Hukukullah By: armi Date: 21 Þubat 2010, 20:23:22
HUKÛKULLAH
Allah´ýn haklarý, Allah´a ait olan haklar.
Hukuk, hak kelimesinin çoðulu olup "haklar" demektir. Hukukullah tabiri "Allah´a ait haklar" anlamýna gelip, buna toplum veya âmme hukuku da denir.
Ýslâm hukukunda, haklar bir tasnife göre Allah hakký ve kul hakký (hukuku´l-ibâd) olmak üzere ikiye ayrýlýr. Kul hakký; kendisiyle, þahsa ait maslahatlarýn (yarar) korunmasý kastedilen haklardýr. Bunlar; saðlýðýn, çocuklarýn ve malýn korunmasý gibi genel veya mâlikin mülkü, satýcýnýn semen, alýcýnýn mebî (satýlan mal) üzerindeki hakkýný korumak gibi özel nitelikli haklar olabilir. Bunlarda, indirim, af, sulh, ibra veya mübah kýlma gibi tasarruflar mümkündür. Miras cereyan eder, her bir suçta ceza tekrar eder.
Allah haklarý (hukukullah) ise; kendisiyle Allah´a yaklaþmak, O´nu ta´zîm etmek ve dininin sembollerini (þeâir) ayakta tutmak veya toplum yararýný gerçekleþtirmek kasdolunan haklardýr. Bunlar, terkeden için tehlikesinin büyüklüðü ve saðladýðý yararýn kapsamlý olmasý yüzünden Allah´a nisbet edilmiþtir. Allah´a yaklaþmakla ilgili olan haklar þunlardýr: Namaz, oruç, hac, zekât, cihâd, emr-i bi´l-ma´rûf ve nehyi ani´l-münker, nezir, yemin, gerek hayvan kesimi ve gerekse meþru herhangi bir ise baþlarken besmele çekmek gibi.
Toplum yararýyla ilgili olan haklara ise; suçlarý önleyici tedbirler almak, zina, kazf (zina iftirasý), hýrsýzlýk, yol kesme, sarhoþluk veren maddeleri kullanmak gibi suçlarýn cezalarý ile ta´zîr cezalarýný (devletin koyduðu cezalar) uygulamak, nehir, yol, mescid gibi topluma ait yerlerin ortak kullanýmýný saðlamak gibi haklar örnek verilebilir.
Allah haklarýnda, indirim, af veya sulh câiz deðildir. Bunlarý deðiþtirmek de câiz olmaz. Hýrsýzlýk cezasý, dava açýldýktan sonra, maðdurun affý veya hýrsýzla anlaþmasý, zina cezasý da kocanýn veya baþkasýnýn affý, yahut kadýnýn nikâhlanma yoluyla kendisini mübah kýlmasý hallerinde bile düþmez. Bu haklar miras yoluyla geçmez. Mirasçýlar, miras býrakan vasiyet etmedikçe, onun zekât, hac, adak, fidye gibi ibadet borçlarýndan sorumlu deðildir. Mirasçý, mûrisin iþlediði suçtan dolayý da sorumlu tutulamaz.
Allah haklarýnda tedâhül cereyan eder. Bir kimse defalarca zina etse, hýrsýzlýk yapsa, tek ceza yeterli olur. Çünkü cezadan maksat caydýrmak, yýldýrmak ve korkutmaktýr. Bu da gerçekleþmiþ olur. Bu suçlarýn cezasýný uygulamak hâkime ait bir görevdir (es-Serahsî, el-Mebsût, Matbaatü´s-Saade, IX, 185; el-Kâsânî, Bedâyiu´s-Sanâyi´, Beyrut 1328/1910, VII, 55 vd.; ez-Zühaylî, el-Fýkhu´l-Ýslâmî ve Edilletüh, 2. baský, Dýmaþk 1405/1985, IV, 13, 14).
Þâmil ÝA
radyobeyan