Keyli By: armi Date: 27 Þubat 2010, 16:07:27
KEYLÎ
Ölçmek, tartmak, mukayese etmek. Keylî ve mekîl, santimetre küp, metre küp gibi hacim ölçüleriyle alýnýp-satýlan mal çeþidini ifade eder. Çoðullarý "kelliyyât ve mekîlât" olup; kâle (K Y L) fýilinden mastardýr.
Buðday, arpa gibi hacim ölçüsüyle satýlan þeyler, aðýrlýk ölçüsüyle veya standart olup, sayý ile satýlan mallar gibi mislî mal çeþidine girer. Hadis-i þerifte mislî mallara örnek olmak üzere altý tanesi sayýlmýþtýr: "Altýn altýnla, gümüþ gümüþle, buðday buðdayla, arpa arpayla, hurma hurmayla ve tuz tuzla mübadele edilirse eþit ve peþin olarak trampa edilebilir. Ama cinsler deðiþik olursa, peþin olmak þartýyla, istediðiniz gibi satýþ yapýnýz".
Bu hadisin Tirmizî´deki rivâyetinde þu ilâve vardýr: "Her kim fazla verir veya alýrsa, þüphesiz riba yapmýþtýr" (Müslîm, Müsâkât, H. 81; Ebû Davûd, Büyû´, 18; Tirmizî, Büyu´, 23; Ahmed b. Hanbel, V, 314, 320). Bu hadiste zikredilen altýn ve gümüþ tartý (vezn), diðer dört çeþit madde ise ölçek (keyl) ile alýnýp satýlan maldan sayýlýr. Ýslâm´ýn ilk devirlerindeki bu kriter Ýbn Ömer (ö. 73/692)´den rivâyet edilen þu hadise dayanýr:
"Tartý Mekke halkýnýn tartýsý, ölçek ise Medinelilerin ölçeðidir" (Câmiu´l-Usûl, I, 371). Ebû Yûsuf´a göre (ö. 182/798), ribâ (fâûz) cereyan eden mallardaki tartý veya ölçü konusunda geçerli olan, her devirdeki örflerdir. Çeþitli yer ve zamanlarda örfün deðiþmesiyle, fâiz cereyan edebilen mallarýn ölçü veya tartý ile satýlma niteliði de deðiþebilir. Nitekim, günümüzde buðday, arpa gibi tahýllar köylerde ölçekle satýlýrken, þehir ve kasaba borsalarýnda tartýyla satýlabilmektedir.
radyobeyan