Ka'de By: armi Date: 25 Þubat 2010, 21:26:03
KA´DE
Bir oturuþ, üzerine oturulan hasýr, keçe vb. þey; oturan kimsenin oturduðu yerden aldýðý miktar.
Namazda teþehhüd için, yani "et-Tehiyyâtü lillâhi" yi okumak için oturmak anlamýnda bir fýkýh terimi.
Üç ve dört rekâtlý namazlarda iki "ka´de" vardýr. Birincisine "Ka´de-i ûlâ * = ilk oturuþ", ikincisine de "Ka´de-i âhire* = son oturuþ" denir.
Âlimlerin çoðunluðuna göre, birinci ka´de sünnettir. Hanefîlere göre, vâcip olup terkinden dolayý sehiv secdesi gerekir. Nitekim, Abdullah Ýbn Buhayne´den nakledilen hadise göre:
"Hz. Peygamber (s.a.s), öðle namazýna kalktý. Oturmasý gerekirken oturmadý. Namazý tamamlayýnca iki secde yaptý. Her secdede selâm vermeden önce, oturarak tekbîr aldý. Cemaat da onunla birlikte secde ettiler. Böyle yapmasý, birinci oturuþu unuttuðu içindi" (Buhârî, Sehiv, 5).
Yine Hz. Peygamber (s.a.s) in: "Benim namaz kýldýðýmý gördüðünüz gibi namaz kýlýnýz" (Buhârî, Ezan, 18) hadisi, birinci teþehhüdün vacip olduðuna delalet eder, terkinin sehiv secdesini gerektirmesi de vacip olduðunu gösterir (es-Seyyid Sabýk, "Fýkhu´s-Sünne, I, 171).
Teþehhüdde, sol ayak yayýlarak üzerine oturulur. Sað ayaðýn baþ parmaðý kýbleye yönelik olarak dikilir. Hz. Aiþe (r.a) Hz. Peygamber (s.a.s)´in namazdaki oturuþunu bu þekilde tarif etmiþtir (el-Mergînânî, el-Hidâye, I, 51).
Kadýn; sol tarafa kalçasý üzerine oturarak, sol ayaðýný sað yandan çýkarýr. Bu, onun tesettürüne daha uygundur (el-Mergînânî, a.g.e., l, 51).
Birinci ka´dede "et-Tehiyyâtü lillâhi" okunduktan sonra hemen diðer rekâta kalkýlýr. Abdullah Ýbn Mes´ûd (r.a.), teþehhüd konusunda þöyle diyor:
"Resulullah (s.a.s), bana namazýn ortasýnda ve sonundaki teþehhüdü öðretti. O namazýn ortasýndayken teþehhüdden hemen sonra kalkardý. Namaz sonundaki teþehhüdü bitirince, kendi kendine dilediði kadar dua ederdi" (Buhârî, Ýsti´zân, 28; el-Merginânî, a.g.e, 51).
Abdullah Ýbn Mes´ûd´un teþehhüdü þöyledir:
"Et-Tehiyyâtü lillâhi, ve´s-Salavâtü ve´t Tayyibâtü, es-Selâmü aleyke eyyühen-Nebiyyü ve rahmetüllâhi ve berekâtühü, es-Selâmü aleyna ve alâ ibâdillâhi´s-Salihîne. Eþhedü enlâillâhe illallâh ve eþhedü enne Muhammeden abdühü ve resûlühü = Ýbadetlerin, övgülerin her türlüsü Allah´a mahsustur. Ey Peygamber sana selâm olsun. Allah´ýn rahmet ve bereketi de Senin üzerine olsun. Selâm bizim ve Allah´ýn salih kullarý üzerine olsun. Allah´tan baþka hakîkî ilâh olmadýðýna ve Muhammed´in, O´nun kulu ve elçisi olduðuna þehâdet ederim" (Buhârî Ezan, 148).
Namazýn sonundaki oturuþ "ka´dei âhire", namazýn bir farzý, bir rüknüdür. Ýsterse kendisinden sonra ka´de bulunmasýn. Sabah namazýnda olduðu gibi... Bu oturuþ tamamen terk edilirse namaz bozulmuþ olur.
Bir kimse iki rekât sabah namazýný kýlýp da oturmaksýzýn üçüncü rekâta kalkarak bunun sonunda secde edecek olsa, bu namaz farziyetini kaybedip nafileye dönüþür. Binaenaleyh, bir rekât daha ilave edilerek sonra oturmak lazýmdýr.
Ayný þekilde; dört rekâtlý bir farz namazýn dördüncü rekâtýnda ve akþam namazýnýn üçüncü rekâtýnda oturulmayýp bir rekât daha kýlýnarak secdeye varýlsa, bu namaz bozulmuþ olur. Kýlýnan namaz akþam namazý ise dördüncü rekâtýn sonunda selâm verilir. Dört rekâtlý bir namaz ise, beþinci rekâta bir rekât daha ilâve edilerek selâm verilir. Bu durumda sehiv secdesi gerekmez (Ö. N. Bilmen, Büyük Ýslâm Ýlmihali, 129).
Bir kimse, namazýn sonunda teþehhüd miktarý oturduktan sonra namazdaki tilâvet secdesini hatýrlayarak secdeye varsa namazý bozulur. Çünkü bu durumda son Ka´dede bulunmamýþ sayýlýr. Meðer ki tilâvet secdesinden sonra tekrar teþehhüd miktarý otursun (a.g.e., 130).
Son oturuþu uykuda geçiren bir kimse, uyandýktan sonra tekrar bir teþehhüd miktarý oturmazsa namazý fasid olur. Namazda, uyku halinde yapýlan kýyam, kýraat, rükü´ gibi fiiller de muteber deðildir.
Bir kimse namazýn sonunda teþehhüd miktarý oturduktan sonra, kasden namaza aykýrý bir harekette bulunsa, namazý tamamdýr. Fakat isteði dýþýnda abdesti veya namazý bozan böyle birþey meydana gelirse Ýmameyn´e göre yine namazý tamam olur. Ýmam-ý Azam´a göre ise, namaz tamamlanmýþ olmaz. Hemen namazdan çýkmasý lâzým. Bunun için hemen abdest alýp namazýna kaldýðý yerden devam eder.
Bir kimse, son ka´dede teþehhüd miktarý oturduktan sonra henüz isteðiyle namazdan çýkmadan vakit çýksa veya baþka bir namaz vakti girse Ýmameyne göre tamamdýr, Ýmam Azam´a göre ise fasit olmuþ olur.
radyobeyan