1516´da Halep Büyük Camiinde Yavuz nâmýna hutbe okurken hatip, Türk Hükümdarýný, halîfelere mahsus "Hâkimü´l-Haremeyn eþ-Þerifeyn" (Mekke ve Medine´nin hâkimi) diye anmýþ, buna müdahale eden Yavuz, "Hadimü´l-Haremeyn eþ-Þerifeyn´ (Mekke ve Medine´nin hizmetkârý) þeklinde düzeltmiþti. Mukaddes emânetler, kýsmen hilâfeti Yavuz´a devreden III. Mütevekkil Allah tarafýndan verilmiþ, kýsmen de Kahire´ye kadar gelerek Mekke ve Medine´nin anahtarlarýný teslim eden Emir Ebu Numey tarafýndan getirilmiþtir. Bundan çok memnun kalan Yavuz, ilk defa Çelebi Sultan Mehmet tarafýndan gönderilmeye baþlayan Sürre Alayýna daha da önem vermiþtir. Hýrka-i Saadet Dâiresinde bulunan eþyalarýn bir bölümü ise sonradan intikal etmiþtir.
Topkapý Sarayý´nýn Hýrka-i Saadet Dairesinde 1517´den baþlayarak Halîfeliðin kaldýrýldýðý 1924 Martýna kadar tam 407 yýl bir saniye ara verilmeksizin Kur´an-ý Kerim okunmuþtur. Bu görevi her biri birer saat olmak üzere yirmi dört hafýz paylaþýyordu. Buranýn muhafazasý, baþlarýnda rütbesi mareþal rütbesine denk olan Enderunun has odabaþý bulunan yüksek kademesinden mezun kýrk subay tarafýndan yürütülmekte idi. Has Oda aðalan denilen bu subaylar doðrudan Padiþah´a baðlýydýlar. Temizliði bunlar yapar, zaman zaman kendilerine padiþah da iþtirak ederdi. Toz ve süprüntüler özel bir kuyuya atýlýrdý.
Osmanlý Sultanlarý tarafýndan büyük bir tazim ve titizlikle korunan ve 1962´den beri de halkýn ziyaretine açýk olan bu emânetler þu parçalardan oluþmaktadýr:
Hýrka-i Saâdet veyâ Bürde-i Saâdet: Hz. Peygamber (s.a.s)´in Kâ´b b. Züheyr´e hediye ettiði hýrka mukaddes emânetlerin en önemlisidir. Babasý ve kardeþleri kendisi gibi þâir olan Ka´b´ýn erkek kardeþi Büceyr´in müslüman olmasý akrabalarýnýn hoþuna gitmedi. Onlarýn etkisinde kalan Ka´b, Hz. Peygamber´i hicvetti. Daha sonra yaptýklarýndan piþmanlýk duyan Ka´b gizlice Medine´ye gelip, kendisini tanýtmadan Hz. Peygamber´in huzuruna çýktý. Af müjdesi alýnca kendini tanýtýp nazmettiði hicviyelere keffaret olabilecek güzellikte meþhur Kaside-i Bürde adlý kasidesini sundu. Kaside´yi çok beðenen Hz. Peygamber sýrtýndan hýrkasýný çýkararak Ka´b´a hediye etti. Bu hýrka için Muaviye b. Ebi Süfyan onbin dirhem teklif ettiyse de Ka´b onu satmaya razý olmadý. Ancak ölümünden sonra Muaviye yirmi bin dirhem karþýlýðýnda veresesinden satýn alarak Hýrkaya sahip oldu. Sýrayla Emevilere ve Abbâsilere intikal eden hýrka bir müddet Mýsýr´da muhafaza edilmiþ ve Abbâsi halîfeleri tarafýndan bazý merasimlerde giyilmiþtir.
Hýrka-i Saâdet 1,24 m. boyunda geniþ kollu ve siyaha çalan yünlü kumaþtan yapýlmýþtýr. Ýç kýsmý, krem renkli yünden kaba bir kumaþla kaplýdýr. Önünde sað tarafýnda 23x30 cm. ebadýnda bir parçasý noksandýr. Sað kolunda da eksiklikler olan hýrka 57x45x21 cm. ebadýnda üsten açýlarý çifte kapaklý altýn bir çekmece içinde, bohçalara sarýlmýþ olarak muhafaza edilmektedir.
