Kelime-i tayyibe By: armi Date: 27 Þubat 2010, 15:55:59
KELÝME-Ý TAYYÝBE
Güzel ve hoþ kelime anlamýnda Kur´ânî bir kavram.
Doðru söz ve saðlam inanç anlamýný da ihtiva eden bu kavram, genel bir yaklaþýmla bütün güzel sözleri içine alýr. Güzel sözlerin en güzeli "Þehadet kelimesi" olduðundan bu tabirin ifade ettiði ilk anlam Kelime-i Þehâdet olarak kabul edilmiþtir. Allah Tealâ "Ey Peygamber! Allah´ýn güzel bir sözü, kökü sabit dallarý göðe doðru yükselen güzel bir aðaca benzettiðini görmez misin?" (Ýbrahim, 14/24) âyetinde tevhid inancýný ifade etmektedir. Âyet-i kerimede geçen kelime-i tayyibe, Ýbn Abbas´a göre Kelime-i Þehâdet; Þecere-i tayyibe ile de mü´min kastedilmiþtir. Mücâhid ve Ýbn Cureyc, "Kelime-i tayyibe imandýr" demiþlerdir. Nitekim Hz. Enes (r.a)´ýn rivayet ettiði bir hadiste Hz. Peygamber (s.a.s) þöyle buyurmuþtur: "Ýman, kökleri yere tutunmuþ bir aðaca benzer. Ýman bu aðacýn kökü, namaz gövdesi, zekat dallarýdýr..." (Kurtubî, el-Câmi´li Ahkâmi´l-Kur´an, IX, 359). Bu hadis-i þerifte görüldüðü gibi iman; aðacýn kökündeki ince damarlara benzetilmiþ, aðacýn bütünüyle bu damarlar vasýtasýyla beslendiði düþüncesi verilerek namaz, zekat ve oruç gibi ibadetlerin iman ile alakalý olduðu anlatýlmak istenmiþtir.
Kur´an´daki kelime-i tayyibe ve kelime-i habisenin hadislerdeki izahýna gelince; Hz. Peygamber´e hurma lifinden bir tabak içinde yaþ hurma getirilmiþti. Hz. Peygamber (s.a.s) bunun üzerine þu âyeti kerimeyi okudu: "Kelime-i tayyibe, kökü saðlam, dallarý göðe doðru olan bir þecere-i tayyibedir. Rabbinin izniyle o aðaç her an yemiþlerini verir" Hz. Peygamber sonra þöyle dedi: "Bu hurmadýr" sonra devamla, "alabis kelime habis (çirkin) bir aðaç gibidir. Bu aðacýn kökleri topraktan sökülüp atýlmýþtýr. Bir yerde tutunamaz" (Ýbrahim, 14/26) âyet-i kerimesini okudu ve "bu da Hanzala aðacýdýr" dedi (Tirmizî, Tefsîru sûre, 14/1).(Bu konudaki farklý hadisler için bk. Buhârý, Ýlim, 4,5,15, Buyû, 94; Müslim, Münafýkun, 61 62; Tirmizi, Edeb, 79, 89).
Bu hadis-i þeriflerde mü´min hurma aðacýna benzetilmiþtir. Çünkü hurma aðacýnýn her þeyinden istifade edilebilir. Kâfir ise Hanzala aðacýna benzetilmiþtir. Bu aðacýn meyvesi acý ve pis kokuludur. Hadis-i þeriflerde mü´minin bereketli aðaca benzetilmesi, âyet-i kerimedeki kelime-i tayyibenin iman ile tefsir edilmesine neden olmuþtur. Bu açýdan, kelime-i tayyibe, baþta kelime-i þehadet ve kelime-i tevhid olmak üzere tesbih, tahmid, tekbir, dua ve istiðfar gibi Allah´ýn rýzasýna uygun hoþ kelimelerin hepsini kapsar.
Kelime-i tayyibe daha genel bir yaklaþýmla, doðru söz ve saðlam inançtýr. Kur´an´a göre bu "söz" ve "inanç"; tevhidi kabul etmek, peygamberlere vahye ve âhirete inanmaktýr. Çünkü tevhidi kabul etmek bunlarý kabul etmeyi gerektirir. Bu âyet-i kerimede hoþ aðacýn devamlý meyvalarýný vermesi ile güzel bir sözün ne kadar güçlü ve yaygýn olduðu gösterilmektedir. Kâinat sistemi mü´minin þehadet ettiði bu güzel sözdeki gerçekliðe dayandýðýndan, yeryüzü ve bütün bir sistem onunla iþbirliði içindedir. Bütün sistemi ile gökyüzü de onun hizmetindedir. Bu nedenle mü´minle, tabiatta geçerli olan Allah´ýn kanunlarý arasýnda bir çatýþma yoktur; her þey tabiatý gereði ona yardým elini uzatýr.
Güzel söz âyet-i kerimede kullanýldýðý ýstýlahi tarifi dýþýnda deðerlendirildiðinde, önem ve kýymetini kaybetmez. Güzel söz o denli verimlidir ki, hayat sistemini ona dayandýran herkes veya her toplum her an ondan istifade eder. Çünkü güzel söz düþüncede berraklýk, sinirlerde denge, karakterde güç, ahlâkta temizlik, iliþkilerde sebat, konuþmada doðruluk, kültürde soyluluk, ekonomide adalet, eþitlik ve siyasi harekette onurluluktur. Kýsacasý o, yerinde kullanýldýðýnda her þeyi müspete çeviren bir iksirdir.
radyobeyan