Osmanlý sultanlarýndan bazýlarý çýktýklarý seferlerde Hýrka-i Saâdet´i yanlarýnda götürürlerdi. 1596´da Eðri Seferi sýrasýnda III. Mehmet tarafýndan ordunun bozguna yüz tutmasý sonunda giyilmiþ ve zafer için dua edilmiþti. Ordu daha sonra kendini düzeltmiþ ve Haçova´da düþman büyük bir yenilgiye uðratýlmýþtýr. Yeni saraylar yapýlýp, Padiþahlar buralara taþýnýnca, Topkapý´da kalan Hýrka her Ramazan ayýnýn on beþinci günleri önceden olduðu gibi büyük bir merasimle ziyaret olunurdu. Bunun için bir kaç gün önceden padiþahýn da bizzat hizmet ettiði bir hazýrlýk yapýlýrdý. Kur´an kýraati eþliðinde padiþah tarafýndan açýlan Hýrka-i Saâdet´e baþta Þeyhü´lÝslâm ve sadrazam olmak üzere, diðer davetliler protokol sýralarýna göre teker teker gelip yüz sürerlerdi. Ziyâretten sonra, yüz sürülen kýsmý Silahtar Aða altýn tas içinde getirilen su ile yýkar öd ve amber sürerek kuruturdu. Padiþah tarafýndan yenilenen bohçasýna konur ve zikredilen çekmeceye yerleþtirilirdi. Bu merâsim büyük bir vecd ve huþu içinde yapýlýrdý. Allah Rasûlü´nün bohçasý dýþýndan bile olsa hýrkasýna yüz sürmek herkese büyük bir ruhânî haz verirdi.
Hz. Peygamber´in mübarek diþleri (Dendan-ý Saâdet): Uhud Savaþýnda kýrýlan diþlerinin bir parçasýdýr. Silindir þeklinde ufak bir mahfaza içerisindedir. Mahfaza da 11x7x7 cm. ebadýnda altýn çerçeveli, üzeri zümrüt, yakut ve zeberced kaplý altýn bir kutu içerisine yerleþtirilmiþtir.
Sancak-ý Þerif (Livâ-i Saâdet): Hz. Peygamber (s.a.s.)´in Ukab adý verilen siyaha meyyal yünlü kumaþtan sancaðý. Osmanlýlar zamanýnda seferlere götürüldüðü için zamanla yýpranmýþtýr. Saðlam kalan kýsýmlarý yeni hazýrlanan 0,38x1,13 m. ebadýnda yeþil ipekli kumaþtan sancaða eklenmiþ, çürüyen kýsýmlar ise yeþil bir torbaya konularak korumaya alýnmýþtýr.
Sakal-ý Þerifler (Lihye-i Saâdet): Hýrka-i Saâdet dairesinde bir çok sakal-ý þerif vardýr. Bunlardan biri altýn çerçeveli ve camlý bir mahfaza içinde, diðerleri mücevherli kutularda korunmaktadýr.
Hz. Peygamber (s.a.s.)´in ayak izi (Kadem-i Saâdet): Hz. Peygambere izafe edilen altý tane ayak izi vardýr. Bunlardan dördü taþ, ikisi tuðla nevindendir. Hýrka-i Saâdet Dairesinde mermer gömme dolapta muhafaza edilen 28x12 cm. ebadýndaki, som altýndan bir çerçeve ve kapak içinde olaný Abdülmecid zamanýnda Trablusgarp tarafýndan getirtilmiþtir. Miraç yolculuðunda bastýklarý taþ olduðu rivayet edilmektedir.
Hz. Peygamber (s.a.s.)´in mührü (Mühr-i Saâdet): Hz. Peygamber´in mührü sýrayla ilk halifeler tarafýndan kullanýlmýþ ve Hz. Osman (r.a.) tarafýndan kaybedilmiþti. Bunun üzerine Hz. Osman Rasûlüllah´ýn yüzüðünde olduðu gibi üzerinde kûfî hatla "Muhammed Rasûlüllah" hak edilmiþ kýrmýzý akikten yeni bir mühür edindi. Baðdat´ta ele geçirilerek Ýstanbul´a getirilen yüzüðün bu olduðu sanýlmaktadýr.
Hz. Peygamber (s.a.s.)´in mektuplarý (7Vâme-i Saâdet): 1850 yýlýnda Barthelemy adlý bir Fransýz tarafýndan, Mýsýr´da Ahmim yakýnlarýnda bir manastýrýn kütüphanesindeki yazma bir Ýncil´in kapaðýna yapýþtýrýlmýþ olarak bulunmuþtur. Hz. Peygamber´e ait olduðu anlaþýlýnca Sultan Abdülmecid´e takdim edilmiþtir. Bulunduðu yerden ýslatýlarak çýkartýlan mektubun yazýlarýnda bozulmalar olmuþtur. Kuruyunca biraz çeken deri eski halini almasý için iki cam arasýna konulmuþtur. Yer yer delinmiþ olan mektup 19x16 cm. ebadýndadýr. 627´de kýptîlerin büyüðü Mukavkýs´a yazýlmýþtýr ve on iki satýrdan oluþmaktadýr.
Hz. Peygamber (s. a.s.)´in kýlýçlarý (Süyûf-u Mübâreke): Hýrka-i Saâdet dâiresinde yirmi kadar kýlýç bulunmaktadýr. Bunlardan sadece iki tanesi Hz. Peygamber´e aittir. Kabzalarýyla beraber kýlýçlardan biri 99, diðeri 100 cm.dir. Kabzalarý, kýnlarý ve üzerindeki süslemeler sonradan yapýlmýþtýr. Bu dairede bulunan diðer kýlýçlardan biri Hz. Davud (a.s.)´a, diðerleri ise Ashaba aittir. Bunlar, Hz. Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali Zeynelâbidin, Zübeyr b. Avvam, Rasûlullah´ýn kâtibi Ebu´l-Hasan, Cafer-i Tayyar, Halid b. Velid, Ammar b. Yasir ve iki sahabeye ait kýlýçlardýr. Bunlarýn üzerindeki yazý ve resimler kabza ve kýnlarý da sonradan yapýlmýþtýr.
Hz. Peygamber´in yaylarý (Kemaný Peygamber): Bambu türünden bir aðaçtan yapýlmýþtýr. 1,17 m. uzunluðundadýr. Altýn kaplamalý gümüþten bir mahfazasý vardýr.
Bunlarýn dýþýnda Hz. peygamber´e izafe edilen 23 cm. uzunluðunda tek bir nalýn ve üzerinde onun gasil suyunun bulunduðu yazýlý kýrýk yeþil bir þiþe ve teyemmüm yaparken kullandýðý rivayet edilen aslýnda Asur dönemine ait bir tablet olan "teyemmüm taþý" bulunmaktadýr. Nalýn üzerine sonradan Âyetü´l-kürsî hakkedilmiþtir. Önceki peygamberlere ait eþyalardan Hz. Davud´un kýlýcýný zikretmiþtik. Diðerleri ise budaklý bir aðaçtan yapýlmýþ olan 1,22 m. uzunluðundaki Hz. Musâ´nýn âsâsý ile, bir cins taþtan oyularak yapýlmýþ olan 20 cm. kutrundaki Hz. Ýbrahim´in tenceresidir.
Kutsal emanetlerin geri kalan kýsmý Ka´be-i Muazzama´nýn yenilenen bölümleridir. Bunlar:
Altýnoluk: Ka´be´nin damýndaki suyun akmasý için yapýlan oluk 2,75 m. uzunluðunda 25 cm. geniþliðinde ve 31 cm. yüksekliðindedir. Sultan l. Ahmet tarafýndan yaptýrýlmýþ, Abdülmecid zamanýnda yenilenmiþtir.
Hacer-i Esved Çerçeveleri: Ziyaretçilerin ellerini sürmeleriyle aþýnan altýn ve gümüþ çerçeveler yenilenerek eskileri Hýrkâ-i Saâdet Dâiresinde muhafaza edilmiþtir.
Bâb-ý Tövbe Kanadý: 1,45x0,20 cm. ebadýndadýr. Üzerinde demir kakmalar bulunan kapýnýn ne zaman yenilendiði belli deðildir.
Ka´be Anahtar ve Kilitleri: Kabe´nin yenilenen kilitleri "Miftah Alayý" adýyla anýlan merâsimle bazen Sarayburnu bazen Davutpaþa´dan alýnarak özel torbalar içine konur ve Hýrka-i Saâdet Dairesinde muhafaza edilirdi. Demirden altýn ve gümüþ kakmalý kilitler ve anahtarlar içerisinde sanat deðeri çok yüksek olanlar vardýr.
Kutsal Emanetler içinde en deðerli olanlardan biri þüphesiz Hz. Osman (r.a) Kur´an´ýdýr. Hz. Ebû Bekir zamanýnda bir araya getirilen Kur´an sayfalarý Hz. Osman zamanýnda mushaflar halinde istinsah edilerek eyâletlere gönderilmiþ, "Ýmam Nüsha" adý verilen biri ise Medine´de býrakýlmýþtý. Hz. Osman (r.a) þehit edildiði zaman okumakta olduðu Kur´an iþte buydu. Yazý karakteri o devre ait olduðunu gösteren Topkapý´daki Kur´an-ý Kerîm ayný zamanda çok önemli bir tarih vesikasýdýr.
Son olarak, Hýrkâ-i Saâdet Dâiresinde Hz. Fatma´ya izafe edilen bir seccâde bulunmakta ise de, 243xl55 cm. ebadýndaki seccâdenin üzerindeki yazý karakterinden çok sonraya ait olduðu anlaþýlmaktadýr.
Ynt: Kutsal emanetler By: ceren Date: 26 Ekim 2015, 15:29:38
Esselamu aleyküm.Rabbim razý olsun paylaþýmdan kardeþim.Kutsal emanetler peygamber efendimizin ve Ýslamdan kalan eþyalardýr.Rabbim görmeyi nasip etsin inþallah...
radyobeyan